Milletvekili
Milletvekili, parlamenter, mebus ya da saylav[1] bir parlamentoda oy verenleri temsil eden kişidir. Birçok ülkede bulunan bikameral sistem gereği; parlamento üyelerine değişik isimler verilebilmektedir. Örneğin; senato bulunan sistemlerde seçilen kişi; senatör olarak tanımlanabilmektedir. Parlamenter bağımsız olabileceği gibi sıklıkla görüldüğü üzere bir siyasi partiye bağlı da olabilir. Ülkenin parlamento sistemine ve yürürlükteki mevzuatına göre seçme ve seçilme kuralları ile milletvekilinin görev ve sorumlulukları değişiklik gösterebilir.
Westminster sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Westminster sistemi, hükûmet modelinin Birleşik Krallık siyaseti tarafından uygulanması sonucu şekillenen bir demokratik parlamenter sistemdir. Bu sebeple ismini Birleşik Krallık Parlamentosu'nun konuşlandığı Westminster Sarayı'ndan almıştır.
Avustralya
[değiştir | kaynağı değiştir]Avustralya Parlamentosu'nda parlamento üyesi, senato veya temsilciler meclisi üyesini tanımlar. Avustralya Parlamentosu federal parlamentodur (The Parliament of the Commonwealth). Parlamento üyeleri; İngilizce Member of Parliament (Parlamento üyesi) kelimesinin kısaltması olarak MP kelimesini isimlerinden sonra kullanır. (Örneğin; John McCallahan, MP.) Senato üyeleri ise senatör sıfatını kullanır.
Bangladeş
[değiştir | kaynağı değiştir]Jatiyo Sangshad adlı ulusal meclisin üyeleri milletvekili sayılır. Her 5 yılda bir yapılan seçimle seçilen 350 parlamento üyelesinin 50 tanesi kadınlar için rezerve edilir.
Birleşik Krallık
[değiştir | kaynağı değiştir]Hindistan
[değiştir | kaynağı değiştir]İrlanda
[değiştir | kaynağı değiştir]Alt meclislere seçilenlere deputy, senatoya seçilenlere senatör denir.
Jamaika
[değiştir | kaynağı değiştir]Çift meclisli sistemin üyeleri 5 yıllığına seçilir.
Kanada
[değiştir | kaynağı değiştir]Birleşik Krallık parlamento sisteminin yerleştiği Kanada'da alt meclis üyelerine parlamento üyeleri, üst meclis senato üyelerine senatör denir.[2] Senatörler 75 yaşına ulaştığında emekliliğe sevkedilirler.
Kenya
[değiştir | kaynağı değiştir]349 milletvekilinin 290 tanesi Kenya'nın şehirlerinden temsilen seçilir. 47 tane kadın vekil ise illeri temsilen seçilir. 12 üye ise temsilciler tarafından seçilir.
Malezya
[değiştir | kaynağı değiştir]Çift meclisli Malezya parlamentosu üyelerine Ahli Parlimen denir. Daha önceleri milletvekili anlamında wakil rakyat denilmiştir.[3]
Malta
[değiştir | kaynağı değiştir]Malta Parlamentosu çift meclislidir ve 69 milletvekilinden oluşur.[4]
Nauru
[değiştir | kaynağı değiştir]Nauru Parlamentosu üyeleri 3 yıllığına seçilir ve 18 kişiden oluşmaktadır. Milletvekilleri Nauru Başkanı'nı seçer.[5]
Pakistan
[değiştir | kaynağı değiştir]Çift meclisli Pakistan Ulusal Asamblesi'nin 342 üyesinin 272 tanesi doğrudan seçilir. Kalan 70 tanesi kadınlara ve çeşitli azınlıklara ayrılır. Bir siyasi partinin üstünlük kurması için 172 sandalyeye ulaşması gereklidir.[6]
Singapur
[değiştir | kaynağı değiştir]Singapur parlamentosu üyelerinin bir kısmının siyasi partiye bağlı olmaması gerekir.
Sri Lanka
[değiştir | kaynağı değiştir]Çift meclisli Sri Lanka parlamentosunun 225 üyesi bulunur. Birleşik Krallık parlamentosu örnek alınarak dizayn edilmiştir. 18 Yaşını dolduran herkes aday olabilir.
