Türkiye Cumhuriyeti banknotları
1926'da Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı, 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000 Türk lirası değerindeki birinci emisyon banknotları tedavüle sürdü. Birinci emisyon, üzerinde hem Fransızca hem de Arap alfabesiyle yazılmış Türkçe metinlerin basılı olduğu son emisyondur. Banknotların ön yüzünde ise Mustafa Kemal Atatürk portresi yer almaktadır.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 1937-1939 yılları arasında, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün portresini taşıyan ve ilk kez Latin alfabesiyle yazılmış Türkçe metinlerin yer aldığı yeni banknotları çıkardı. İsmet İnönü'nün portresinin banknotlara konması o dönem çeşitli tartışmalara neden oldu. 1942 yılında 1 Türk lirası yeniden piyasaya sürüldükten sonra, 1944 yılında II. Dünya Savaşı nedeniyle tedavüle sürülmeyen 50 kuruş tedavüle sürüldü. Ancak savaş sonrasında bu iki birim madenî paraya dönüştürüldü.
1950'lerin başında basılan banknotlarda ise Atatürk portresi yeniden yer aldı. 2½ Türk lirası değerindeki banknotlar, 1960 yılında madenî paralarla değiştirildi, aynısı 1974 ve 1981 yıllarında 5 ve 10 Türk lirası değerindeki banknotlarda da oldu. Daha yüksek değere sahip banknotlar 1980'lerde ve 90'larda tanıtıldı: 1981'de 5000 Türk lirası, 1982'de 10.000 Türk lirası, 1988'de 20.000 Türk lirası, 1989'da 50.000 Türk lirası, 1991'de 100.000 Türk lirası, 1992'de 250.000 Türk lirası, 1993'te 500.000 Türk lirası, 1995'te 1.000.000 Türk lirası, 1997'de 5.000.000 Türk lirası, 1999'da 10.000.000 Türk lirası ve 2001'de 20.000.000 Türk lirası.
Birinci Emisyon Grubu (E1)[değiştir | kaynağı değiştir]
Dönemin Maliye Bakanı Abdülhalik Renda başkanlığındaki komisyon tarafından 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1.000 liralık kupürlerden oluşan banknotlar belirlenmiş; bir Birleşik Krallık firması olan De La Rue tarafından filigranlı kâğıtlara kabartma olarak basılmıştır.
Bu emisyon grubundaki banknotlar 1928'deki Harf Devrimi'nden önce bastırıldığı için ana metinleri Arap harfleriyle, kupür değerleri ise Fransızca olarak yazılmıştır.
Bu banknotlar 5 Aralık 1927 tarihinde dolaşıma çıkarılmıştır. Tedavülde bulunan mevcut evrak-ı nakdiyeler ise, 4 Aralık 1927 tarihinden itibaren dolaşımdan çekilerek 4 Eylül 1928 tarihinde değerlerini yitirmişlerdir.
| Birinci Emisyon Grubu (E1) (1927) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
1 | 166 × 90 | Zeytin yeşili | Meclis Binası, Ankara Kalesi, karasabanla çift süren bir köylü | Eski Başbakanlık Binası | 5 Aralık 1927 | 25 Nisan 1939 | |
|
|
5 | 170 × 94 | Lacivert | Ankara Kalesi, Bozkurt ve Meclis Binası | Ak Köprü | 15 Ekim 1937 | ||
|
|
10 | 175 × 99 | Lila | Ankara Kalesi ve Bozkurt | Ankara Kalesi'nden bir görünüm | 16 Mayıs 1938 | ||
|
|
50 | 185 × 108 | Kahverengi, zeytin yeşili | Ortada bir motif, sağda Atatürk portresi | Afyonkarahisar şehrinden bir görünüm | 1 Nisan 1938 | ||
|
|
100 | 189 × 112 | Zeytin yeşili | Atatürk portresi | Bir köy resmi | 1 Mart 1938 | ||
|
|
500 | 194 × 120 | Kahverengi ve sarı | Solda Sivas Gökmedrese, sağda Atatürk portresi | Sivas şehrinden bir görünüm | 15 Haziran 1939 | ||
|
|
1 000 | 201 × 124 | Lacivert | Atatürk portresi | Sakarya demiryolu hattı | |||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||
İkinci Emisyon Grubu (E2)[değiştir | kaynağı değiştir]
3 Ekim 1931 tarihinde Merkez Bankası faaliyete geçmiş para basma yetkisi bu kuruluşa verilmiştir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kurulduktan sonra, Harf Devrimi'nden önce basılan eski yazılı banknotlar, yeni harfler ile basılmış yeni banknotlarla değiştirilmiştir.
