Yeni Osmanlıcılık
Yeni Osmanlıcılık veya neo-Osmanlıcılık, Türkiye'nin Osmanlı İmparatorluğu'nun dini, kültürel ve politik mirasını sahiplenmesi gerektiğini savunan bir ideolojidir.
Terim ilk olarak 1985'te Chatham House'daki bir makalede David Barchard tarafından kullanılmıştır;[1] Barchard'ın, Türkiye'nin gelecekteki gelişimi için bir "yeni Osmanlı" seçeneğinin olası bir yol olabileceğini öne sürmesidir. Ayrıca, 1974'te Kıbrıs Barış Harekatı'ndan bir süre sonra Yunanlar tarafından da kullanıldığı görülmüştür.[2]
Terim son dönemde Recep Tayyip Erdoğan'ın Kıbrıs, Yunanistan, Irak, Suriye, Libya ve Dağlık Karabağ'daki müdahaleci ve yayılmacı dış politikasıyla ilişkilendirildi.[3][4][5][6][7][8][9][10][11][12]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni Osmanlıcılıktan özellikle Türkiye Cumhuriyeti eski Başbakanı Ahmet Davutoğlu'nun dış politikasına ilişkin bir isim olarak ortaya çıkmıştır. Davutoğlu bu benzetmeye karşı Yeni Osmanlıcılık gibi bir politikası olmadığını ifade etmiştir.[13] Fakat "Stratejik Derinlik" adlı kitabında ise Davutoğlu Yeni Osmanlıcılığı Turgut Özal'ın dış politikası ile bağdaştırır ve ondan diplomatik bir yenilik diye bahseder. Dolayısıyla Davutoğlu bu terimi kendisi de benimsemiştir.[14]
Yeni Osmanlıcılık adımları[değiştir | kaynağı değiştir]
Turgut Özal hükûmetinin izlediği dış politika ilk Yeni Osmanlıcılık adımları olarak yorumlanabilmektedir. 2002 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi'nin iktidara gelmesinden sonra bu düşünce tekrar gündeme gelmiş, 2009 yılında Yeni Osmanlıcılığı savunan kişilerden, en son dönem Türk dış politikasının arkasındaki isimlerden biri olan Ahmet Davutoğlu'nun Dışişleri Bakanlığı'na getirilmesi artık Türk dış politikasının bu yönde gideceğine dair bir izlenim uyandırmıştır. Ahmet Davutoğlu, İngiltere'nin kurduğu İngiliz Milletler Topluluğu örgütünü örnek göstererek, Türkiye'nin de Osmanlı Milletler Topluluğu'nu kurabileceğini açıklamıştır.[15] Ayrıca Davutoğlu, 25 Nisan 2011'de Çanakkale'de "Bizden koparılan dünya, bizimle tekrar bütünleşsin. Türkiye önümüzdeki 12 yıl içinde cihan devleti olacaktır" şeklinde açıklamalar yaptı. Davutoğlu Osmanlı İmparatorluğu'ndan koparılan toprakların yeniden barış ve istikrara kavuşmalarını istediğini belirtmiştir.[16] Türkiye'nin önde gelen tarihçilerinden İlber Ortaylı, Milliyet gazetesinde Yeni Osmanlıcılık konusuyla ilgili bir makale yayımlamış, bazı ülkelerde Türkiye'nin abartılı şekilde "neo-Osmanlı" diye tanımlanmasının normal olduğunu ama Türkiye'nin imparatorluk hülyaları kurabilecek durumda olmadığını belirtmiştir.[17] Tarikat lideri Fethullah Gülen, Osmanlı İmparatorluğu ile Türkiye arasında bir devamlılığın mevcut olduğunu ve Türkiye'nin Osmanlı geçmişini sahiplenmesi gerektiğini savunmuştur.[18] Yazar Kadir Mısıroğlu, Yahudilerin Yükseliş Sebepleri adlı konuşmasında "Karabağ'da Osmanlı diriliyor, varsın bugün mağlup olsun! Yarın galip gelecek!" diyerek Karabağ Savaşı'nın Osmanlı İmparatorluğu'nun tekrar kurulmasına vesile olacağını iddia etmiştir.[19]
Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Türk hükûmetiyle diplomatik gerginlikler yaşayan Suriye devlet başkanı Beşşar Esad, Türkiye'nin politikasıyla ilgili olarak "Türkiye'de bazıları hala Osmanlı İmparatorluğu'nu yeniden kurma rüyasında... Türk liderler bu rüyanın imkansız olduğunu biliyorlar ve bu yüzden dini ajandası olan partileri sömürerek Arap dünyasındaki etkilerini artırmak istiyorlar." şeklinde açıklama yapmıştır.[20]
İddia edilen akımın medyaya da yansıdığı görülmektedir. Ocak 2011'den beri yayın hayatına başlayan ve Sultan Süleyman dönemini anlatan Muhteşem Yüzyıl dizisiyle büyük bütçeli Türk filmi Fetih 1453'ün vizyona girmesinin ardından, İstanbul Doğu Enstitüsü tarihçilerinden Alexandre Toumarkine, 1453 fethinin Türkiye’nin kendini yeniden göstermeye başlamasıyla örtüştüğünü düşünerek, "İçine kapanık bir ülke konumundan, dışa dönük bir ülke konumuna geçen günümüz Türkiyesi'nin güç hayalleri, atağa dayalı diplomasisi, bir zamanlar büyük bir imparatorluk olduğu düşüncesiyle çok uyumlu. İstanbul kuşatmasının bu hikâyesi, İslamcıların millî tarihe getirdikleri yeni yorumla örtüşüyor." yorumunu kaydetmiştir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ David, Barchard, (1987). Turkey and the West. Routledge & Kegan Paul. ISBN 0-7102-0618-6. OCLC 246460490.