Yeni Zelanda
[değiştir | kaynağı değiştir]Parlamentonun 120 üyesi 3 yıllığına seçilir. 69 tanesi yerel Maori halkına ayrılmıştır.
Zimbabve
[değiştir | kaynağı değiştir]Çift meclisli sistemde parlamenterler ile senatörler 5 yıllığına seçilirler.
Diğer sistemler
[değiştir | kaynağı değiştir]Westminister sistemini benimsemeyen ülkeler özgün sistemleri ve adlandırmaları ile parlamenter demokrasiyi uygulamaktadır. Parlamento üyesi her ülkede değişik isimlerle tanımlanabilmektedir. Tek meclislilik mümkündür.
Afganistan
[değiştir | kaynağı değiştir]Çift meclisli sistemde Wolesi Jirga denilen halk meclisinin 249 üyesi bulunur. Mesherano Jirga denilen yaşlılar meclisinin ise 102 üyesi olup, 34 tanesi bölge konseylerince 3 yıllığına, 34 tanesi eyalet konseylerince 4 yıllığına, 34 tanesi ise Başkan tarafından 5 yıllığına seçilirler. Milletvekilleri içinde kadın kontenjanı bulunur.
Almanya
[değiştir | kaynağı değiştir]Almanya'da da diyet meclisi vardır. 16 federal eyaletin temsil edilmesi eski Prusya Lordlar Kamarası'na benzer ve bunlar halk tarafından seçilmezler.
Avusturya
[değiştir | kaynağı değiştir]Avusturya Parlamentosu çift meclislidir. Bunlar Ulusal Konsül ve Federal Konsül'dür. Konsül üyeleri bölgesel diyet meclislerince seçilirler.
Bulgaristan
[değiştir | kaynağı değiştir]Filipinler
[değiştir | kaynağı değiştir]Hollanda
[değiştir | kaynağı değiştir]Çift meclisli Hollanda'da Temsilciler Meclisinin 150 üyesi 4 yıllığına halk tarafından seçilir. Senatonun 75 tane olan üyeleri ise doğrudan halk tarafından seçilmezler. Karayiplerde bulunanlar gibi özel yerleşim yerleri için kontenjan bulundurulur.
İtalya
[değiştir | kaynağı değiştir]İspanya
[değiştir | kaynağı değiştir]İsrail
[değiştir | kaynağı değiştir]İsveç
[değiştir | kaynağı değiştir]4 yıllığına halk tarafından 349 milletvekili seçilir. Bir siyasi parti tarafından aday gösterilen 18 yaşını doldurmuş İsveç vatandaşları milletvekili olabilir. Tek meclislidir.
İzlanda
[değiştir | kaynağı değiştir]Kamboçya
[değiştir | kaynağı değiştir]Kamboçya'nın 123 parlamenteri vardır. Üyeler 5 yıllığına seçilir.
Lübnan
[değiştir | kaynağı değiştir]Lübnan parlamentosunun 128 üyesi vardır. Üyelere Naib meclise Meclis an Nuvvab denir.
Kuzey Makedonya
[değiştir | kaynağı değiştir]120 üyeli mecliste milletvekillerine Pratenik denir.
Norveç
[değiştir | kaynağı değiştir]Parlamentoya Stortinget, parlamentere stortingsrepresentanter denir.
Polonya
[değiştir | kaynağı değiştir]Çift meclisli Polonya'da alt meclise Sejm denir. 460 üyesi vardır.
Portekiz
[değiştir | kaynağı değiştir]Parlamentoya deputado denir.
Tayland
[değiştir | kaynağı değiştir]650 parlamenterin 500'ü meclis üyesi 150'si senatördür.
Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tek meclisli sistemde 600 üye halk tarafından beş yıllığına seçilir.
Ukrayna
[değiştir | kaynağı değiştir]Tek meclisli sistemde 450 üye halk tarafından seçilir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ "ESL Home". Parl.gc.ca. 30 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ Then, Stephen (11 Ekim 2012). "Here comes a real wakil rakyat". The Star (Malaysia). 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.
- ^ "Court Services" (PDF). Docs.justice.gov.mt. 21 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ "About Parliament", Parliament of Nauru 19 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Pakistan PM loses vital coalition partner as MQM quits". BBC News. 3 Ocak 2011. 10 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.