Latin alfabesi ile hazırlanmış yeni banknotlar, 9 farklı değerde ve 11 tertipten oluşmaktadır. Söz konusu banknotlardan 50 kuruşluk olanı Almanya'da, diğerleri ise Birleşik Krallık'ta bastırılmıştır.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından dolaşıma ilk çıkarılan banknot olan 5 Türk liralık banknotu da içeren İkinci Emisyon Grubu banknotlar, 1937-1944 yılları arasında tedavüle çıkarılmıştır.
İkinci Emisyon Grubu içinde hem Atatürk, hem de İnönü portreli banknotlar yer almaktadır.
Bu emisyon grubu içinde Birleşik Krallık'ta bastırılan ancak, II. Dünya Savaşı sırasında banknotları Türkiye'ye getiren geminin Pire Limanında hücuma uğrayıp batması sonucunda denize dökülen İnönü portreli 50 kuruşluk ve 100 Türk liralık banknotlar ile yine Birleşik Krallık'ta bastırılan ancak, Londra'daki bir hava hücumu sırasında basıldığı matbaa zarar gören 50 Türk liralık banknotlar dolaşıma verilmemiştir.[1]
| İkinci Emisyon Grubu (E2) (1937-1942) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
0.5
(50 Kuruş) |
125 × 55 | Sarı ve açık yeşil | Yeşil ve kahverengi | İsmet İnönü | Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Eski İdare Merkezi Binası | 26 Haziran 1944 | 1 Ağustos 1947 | ||
|
|
1 | 135 × 60 | Menekşe | Mustafa Kemal Atatürk | Boğaziçi'nden bir görünüm | 25 Nisan 1942 | ||||
|
|
2.5 | 145 × 65 | Zeytin yeşili | Ankara Zafer Anıtı | 25 Nisan 1939 | 15 Temmuz 1952 | ||||
|
|
5 | 155 × 70 | Mavi | Yeşil | Güvenlik Anıtı | 15 Ekim 1937 | 10 Kasım 1952 | |||
|
|
10 | 165 × 75 | Bordo | Ankara Kalesi'nden bir görünüm | 16 Mayıs 1938 | 2 Haziran 1952 | ||||
|
|
50 | 175 × 80 | Menekşe | Ankara keçileri | 1 Nisan 1938 | |||||
|
|
100 | 185 × 85 | Koyu kahverengi | Çanakkale Boğazı'ndan bir görünüm | 1 Mart 1938 | 15 Ekim 1942 | ||||
|
|
500 | 195 × 90 | Zeytin yeşili | Rumelihisarı'ndan bir görünüm | 15 Haziran 1939 | 24 Nisan 1946 | ||||
|
|
İsmet İnönü'nün portresi | 18 Kasım 1940 | ||||||||
|
|
1 000 | 205 × 95 | Kayrak mavisi | Atatürk portresi | Güvenpark Anıtı | 15 Haziran 1939 | ||||
|
|
İsmet İnönü'nün portresi | 18 Kasım 1940 | ||||||||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||||
Üçüncü Emisyon Grubu (E3)[değiştir | kaynağı değiştir]
Tamamı İsmet İnönü portreli olarak bastırılmıştır. 1942-1947 yılları arasında dolaşıma çıkarılmıştır. 6 farklı değerde, 7 tertip olarak Birleşik Krallık, Almanya ve ABD'de bastırılmıştır.
