Çılbır
| Çılbır | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Yaratıcısı | Osmanlı mutfağı |
 |
| Osmanlı mutfağı |
|---|
Çılbır, çıpıl, çırpır, çiğ yumurtanın kaynayan suya kırılıp pişirilmesiyle hazırlanan, Türk mutfağına ait bir tür yemektir. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve kızdırılmış tereyağlı-pul biberli sos dökülerek servis edilir. Ahmed Vefik Paşa'nın 1876'da yazdığı Lehce-i Osmani adlı kitabında çıpıl, çırpırın yoğurtlu yağsız yumurta taamı olarak geçmektedir.[1]
Etimolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Nişanyan sözlükte Türkiye Türkçesi çırpır “çırpılmış yumurta aşı, omlet” sözcüğünden evrilmiştir denilmiştir.[1]
Osmanlı Mutfağındaki Çılbır Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de çılbır tarifi vardır.[2] Tarifi: Birkaç baş soğan ı bir kaşık rûgan-ı sâde ile kavurup bir sahana vazedeler. Badehu bir büyücek tavaya su doldurup iyice kaynadıkta içine beş-on yumurta kırıp birkaç dakika kaynayıp yumurtaların sarısı beyaz ile örtüldükte suyunu süzüp işbu hazırlanan soğanın üzerine dizip kor üstüne konuldukta bir miktar kızgın rûgan-ı sâde haşlayıp üzerine tarçın ve biber ekip tenâvül buyrula. Bazı kere bu yumurtaları sarımsaklı yoğurt içine vazedip bir miktar yağ haşlarlar. Bu dahi latif olur.
Yörelere Göre Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Tepside (Sacda) Çılbır
[değiştir | kaynağı değiştir]Selanikli Türklerin mutfağındaki yemeklerden biridir. Malzemeleri soğan, yumurta, yağ ve salçadır.[3]
Erzurum Cılbıra / Erzurum Çılbır
[değiştir | kaynağı değiştir]Malzemeleri; biber salçası, sıvı yağ, kuru soğan, yeşil biber, domates, yumurta, tuz, karabiber, pul biber, bayat ekmek ve sudur. İsteğe göre içine tereyağı konulabilir. Erzurum Cılbıra / Erzurum Çılbır 03.08.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "çılbır1". Nişanyan Sözlük. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Haziran 2022.
- ^ "TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜNE KATKISI BAKIMINDAN GÖÇLER: SELANİK MÜBADİLLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi Cilt: 4, Sayı: 2, Güz 2020, 261-277, 2020. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023.
- ^ "Erzurum Cılbıra / Erzurum Çılbır". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023.
 | Yiyecek ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |