İçeriğe atla

Türkiye'deki siyasi partiler listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu maddede, Türkiye'de resmî olarak faaliyet gösteren siyasi partiler listelenmektedir. Türkiye, cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemli cumhuriyet ile yönetilmektedir ve 1945 yılından beri çok partili sistem uygulanmaktadır. Siyasi parti illerin kuruluşları, teşkilatlanmaları, işleyişleri, faaliyetleri ve denetlenmeleri gibi esaslar 22 Nisan 1983 tarihinde kabul edilen Siyasi Partiler Kanunu ile düzenlenmektedir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı herkes, yasa ile belirlenen şartları sağladığı sürece önceden izin almaksızın siyasi parti kurma hakkına sahiptir.[1]

Siyaset bilimcilerine göre Türkiye'de siyasi partilerin oluşumu, Osmanlı İmparatorluğu'ndan günümüze uzanan bir geçiş süreci olarak ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, Türkiye'de kurulan siyasi parti sisteminin geçmişi, Osmanlı'dan devralınan parlamenter geleneğin oluşum süreçlerine bakılarak anlaşılmalıdır. Türk toplumlarında meclis kavramı, ilk devletlerin kurulduğu dönemlerden beri var olmuştur. Ancak anayasal bir süreç olarak parlamenter sistemin oluşumu, 19. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı siyasi sisteminde görülmeye başlamıştır. Bu anlamda Türkiye'nin ilk yazılı anayasası, 1876 yılında yürürlüğe giren Kanun-i Esasi'dir. Kanun-i Esasi'ye giden yolda ise 1808 Sened-i İttifak, 1839 Tanzimat Fermanı, 1856 Islahat Fermanı gibi gelişmeler, anayasa sürecine geçişte atılan önemli adımlar olarak kabul edilebilir.[2]

Türkiye Büyük Millet Meclisi, Genel Kurul Salonu

Türkiye'de etkin parti sayısı her yıl değişkenlik göstermektedir. Bir yıl içinde birçok parti kurulurken, bazıları da çeşitli nedenlerle siyasetten çekilmektedir. Etkin parti sayı çeltiğini İçişleri Bakanlığı tutmaktadır. Her parti kuruluşu sırasında İçişleri Bakanlığı'na dilekçe verir ve İçişleri Bakanlığı partilerin kongrelerini yapıp yapmadığını ve sürekliliğini takip eder. Etkin olmaktan kasıt, "siyasi düşüncelerini ortaya koymaya devam eden ve olağan toplantılarını yapan parti" anlamındadır.[3]

Partilerin seçime girebilmesi için siyasi partiler kanununun 36. maddesine göre, illerin en az yarısında oy verme gününden en az altı ay evvel yani 41 ilde teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olması gerekmektedir.[4] Ancak etkin olan partilerin birçoğu bu sayıya sahip değildir. Bu partiler, "tabela partisi" olarak adlandırılan, belli bir seçmen kitlesi olmayan ve seçimlere girme yeterliliğini sağlamayan küçük partilerdir.[5] Partilerin adları eğer Yüksek Seçim Kurulunun şartlarını yerine getirirse oy pusulalarında bulunur.[6] Genel seçimlerde oyların %7'sinden fazlasını alan ve parlamentoda temsil edilir.[7]

Nisan 2024 itibarıyla Türkiye'de 139 siyasi parti etkin durumda bulunmaktadır.[8][9]

Mecliste temsil edilen siyasi partiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

2023 yılı itibarıyla TBMM'de sandalye sahibi partilere ilişkin genel bilgiler burada listelenmektedir. Milletvekili sayısı aynı olan siyasi partiler alfabetik olarak sıralanır.

Siyasi parti Kuruluş Siyasi pozisyon İdeoloji Lider Ulusal üyelik Türkiye Büyük Millet Meclisi Belediye Meclisleri İl Genel Meclisleri Yerel yönetim
Adalet ve Kalkınma Partisi 2001 Sağ Muhafazakârlık
Sağ popülizm
Recep Tayyip Erdoğan Cumhur İttifakı
265 / 600
8.174 / 20.953
592 / 1.282
568 / 1.393
Cumhuriyet Halk Partisi 1992[10] Merkez sol Sosyal demokrasi
Atatürkçülük
Özgür Özel
128 / 600
6.558 / 20.953
300 / 1.282
411 / 1.393
Halkların Eşitlik ve
Demokrasi Partisi
2012 Sol Azınlık hakları
Yeşil siyaset
Tülay Hatimoğulları
Tuncer Bakırhan
Emek ve Özgürlük
57 / 600
1.414 / 20.953
132 / 1.282
73 / 1.393
Milliyetçi Hareket Partisi 1983[11] Aşırı sağ Türk milliyetçiliği
Ülkücülük
Devlet Bahçeli Cumhur İttifakı
50 / 600
2.715 / 20.953
207 / 1.282
220 / 1.393
İYİ Parti 2017 Merkez sağ Türk milliyetçiliği
Sağ popülizm
Müsavat Dervişoğlu
30 / 600
488 / 20.953
14 / 1.282
23 / 1.393
Saadet Partisi 2001 Sağ Millî Görüş
Ümmetçilik
Temel Karamollaoğlu Saadet ve Gelecek İttifakı
20 / 600
72 / 20.953
0 / 1.282
4 / 1.393
Demokrasi ve Atılım Partisi 2020 Merkez sağ Liberal muhafazakârlık
Neoliberalizm
Ali Babacan
15 / 600
40 / 20.953
1 / 1.282
4 / 1.393
Hür Dava Partisi 2012 Aşırı sağ İslamcılık
Sosyal muhafazakârlık
Zekeriya Yapıcıoğlu
4 / 600
23 / 20.953
0 / 1.282
1 / 1.393
Yeniden Refah Partisi 2018 Aşırı sağ Millî Görüş
İslamcılık
Fatih Erbakan
4 / 600
1.027 / 20.953
22 / 1.282
44 / 1.393
Demokrat Parti 1983[12] Merkez sağ Sosyal liberalizm
Sağ popülizm
Gültekin Uysal
3 / 600
55 / 20.953
0 / 1.282
4 / 1.393
Türkiye İşçi Partisi 2017 Aşırı sol Sosyalizm
Sol popülizm
Erkan Baş Emek ve Özgürlük
3 / 600
36 / 20.953
2 / 1.282
2 / 1.393
Demokratik Bölgeler Partisi 2008 Sol Azınlık hakları
Bölgeselcilik
Çiğdem Kılıçgün Uçar
Keskin Bayındır
Emek ve Özgürlük
2 / 600
0 / 20.953
0 / 1.282
0 / 1.393
Emek Partisi 1996 Aşırı sol Marksizm-Leninizm
Hocaizm
Seyit Aslan Emek ve Özgürlük
2 / 600
11 / 20.953
0 / 1.282
0 / 1.393
Demokratik Sol Parti 1985 Merkez sol Atatürkçülük
Ulusalcılık
Önder Aksakal
1 / 600
28 / 20.953
0 / 1.282
2 / 1.393

Mecliste temsil edilmeyen ancak diğer organlarda temsil edilen siyasi partiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Siyasi parti Kuruluş Siyasi pozisyon İdeoloji Lider Ulusal üyelik Belediye Meclisleri İl Genel Meclisleri Yerel yönetim
Büyük Birlik Partisi 1993 Aşırı sağ Türk milliyetçiliği
Sosyal muhafazakârlık
Mustafa Destici Cumhur İttifakı
261 / 20.953
11 / 1.282
19 / 1.393
Gelecek Partisi 2019 Sağ Muhafazakârlık
Ekonomik liberalizm
Ahmet Davutoğlu
11 / 20.953
0 / 1.282
0 / 1.393
Memleket Partisi 2021 Merkez Atatürkçülük
Popülizm
Muharrem İnce
10 / 20.953
0 / 1.282
1 / 1.393
Türkiye Komünist Partisi 1993[13] Aşırı sol Komünizm
Marksizm-Leninizm
Kemal Okuyan
9 / 20.953
0 / 1.282
0 / 1.393
Anavatan Partisi 2011 Merkez sağ Sağ popülizm
Muhafazakârlık
İbrahim Çelebi
6 / 20.953
0 / 1.282
0 / 1.393
Sol Parti 2019 Sol Sosyalizm
İlericilik
Kolektif liderlik
5 / 20.953
0 / 1.282
2 / 1.393
Bağımsız Türkiye Partisi 2001 Merkez Muhafazakârlık
Popülizm
Hüseyin Baş
2 / 20.953
0 / 1.282
0 / 1.393
Milli Yol Partisi 2021 Aşırı sağ Türk milliyetçiliği
Ülkücülük
Remzi Çayır
1 / 20.953
0 / 1.282
0 / 1.393

Temsil edilmeyen siyasi partiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayda değer küçük partilerin bir tablosudur. Tüm küçük siyasi partiler Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na kayıtlıdır ancak Yüksek Seçim Kurulu tarafından seçimlere girme yeterliliği tespit edilmedikleri sürece bu listeye girememektedirler. Siyasi partiler kanununa göre, siyasi partilerin seçimlere katılabilmesi için illerin en az yarısında teşkilat kurması ve büyük kongrelerini seçimlerden en az altı ay önce yapması gerekir.[14] İdeoloji

Siyasi parti Lider İdeoloji Siyasi Pozisyon
Adalet Birlik Partisi İrfan Uzun Atatürkçülük, Türk milliyetçiliği Merkez sol
Adalet Partisi Vecdet Öz Atatürkçülük, sosyal liberalizm, liberal muhafazakârlık Merkez sağ
Anadolu Birliği Partisi Bedri Yalçın Muhafazakârlık Merkez sağ
Aydınlık Demokrasi Partisi Zeynep Yıkarbaba Sağ popülizm Merkez sağ
Genç Parti Hakan Uzan Popülizm, ekonomik liberalizm, pro-Avrupacılık Merkez
Güç Birliği Partisi Ali Karnap Atatürkçülük, muhafazakârlık Merkez sağ
Hak ve Özgürlükler Partisi Düzgün Kaplan Kürt milliyetçiliği, federalizm, çoğunlukçu demokrasi Merkez Sol
Halkın Kurtuluş Partisi Nurullah Ankut Komünizm, Marksizm-Leninizm, sosyalist yurtseverlik Aşırı sol
Millet Partisi Cuma Nacar Türk milliyetçiliği, muhafazakârlık Sağ
Ocak Partisi Kadir Canpolat Atatürkçülük, muhafazakârlık Merkez sağ
Türkiye Komünist Hareketi Aysel Tekerek[not 1] Komünizm, Marksizm-Leninizm, sosyalist yurtseverlik Aşırı sol
Vatan Partisi Doğu Perinçek Atatürkçülük, ulusalcılık, sol popülizm, sol milliyetçilik, LGBT karşıtlığı, avrasyacılık, batı karşıtlığı, Millî Demokratik Devrim Aşırı sol
Yeni Türkiye Partisi Engin Yılmaz Türk milliyetçiliği, milli muhafazakârlık Sağ
Yenilik Partisi Öztürk Yılmaz Atatürkçülük, sosyal demokrasi Merkez
Zafer Partisi Ümit Özdağ Türk milliyetçiliği, göçmen karşıtlığı, aşırı milliyetçilik, sağ popülizm, Avrupa şüpheciliği Aşırı sağ

Diğer siyasi partiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıda listelenen siyasi partiler, resmi olarak seçime katılma yeterliliğini sağlayamamaktadır.[15]

Siyasi parti Kuruluş Lider
Adalet ve Demokrasi Partisi 2022 Yusuf Diril
Adalet ve Hürriyet Partisi 2023 İdris Menteş
Adalet ve Özgürlük Partisi 2021
Adaletin Aydınlığı Partisi 2021 Altuğ Ergüzel
Adil Türkiye Partisi 2023 Michael James Aşkar
Al Sancak Partisi 2021 Nuri Çelebi
Anadolu Medeniyet Partisi 2023
As Parti 2015 Cavit Kayıkçı
Ata Parti 2023 Namık Kemal Zeybek
Aydınlık Geleceğin Partisi 2020 Murat Danacı
Ayyıldız Partisi 2003 Serap Gülhan
Barış ve Eşitlik Partisi 2020 Çağlayan Garipoğlu
Bağımsız Cumhuriyet Partisi 2002 Hakkı Karğın
Bağımsızlık Partisi 2021 Yener Bozkurt
Birleşik Devrimci Parti 2015 Elif Torun Öneren
Büyük İktidar Partisi 2023 Selamettin Tellioğlu
Büyük Parti 2023 Mikdat Ertem
Cihan Partisi 2014 Kürşad Emre Öğretmek
Cumhuriyet Partisi 2023
Cumhuriyet ve Adalet Partisi 2021 Ahmet Sevim
Cumhuriyet ve İstiklal Partisi 2020 Atakan Bozyayla
Çoğulcu Demokrasi Partisi 2014 Faruk Arslandok
Demokrasi Zamanı Partisi 2016 İlhami Çağrıtekin
Devlet Partisi 2020 Yaşar Epçaçan
Devrim Hareketi 2020 Erçin Fırat
Devrimci İşçi Partisi 2007 Ömer Sungur Savran
 
Siyasi parti Kuruluş Lider
Devrimci Sosyalist İşçi Partisi 1997 Tuna Emren
Şenol Karakaş
Doğru Parti 2020 Arda Ateş
Doğru Yol Partisi 2007 Çetin Özaçıkgöz
Doğuş Partisi 2021 Mahmut Karalar
Ebedi Nizam Partisi 2007 Seyfettin Koçan
Emekçi Hareket Partisi 2004 Hakan Öztürk
Evrensel Medeniyet Partisi 2024 Burhan Erol
Ezilenlerin Sosyalist Partisi 2010 Özlem Gümüştaş
Şahin Tümüklü
Güven Adalet ve Aydınlık Partisi 2017 Zeynep Göksu
Güzel Parti 2020 Hüseyin Akbulut
Genç Türkiye Partisi 2023
Güçlü Türkiye Partisi 2024 Muharrem Gözkaya
Hak ve Adalet Partisi 2012 Burhan Ataş
Hak ve Hakikat Partisi 2008 Kenan Güneş
Serkan Arslan
Hak ve Huzur Partisi 2014 Gürsel Yıldız
Halkın Umudu Partisi 2023 Davut Güler
Halkların Demokratik Partisi 2012 Cahit Kırkazak

Sultan Özcan

İşçi Demokrasisi Partisi 2015 Oktay Çelik
İşçinin Kendi Partisi 2006 Sevim Kaçmaz
Halkın Sesi Partisi 2023 Banu Sevim
Kadın Partisi 2014 Fatma Benal Yazgan
Kızılelma Birliği Partisi 2023 Yalçın Dursun
Komünist Parti 2014 Erkan Yıldız
Küresel Adalet ve Liyakat Partisi 2023
Liberal Parti 2021 Süleyman Halid Soysal
Liberal Demokrat Parti 1994 Gültekin Tırpancı
 