- ^ H., Karpat, Kemal (2002). Studies on Ottoman social and political history : selected articles and essays. Brill. ISBN 90-04-12101-3. OCLC 49226278.
- ^ Taşpınar, Ömer (1 Ağustos 2012). "Turkey's Strategic Vision and Syria". The Washington Quarterly. 35 (3): 127-140. doi:10.1080/0163660X.2012.706519. ISSN 0163-660X.
- ^ Antonopoulos, Paul (20 Ekim 2017). "Turkey's interests in the Syrian war: from neo-Ottomanism to counterinsurgency". Global Affairs. 3 (4-5): 405-419. doi:10.1080/23340460.2018.1455061. ISSN 2334-0460.
- ^ Danforth, Nick. "Turkey's New Maps Are Reclaiming the Ottoman Empire". Foreign Policy (İngilizce). 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ Sahar, Sojla (2 Eylül 2020). "Turkey's Neo-Ottomanism is knocking on the door". Modern Diplomacy (İngilizce). 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ "Turkey's Dangerous New Exports: Pan-Islamist, Neo-Ottoman Visions and Regional Instability". Middle East Institute. 21 Nisan 2020. 22 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ Sinem Cengiz (7 Mayıs 2021). "Turkey's militarized foreign policy provokes Iraq". Arab News. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2021.
- ^ Asya Akca. "Neo-Ottomanism: Turkey's foreign policy approach to Africa". Center for Strategic and International Studies. 30 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
- ^ Michael Arizanti (10 Ekim 2020). "Europe must wake up to Erdogan's neo-Ottoman ambition". CAPX. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
- ^ Srdja Trifkovic. "TURKEY AS A REGIONAL POWER: NEO-OTTOMANISM IN ACTION". ReadCube. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
- ^ Slaviša Milačić (23 Ekim 2020). "The revival of neo-Ottomanism in Turkey". World Geostrategic Sights. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
- ^ "I am not a neo-Ottoman, Davutoğlu says". Today's Zaman. 25 Kasım 2009. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2011.
- ^ Kubilay Yado Arin: The AKP's Foreign Policy, Turkey's Reorientation from the West to the East? Wissenschaftlicher Verlag Berlin, Berlin 2013. Suche/9783865737199[ölü/kırık bağlantı] ISBN 9783865737199.
- ^ Milliyet Dış Haberler Servisi (7 Aralık 2010). "Davutoğlu'nun Hayali Osmanlı Milletler Topluluğu". Milliyet. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2012.
- ^ Ahmet Davutoğlu: "12 yıl içinde Cihan Devleti Olacağız" 10 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yayıncı: TGRT Haber, Yayın tarihi: 25 Nisan 2011, Youtube
- ^ İlber Ortaylı (25 Haziran 2011). "Yeni Osmanlıcılık". Milliyet. 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2012.
- ^ "Fethullah Gülen". rlp.hds.harvard.edu. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021.
- ^ "Yahudilerin Yükseliş Sebepleri". 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, Türkiye'de bazılarının Osmanlı İmparatorluğu'na dönmenin hayalini kurduğunu söyledi". İnternetHaber.com. 27 Kasım 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2012.