| Üçüncü Emisyon Grubu (E3) (1942-1947) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
2.5 | 145 × 65 | Mor ve kahverengi | İsmet İnönü | Ankara Halkevi | 27 Mart 1947 | 15 Temmuz 1952 | |||
|
|
10 | 155 × 65 | Turuncu ve bej | Mahalli giysiler içinde üç Türk köylü kadını | 15 Ocak 1942 | 1 Nisan 1950 | ||||
|
|
50 | 175 × 80 | Mor ve yeşil | Mor | Ankara keçileri | 25 Nisan 1942 | 1 Aralık 1951 | |||
|
|
Mavi ve pembe | 17 Şubat 1947 | ||||||||
|
|
100 | 175 × 75 | Kahverengi | Üzüm salkımı tutan kız | 15 Ağustos 1942 | 25 Nisan 1946 | ||||
|
|
500 | 185 × 85 | Zeytin yeşili | Ankara Sanat Okulu'nda uygulamalı ders yapan öğrenciler | 24 Nisan 1946 | |||||
|
|
1 000 | 195 × 95 | Mavi | İzciler | ||||||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||||
Dördüncü Emisyon Grubu (E4)[değiştir | kaynağı değiştir]
2 farklı değerde, 3 tertip olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde bastırılmıştır. 1947 ve 1948 yıllarında dolaşıma çıkarılan banknotların tamamı İsmet İnönü portreli olarak bastırılmıştır.
| Dördüncü Emisyon Grubu (E4) (1947-1948) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
10 | 165 × 75 | Kırmızı | İsmet İnönü | III. Ahmet Çeşmesi | 17 Şubat 1947 | 2 Haziran 1952 | |
|
|
Açık kahverengi | 15 Eylül 1948 | ||||||
|
|
100 | 181 × 83 | Yeşil | Rumeli Hisarı'ndan bir görünüm | 18 Temmuz 1947 | 10 Ekim 1952 | ||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||
Beşinci Emisyon Grubu (E5)[değiştir | kaynağı değiştir]
Beşinci Emisyon Grubu banknotlar, 7 farklı değerde, 32 tertip olarak basılmış ve 1951-1971 yılları arasında dolaşıma çıkarılmıştır.
Dolaşıma verilen banknotlar 1958 yılında Banknot Matbaası kuruluncaya kadar Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık veya Almanya'da bastırılmış olup Türkiye'de basılan ilk banknot Beşinci Emisyon Grubu III. Tertip 100 Türk liralık banknottur. Halk arasında "Mor Binlik" olarak adlandırılan 1.000 Türk liralık banknot da bu emisyon grubu içinde yer almaktadır.