Siyasi parti Kuruluş Lider
Merkez Ana Partisi 2020 Nuriye Bakkal
Merkez Partisi 2014 Pelin Gündeş Bakır
Merkez Sağ Parti 2023 Ömer Bilgin
Milli Birlik ve Gelişim Partisi 2021 Turgut Cumhur Şanlı
Milli Mücadele Partisi 2014 Ahmet Kaya
Milli Parti 2020 Muhammet Uzun
Milliyetçi Sol Parti 2023 Hüseyin Alpay
Milli Beraberlik Partisi 2023 Peyami Sefa Atıcı
Milliyetçi Cumhuriyet Partisi 2020 Fehmi Hataş
Milliyetçi Türkiye Partisi 2023 Ahmet Yılmaz
Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi 2006 Ufuk Erdüvenci
Osmanlı Partisi 2016 Habip Geleş
Ötüken Birliği Partisi 2017 Çağatay Korkut Körüklü
Özgürlük ve Sosyalizm Partisi 2011 Sinan Çiftyürek
Sağduyu Partisi 2002 Mehmet Yücel Ağargün
Sevgi ve Saygı Partisi 2021 Ahmet Fatih Erdilli
Sosyalist Cumhuriyet Partisi 2021 Yılmaz Ersezer
Sosyalist Emekçiler Partisi 2016 Güneş Gümüş
Sosyal Demokrat Halkçı Parti 2024 Burak Çelik
Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi 2013 Canan Yüce
Şahlanış Partisi 2022 Murat Altun
Tek Parti 1998 Süleyman Yağcıoğlu
Toplumcu Kurtuluş Partisi 2012 İsmail Kaplan
Toplumsal Özgürlük Partisi 2020 Şilan Sürmeli
Turan Partisi 2023
Turan Hareket Partisi 2014 Varol Esen
 
Siyasi parti Kuruluş Lider
Tuğra Partisi 2021 Hatice Çelik İlközen
Türk Birliği Partisi 2012
Türkiye Emekliler Partisi 2023 Metin İmer
Türkiye Emeklilier ve Çalışanlar Partisi 2024 Cengiz Erten
Türkiye Ekonomi ve Kalkınma Partisi 2014 Rahim Oluç
Türkiye Güven Partisi 2023 Mehmet Ali Kumru
Türkiye İttifakı Partisi 2020 Mehmet Sağlam
Türkiye'nin Sesi Altınçağ Partisi 2022 Ayhan Bilgen
Türkiye Sosyalist İşçi Partisi 1993 Turgut Koçak
Türkiye Uyanış Partisi 2023 Ahmet İmrek
Türkiye'm Partisi 2023
Ulusal Parti 2010 Gökçe Fırat
Ulusun Partisi 2023 Tuba Koylan
Umuda Yürüyüş Partisi 2023 Adnan İldemir
Ülkem Partisi 2019 Neşet Doğan
Vatan Severler Partisi 2021 Yılmaz Gülümser
Vatan ve Hürriyet Partisi 2020 Yalçın Doğan
Yeni Yüzyıl Partisi 2024 Hasan Fatih Yumak
Yeniden Diriliş Partisi 2021 İsa İlyasoğlu
Yerli Ve Milli Parti 2023 Teoman Mutlu
Yeşil Sol Parti 2023
Yurt Partisi 2002 Sadettin Tantan
Yüce Diriliş Partisi 2007 Lütfü Yılmaz
Yükseliş Partisi 2021 Nail Çakır

Faaliyette bulunamayan siyasi partiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu partiler Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının yayımladığı faaliyette olan siyasi partiler arasında yer almamaktadır.[8] Ayrıca resmi olarak kapatılmış, kapanmış ya da resmi olarak kurulmuş değillerdir. Devam eden mahkeme süreçleri bulunmaktadır. Türkiye'deki yasa dışı siyasi partiler listesi arasında da listelenmemektedirler.

