İçeriğe atla

Türkiye'deki Gürcü kiliseleri listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Günümüz Türkiye topraklarında bulunan Gürcü kiliselerinin bir listesidir. Bu kiliselerin çoğu Ortodoks kilisesi olup tarihsel Tao-Klarceti bölgesinde; günümüzde Artvin, Ardahan, Erzurum ve Kars illeri sınırları içinde bulunmaktadır ve hiçbiri faaliyet göstermemektedir. Ancak Hahuli Kilisesi gibi birkaç tanesi bugün cami olarak kullanılmaktadır.[1][2][3] İstanbul kentinde bulunan Notre Dame de Lourdes Kilisesi ise Katolik mezhebinde olup faaldir.

Tao-Klarceti bölgesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçe adı Gürcüce adı Konum Yapım yılı Durum Görsel
Ahalşeni Kilisesi ახალშენის ეკლესია Sazlıçayır, Hanak ? (Orta Çağ) Yıkılmış (yerine cami inşa edilmiş)
Ali Manastırı ალის წმინდა გიორგის მონასტერი Alköy, Posof 10-11. yüzyıl Yıkılmış
Bebereki Kilisesi ბებერექის ეკლესია Çetinsu, Ardahan ? (Orta Çağ) Harabe
Bergi Kilisesi ბერგის ეკლესია Börk, Hanak 10. yüzyıl Harabe
Cicori Kilisesi ჯიჯორის ეკლესია Budaklı, Göle 10. yüzyıl Yıkılmış
Cocorta Kilisesi ჯოჯორთას ეკლესია Kayabeyi, Çıldır ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Çaisi Kilisesi ჩაისის ეკლესია Kayabeyi, Çıldır 14-15. yüzyıllar Ayakta (Bugün cami)
Çamardo Kilisesi ჩამარდოს ეკლესია Akdarı, Çıldır ? (Orta Çağ) Yıkık
Çihireti Kilisesi ჩიხირეთის ეკლესია Yünbüken, Hanak ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Dadaşeni Kilisesi დადაშენის ეკლესია Dedeşen, Göle 9-10. yüzyıl Yıkılmış
Dörtkilise Kilisesi ოთხსაყდარის ეკლესია Uğurtaşı, Göle 9. yüzyıl Yıkılmış
Dörtkilise Çifte Kilisesi ოთხსაყდარის ორაფსიდიანი ეკლესია Uğurtaşı, Göle 9-10. yüzyıl Kalıntılar
Eruşeti Kilisesi
ერუშეთის ეკლესია Oğuzyolu köyü 4. yüzyıl Yıkılmış
Guguba Kilisesi
გუგუბის ეკლესია Binbaşak köyü 10. yüzyıl Yıkılmış
Ğvime Kilisesi ღვიმეს ეკლესია Kumlukoz, Posof ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Heosmani Kilisesi ხეოსმანის ეკლესია Yurtbekler, Posof ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Heva Kilisesi ხევას ეკლესია Sürügüden, Göle ? (Orta Çağ) Harabe
Hoşureti Kilisesi ხოშურეთის ეკლესია Dilekdere, Hanak 10. yüzyıl Harabe
Hunamisi Kilisesi ხუნამისის ეკლესია Söğütlükaya, Posof 10. yüzyıl Yıkıntılar
Kalacuk Kilisesi კალაჯუკის ეკლესია Ölçek, Ardahan ? (Orta Çağ) Harabe
Koditzkaro Kilisesi კოდიწყაროს ეკლესია Akyaka, Ardahan ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Kotasi Kilisesi კოტასის ეკლესია Sabaholdu, Çıldır ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Mere Kilisesi მერეს ეკლესია Çakırkoç, Posof ? (Orta Çağ) Harabe
Meredisi Kilisesi მერედისის ეკლესი Gölebakan, Çıldır ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Mgeltsihe Kilisesi მგელციხეს ეკლესი Kurtkale, Çıldır ? (Orta Çağ) Kalıntılar
Mglinavi Kilisesi მგლინავის ეკლესია Çayağzı, Hanak ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Muriana Kilisesi მურიანას ეკლესია Bağdaşen, Ardahan ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Okami Kilisesi ოკამის ეკლესია Çayırbaşı, Göle ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Petobani Kilisesi პეტობანის ეკლესია Kalkankaya, Posof ? (Orta Çağ) ? Depo (metruk)