| Beşinci Emisyon Grubu (E5) (1952-1971) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
2.5 | 145 × 65 | Kırmızımsı mor | Kırmızımsı mor | Mustafa Kemal Atatürk | Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İdare Merkezi Ankara Eski Binası | 15 Temmuz 1952 | 20 Ekim 1966 | ||
|
|
Kahverengi | 3 Ocak 1955 | ||||||||
|
|
Açık kırmızı | 1 Temmuz 1957 | ||||||||
|
|
Açık yeşil | 15 Şubat 1960 | ||||||||
|
|
5 | 150 × 68 | Mavi | Mavi | Fındık toplayan köylü kızları | 10 Kasım 1952 | 8 Ocak 1968 | |||
|
|
Yeşil | 8 Haziran 1959 | ||||||||
|
|
Mavi | 25 Ekim 1961 | ||||||||
|
|
4 Ocak 1965 | |||||||||
|
|
10 | 155 × 71 | Yeşil | Yeşil | Mecidiye Köprüsü | 2 Haziran 1952 | 4 Temmuz 1966 | |||
|
|
Koyu kırmızı | 26 Ekim 1953 | ||||||||
|
|
Kahverengi | 24 Mart 1958 | ||||||||
|
|
Yeşil | 25 Nisan 1960 | ||||||||
|
|
Kırmızı | 15 Mayıs 1961 | ||||||||
|
|
Yeşil | 2 Ocak 1963 | ||||||||
|
|
50 | 160 × 74 | Kahverengi | Kahverengi | Ulus Meydanı'ndaki Zafer Anıtı | 1 Aralık 1951 | 7 Mayıs 1979 | |||
|
|
Turuncu | 2 Şubat 1953 | ||||||||
|
|
Gül | 15 Ekim 1956 | ||||||||
|
|
Grimsi yeşil | 1 Ekim 1957 | ||||||||
|
|
Kahverengi | 15 Şubat 1960 | ||||||||
|
|
1 Haziran 1964 | |||||||||
|
|
2 Ağustos 1971 | |||||||||
|
|
100 | 170 × 80 | Zeytin yeşili | Gençlik Parkı | 10 Ekim 1952 | 12 Nisan 1976 | ||||
|
|
Yeşil | Yeşilimsi mavi | 2 Temmuz 1956 | |||||||
|
|
Zeytin yeşili | 4 Ağustos 1958 | ||||||||
|
|
15 Mart 1962 | |||||||||
|
|
1 Ekim 1964 | |||||||||
|
|
Açık zeytin yeşili | 17 Mart 1969 | ||||||||
|
|
500 | 170 × 80 | Kahverengi | İstanbul Sultan Ahmet Camii, Dikilitaş ve Hipodrom | 15 Nisan 1953 | 1 Eylül 1976 | ||||
|
|
Koyu gri | 16 Şubat 1959 | ||||||||
|
|
Kahverengi | 1 Aralık 1962 | ||||||||
|
|
Menekşe | 3 Haziran 1968 | ||||||||
|
|
1 000 | Rumeli Hisarı'ndan Boğaziçi'nin bir görünümü | 15 Nisan 1953 | 7 Mayıs 1979 | ||||||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||||
Altıncı Emisyon Grubu (E6)[değiştir | kaynağı değiştir]
E6 banknotlar 7 farklı değerde, 18 tertipten oluşmaktadır. 1966-1983 yılları arasında dolaşıma çıkarılan bu banknotlardan I. Tertip 20 Türk lirası Birleşik Krallık'ta, diğerleri ise Türkiye'de basılmıştır.
| Altıncı Emisyon Grubu (E6) (1966-1983) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
5 | 135 × 60 | Mor | Mustafa Kemal Atatürk | Manavgat Şelalesi'nden bir görünüm | 8 Ocak 1968 | 16 Mayıs 1983 | |||
|
|
20 Eylül 1976 | |||||||||
|
|
10 | 140 × 65 | Zeytin yeşili | Kız Kulesi | 4 Temmuz 1966 | 21 Eylül 1981 | ||||
|
|
7 Nisan 1975 | |||||||||
|
|
20 | 143 × 66 | Açık kahverengi | Anıtkabir | 15 Haziran 1966 | 21 Ağustos 1987 | ||||
|
|
24 Haziran 1974 | |||||||||
|
|
29 Ağustos 1979 | |||||||||
|
|
30 Mayıs 1983 | |||||||||
|
|
50 | 160 × 71 | Kahverengi | Açık kahverengi | Topkapı Sarayı'ndaki Mermer Çeşme | 9 Nisan 1976 | ||||
|
|
Açık kahverengi | 4 Nisan 1983 | ||||||||
|
|
100 | 170 × 77 | Yeşil | Kahverengi | Ağrı Dağı | 15 Mayıs 1972 | 5 Mayıs 1986 | |||
|
|
24 Eylül 1979 | |||||||||
|
|
20 Haziran 1983 | |||||||||
|
|
500 | 170 × 80 | Zeytin yeşili ve mavi | İstanbul Üniversitesi Girişi | 1 Eylül 1971 | 15 Haziran 1984 | ||||
|
|
9 Eylül 1974 | |||||||||
|
|
1 000 | 170 × 82 | Menekşe | Boğaziçi Köprüsü | 29 Mayıs 1978 | 29 Eylül 1986 | ||||
|
|
17 Aralık 1979 | |||||||||
|
|
10 Haziran 1981 | |||||||||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||||
Yedinci Emisyon Grubu (E7)[değiştir | kaynağı değiştir]
1979 yılından itibaren dolaşıma verilmeye başlanan E7 grubu banknotlar 2002 yılı itibarıyla 15 farklı değerde, 36 tertipten oluşmaktadır. Banknotların tamamı Türkiye'de basılmıştır.