Siyasi parti Kuruluş Lider İdeoloji Siyasi pozisyon
Kürdistan Özgürlük Partisi[16] 2014 Mustafa Özçelik Kürt milliyetçiliği
Kürdistan Sosyalist Partisi[16] 2016 Mesut Tek Kürt milliyetçiliği Sol
Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi[16] 2014 Mehmet Emin Kardaş Kürt milliyetçiliği Aşırı sol
Yeşiller Partisi[17][18] 2020 Özlem Teke Taşdemir
Koray Doğan Urbarlı
Yeşil siyaset, feminizm, LGBT hakları Merkez sol

Eski siyasi partiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'nin tarihi boyunca Askerî ve sivil mahkemeler ile Bakanlar Kurulu kararları ile yasal olarak kapatılan siyasi partiler olmuştur.[19][20][21]

12 Eylül 1980 Darbesi'nin ardından 16 Ekim 1981'de Millî Güvenlik Konseyi 2533 sayılı kanunla tüm siyasi partilerin kapatılmasına ve mallarının Hazine'ye devredilmesine karar verdi. Bu karar, o güne kadar Türkiye'de var olan tüm siyasi partileri kapattı ve ülke tarihinde ilk kez siyasi partisiz bir dönem başlattı.[22] Askeri darbe döneminin ardından kapatıldıktan sonra aynı isimle tekrar açılan ilk siyasi parti Cumhuriyet Halk Partisi'dir. Yasaklı eski siyasi liderler ise farklı oluşumları de-facto olarak kurdurtmuş ve yönlendirmişlerdir. Adalet Partisi'nin kapatılmasının ardından Süleyman Demirel, Büyük Türkiye Partisi ve Doğru Yol Partisi'ni, Millî Selamet Partisi'nin kapatılmasının ardından Necmettin Erbakan ise Refah Partisi'ni eski oluşumlarının ardılı olarak yönlendirmişlerdir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Siyasi Partiler Kanunu" (PDF). 22 Nisan 1983. 2 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2021. 
  2. ^ "SIYASAL PARTILERIN DOĞUŞU: TARIHSEL VE TOPLUMSAL KÖKENLERİ". Gökhan GÖKTÜRK. Sosyoloji Konferansları No: 54 (2016-2) / 245-273. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023. 
  3. ^ "Siyasi Parti Kuruluşu Nasıl Yapılır?". 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2021. 
  4. ^ "Siyasi Partiler Kanunu" (PDF). Mevzuat.gov.tr. 5 Temmuz 2022. 2 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mart 2023. 
  5. ^ "Türkiye'de 105 siyasi parti var | Hedefleri ne?". DW Türkçe. 5 Nisan 2021. 5 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2021. 
  6. ^ "2007 yılına kadar kurulan siyasi partiler". Türkiye Büyük Millet Meclisi. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2011. 
  7. ^ "Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun". Resmi Gazete. 6 Nisan 2022. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022. 
  8. ^ a b "Faaliyette Olan Siyasi Partiler". Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı. 16 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  9. ^ "Siyasi parti genel bilgileri". yargitaycb.gov.tr. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mart 2023. 
  15. ^ "YSK Başkanı yerel seçime girebilecek partileri açıkladı". Yeniçağ Gazetesi. 2 Ocak 2024. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024. 
  16. ^ a b c ""Yargıtay'dan Kürdistan sansürü: Adında Kürdistan kelimesi olan partiler listede anılmadı"". Artı Gerçek. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023. 
  17. ^ ERGİN, Sedat. "Mahkeme, Yeşiller ile İçişleri Bakanlığı arasındaki kritik davada kimi haklı buldu?". Hürriyet. 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023. 
  18. ^ "Yürütmesi durdurulmuştu: Yeşiller, İçişleri Bakanlığı'na açtığı engelleme davasını kazandı - Yeşil Gazete". 27 Şubat 2023. 28 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023. 
  19. ^ "Siyasi Partiler". TBMM Kütüphane ve Arşiv İşleri Başkanlığı. 1 Nisan 2015. 1 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2020. 
  20. ^ "Cumhuriyet Döneminde Kurulan ve Kapanan Siyasi Partiler" (PDF). tesav.org.tr. 7 Nisan 2016. 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  21. ^ Atatürk Döneminde Parlamento Faaliyetleri. Ankara: Cengiz Şavkılı. 2011. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  22. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 12 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Eylül 2023. 
  1. ^ Kolektif liderlik ilkesi gereği en yetkili karar organı parti kongresinde seçilen Merkezi Komitedir.