E7 Emisyon Grubu banknotlar 1 Ocak 2006 tarihinde tedavülden kaldırılmıştır.
| Yedinci Emisyon Grubu (E7) (1979-1989) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
10 | 122 × 55 | Pembe ve zeytin yeşili | Mustafa Kemal Atatürk | Atatürk'e çiçek sunan çocuk öğrenci grubu | 25 Aralık 1979 | 21 Ağustos 1987 | |||
|
|
15 Kasım 1982 | |||||||||
|
|
100 | 131 × 63 | Mor ve kahverengi | Ankara Kalesi, Mehmet Âkif Ersoy'un portresi, müze haline getirilen Ankara'daki evi ve İstiklâl Marşı'nın ilk iki dörtlüğü | 26 Aralık 1983 | 21 Ağustos 1989 | ||||
|
|
17 Eylül 1984 | |||||||||
|
|
500 | 140 × 72 | Mavi | İzmir Saat Kulesi | 1 Temmuz 1983 | |||||
|
|
21 Mayıs 1984 | |||||||||
|
|
1 000 | Menekşe | Fatih Sultan Mehmed ve İstanbul | 31 Mart 1986 | 3 Ağustos 1992 | |||||
|
|
19 Şubat 1988 | |||||||||
|
|
5 000 | Kahverengi, turuncu ve mavi | Mevlana Türbesi ve Mevlana | 2 Kasım 1981 | 31 Ocak 1994 | |||||
|
|
146 × 72 | Kahverengi ve yeşil | 29 Temmuz 1985 | |||||||
|
|
13 Haziran 1988 | |||||||||
|
|
Afşin Elbistan Termik Santrali | 28 Mayıs 1990 | ||||||||
|
|
10 000 | Mor ve yeşil | Yeşil | Mimar Sinan ve Selimiye Camii | 25 Ekim 1982 | 15 Aralık 1995 | ||||
|
|
13 Nisan 1984 | |||||||||
|
|
24 Ocak 1989 | |||||||||
|
|
22 Şubat 1993 | |||||||||
|
|
20 000 | 152 × 76 | Bordo | Menekşe | Ankara Merkez Bankası Genel Müdürlük Binası | 9 Mayıs 1988 | 9 Eylül 1997 | |||
|
|
Sarı ve turuncu | 3 Nisan 1995 | ||||||||
|
|
50 000 | Yeşil | Yeşil | Türkiye Büyük Millet Meclisi binası | 15 Mayıs 1989 | 5 Kasım 1999 | ||||
|
|
Yeşil ve koyu gri | 20 Şubat 1995 | ||||||||
|
|
100 000 | 158 × 76 | Kahverengi ve yeşil | Mustafa Kemal Atatürk ve Samsun'daki Onur Anıtı | Atatürk'e çiçek sunan çocuk öğrenci grubu | 11 Kasım 1991 | 5 Kasım 2001 | |||
|
|
15 Temmuz 1994 | |||||||||
|
|
12 Ağustos 1996 | |||||||||
|
|
250 000 | Mavi | Mustafa Kemal Atatürk | Kızılkule | 2 Ekim 1992 | 1 Ocak 2006 | ||||
|
|
2 Ekim 1995 | |||||||||
|
|
16 Mart 1998 | |||||||||
|
|
500 000 | 160 × 76 | Mor | Çanakkale Şehitleri Anıtı | 18 Mart 1993 | |||||
|
|
16 Mayıs 1994 | |||||||||
|
|
26 Ağustos 1994 | |||||||||
|
|
Mor | Menekşe | 10 Ekim 1997 | |||||||
|
|
1 000 000 | Bordo ve mavi | Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali | 16 Ocak 1995 | ||||||
|
|
9 Eylül 1996 | |||||||||
|
|
10 Ocak 2002 | |||||||||
|
|
5 000 000 | 162 × 76 | Pastel sarı ve yeşilimsi kahverengi | Anıtkabir | 6 Ocak 1997 | |||||
|
|
10 000 000 | Kırmızı | Piri Reis Haritası | 5 Kasım 1999 | ||||||
|
|
20 000 000 | Yeşil | Efes Antik Kenti | 5 Kasım 2001 | ||||||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||||
Sekizinci Emisyon Grubu (E8) (Yeni Türk lirası)[değiştir | kaynağı değiştir]
28 Ocak 2004 tarih ve 5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun" gereğince Türkiye'de ilk kez gerçekleştirilen Türk lirasından 6 sıfır atma operasyonu kapsamında 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren dolaşıma verilmiştir. E8 Grubu banknotlar 6 farklı değerden oluşmaktadır. Bu banknotların tamamı Türkiye'de basılmıştır.
E8 Emisyon Grubu banknotlar 1 Ocak 2010 tarihinde tedavülden kaldırıldı.
| Sekizinci Emisyon Grubu (E8) (2005-2009) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
yeni ₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
1 | 156 × 76 | Bordo ve mavi | Mustafa Kemal Atatürk | Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali | 1 Ocak 2005 | 1 Ocak 2010 | |||
|
|
5 | 162 × 76 | Pastel sarı ve yeşilimsi kahve | Anıtkabir | ||||||
|
|
10 | Kırmızı | Mor ve kırmızı | Piri Reis Haritası | ||||||
|
|
20 | Yeşil | Efes | |||||||
|
|
50 | 152 × 81 | Turuncu | Açık kahverengi ve turuncu | Kapadokya | |||||
|
|
100 | 158 × 81 | Mavi | İshak Paşa Sarayı | ||||||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||||
Güvenlik önlemleri[değiştir | kaynağı değiştir]
| Resim | İsim | Açıklama |
|---|---|---|
 
|
Emniyet şeridi | Arka yüzde kesik gümüşi çizgilerden oluşur. Banknot ışığa tutulduğunda düz bir hat şeklini alır ve her iki yüzden görülür. Üzerinde "TCMB" harfleri bulunur. |
 
|
Gizli görüntü | Banknotun yatay konumda, göz hizasında ışığa doğru tutulması halinde görülebilen "TC" harflerinden oluşan gizli görüntü. |
 |
Filigran | Ön ve arka yüzde, banknot ışığa tutulduğunda görülebilen, Atatürk portresinin küçüğünden ve 1 rakamından oluşan filigran. |
  
|
Bütünleşik görüntü | Banknot ışığa tutulduğunda, arka yüzdeki parçayla birbirini tamamlayan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası amblemi. |
 
|
Kabartma baskı | Ön yüzde parmakla dokunulduğunda hissedilebilen kabartma baskı. |
| Diğer özellikler | Ultraviyole ışık altında görülebilen kırmızı ve mavi renkte kılcal lifler. | |
| Arka yüzün sol üst tarafında siyah, sağ alt tarafında kırmızı renkte basılı ve ultraviyole ışık altında parlayan seri ve sıra numaraları. | ||
| Ultraviyole ışık altında parlamayan özel banknot kağıdı. | ||
Dokuzuncu Emisyon Grubu (E9)[değiştir | kaynağı değiştir]
5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun"un[2] 1. maddesi uyarınca, Bakanlar Kurulu Yeni Türk lirası ve Yeni Kuruş'ta yer alan "Yeni" ibarelerini kaldırmaya yetkili kılınmış olup "Yeni" ibarelerinin 1 Ocak 2009 tarihinde kaldırılmasına ilişkin söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı 5 Mayıs 2007 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.
E9 Emisyon Grubu Türk lirası banknotlar 4 farklı sık bulunan ve 2 farklı nadir bulunan (100 ve 200 TL) kupürden oluşmaktadır. Banknotların tamamı Türkiye'de basılmıştır.
2 Nisan 2013 tarihinde Merkez Bankası, 5 liralık banknotların hakim rengini mor olarak değiştirdi. Yeni banknotlar 8 Nisan 2013'te tedavüle verildi. Sebebi ise 5 liralık banknotların 50 lira ile karıştırılmasıydı.[3]
| Dokuzuncu Emisyon Grubu (E9) (2009-günümüz) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Resim | Değeri
₺ |
Boyutları
(mm) |
Ana rengi | Bilgi | Tarih | ||||
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Tedavüle çıkarılışı | Tedavülden çekilişi | ||||
|
|
5 | 130 × 64 | Kahverengi | Mustafa Kemal Atatürk | Ordinaryüs Prof. Dr. Aydın Sayılı’ın bir portresi, güneş sistemi, atomun yapısı, DNA ve ilk çağ mağara resimleri | 1 Ocak 2009 | N/A | |
|
|
Mor | 8 Nisan 2013 | ||||||
|
|
27 Mart 2017 | |||||||
|
|
2 Mart 2020 | |||||||
|
|
29 Eylül 2021 | |||||||
|
|
28 Mart 2022 | |||||||
|
|
10 | 136 × 64 | Kırmızı | Ordinaryüs Prof. Dr. Cahit Arf’ın bir portresi, “Arf Değişmezi”nden alınan bir kesitin yanı sıra “aritmetik diziler, abaküs, sayılar ve bilgisayar teknolojisinin temeli olan sayısal sistemi belirten ikili (Binary) sayı sistemini ifade eden rakamlar | 1 Ocak 2009 | |||
|
|
20 | 142 × 68 | Yeşil | Mimar Kemaleddin’in bir portresi, “Gazi Üniversitesi Rektörlük Binası”nın çizgisel bir çalışması ile “kemer, dairesel motif ve mimarinin üç boyutlu yapısını simgelemek üzere küp, küre, silindir” gibi formlar | ||||
|
|
50 | 148 × 68 | Turuncu | Fatma Aliye Topuz’un bir portresi, “hokka, tüy kalem, kâğıt ve kitap” gibi figürler ile kadın zarafetini simgeleyen “çiçek” motifleri | ||||
|
|
100 | 154 × 72 | Mavi | Itri’nin bir portresi, “notalar, kudüm ve ud gibi enstrümanlar” ile Itri’nin Mevlevi kişiliğine uygun olarak “ney üfleyen Mevlevi dervişi” figürü | ||||
|
|
200 | 160 × 72 | Mor | Yunus Emre’nin bir portresi, “Yunus Emre’nin anıt mezarı, dizelerinde yer verdiği gül motifi, barışı ve kardeşliği simgeleyen güvercin motifi ile felsefesini en iyi vurgulayan ‘Sevelim, Sevilelim’ dizesi | ||||
| Kaynaklar: TCMB17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Turkish Banknotes.info | |||||||||
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Batan geminin banknotları". haber7.com. 1 Temmuz 2005. 3 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017.
- ^ "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun". 17 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2009.
- ^ "Mor 5 liralar tedavüle çıkıyor". www.aa.com.tr. Anadolu Ajansı. 3 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021.
| Tarih | |
|---|---|
| Endüstri ve ticaret | |
| Enerji | |
| Altyapı | |
| Finans ve bankacılık | |
| Makro-ekonomik veriler | |
| Ekonomik krizler ve hamleler | |