Sakire Kilisesi საკირეს ეკლესია Çambeli, Posof ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Samtzubi Kilisesi სამწუბის ეკლესია Sabaholdu, Çıldır ? (Orta Çağ) Harabe
Skarebi Kilisesi სკარების ეკლესია Kotanlı, Çıldır ? (Orta Çağ) Harabe
Şuatzkali Kilisesi შუაწყლის ეკლესია Gönülaçan, Posof 15-16. yüzyıl Yıkılmış (bugün yerinde Gönülaçan Köyü Camii var)
Tagureti Kilisesi თაგურეთის ეკლესია Bağdaşen, Ardahan ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Tataleti Kilisesi ტატალეთის ეკლესია Baltalı, Çıldır 14-15. yüzyıl Harabe
Tetrtsihe Kilisesi თეთრციხის ეკლესია Akçakale, Çıldır 10. yüzyıl Yıkılmış
Tskarostavi Kilisesi წყაროსთავის საეპისკოპოსო ტაძარი Öncül, Çıldır 6. yüzyıl Yıkılmış
Tzkarostavi Köyü Kilisesi წყაროსთავის მცირე ეკლესია Öncül, Çıldır ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Tzurtzkabi Kilisesi წურწყაბის ეკლესია Aşıkzülali, Posof 9. yüzyıl Yıkılmış (yerine köy camisi inşa edilmiş)
Uri Kilisesi ურის ეკლესია Altaş, Ardahan 10. yüzyıl Yıkılmış
Urta Kilisesi ურთას ეკლესია Çıldır, Ardahan 10. yüzyıl Ayakta (bugün cami)
Urumi Kilisesi ურუმის ეკლესია Bağdaşen, Ardahan ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Vaşlobi Kilisesi ვაშლობის ეკლესია Övündü, Çıldır ? (Orta Çağ) Harabe
Veli Kalesi Kilisesi ველის ციხის ეკლესია Sevimli, Hanak 954 Yıkılmış
Zegani Kilisesi
ზეგანის ეკლესია Dirsekkaya köyü 10. yüzyıl Yıkıntılar
Türkçe adı Gürcüce adı Konum Yapım yılı Durum Görsel
Ahaldaba Kilisesi
ახალდაბის ეკლესია Tepeköy, Şavşat 10-11. yüzyıl Yıkılmış
Ahoti Kilisesi ახოთის ეკლესია Kömürlü, Yusufeli 10. yüzyıl Yıkılmış
Ahiza Piskoposluk Kilisesi ახიზის საკათედრო ტაძარი Ferhatlı, Ardanuç 5. yüzyıl Yıkılmış
Ahiza (Batı) Kilisesi ახიზის ეკლესია Ferhatlı, Ardanuç 9-10. yüzyıl Yıkıntılar
Ahiza (Güney) Kilisesi ახიზის ეკლესია Ferhatlı, Ardanuç 9-10. yüzyıl Harabe
Akria Kilisesi აკრიას ეკლესია Uğurköy, Borçka ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Ança Kilisesi
ანჩის ეკლესია İncilli köyü 9. yüzyıl Yıkılmış
Artanuci Kilisesi არტანუჯის ეკლესია Adakale, Ardanuç 9-10. yüzyıl Harabe
Aşağı Hers Kilisesi ვემო ხერსის ეკლესია Kirazalan, Yusufeli 9. yüzyıl Harabe
Bagini Kilisesi ბაგინის ეკლესია Balcı, Borçka ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Balvana Manastırı ბალვანას მონასტერი Kirazlı, Şavşat 10. yüzyıl Harabe
Bazgireti Kilisesi ბაძგირეთის ეკლესია Maden, Şavşat ? (Orta Çağ) Harabe
Berta Manastırı ბერთის მონასტერი Ortaköy, Artvin 8. veya 9. yüzyıl Kalıntılar (Ayakta kalan kısmı bugün cami)
Cmerki Kilisesi
ჯმერკის ეკლესია Çimenli köyü 9. yüzyıl Yıkılmış
Cuğo Kilisesi ჯუღოს ეკლესია Soğanlı, Ardanuç ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Cvarebi Kilisesi ჯვარების ეკლესია Şalcı, Şavşat ? (Orta Çağ) Kalıntılar
Çala Kilisesi (Yusufeli) ჭალის ეკლესია Ahalta, Yusufeli 10. yüzyıl Baraj suları altında
Daba Kilisesi
დაბის ეკლესია Çimenli köyü 9. yüzyıl Kalıntılar
Dabaketili Kilisesi დაბაკეთილის ეკლესია Yaşarköy, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Doliskana Kilisesi
დოლისყანის ეკლესია Hamamlı köyü 10. yüzyıl Ayakta
Dasamobi Kilisesi დასამობის ეკლესია Dereiçi, Şavşat ? (Orta Çağ) Ortadan kalkmış
Eprati Kilisesi ეფრატის ეკლესია Efeler, Borçka 12-13. yüzyıl Yıkılmış (bugün yerinde Efeler Köyü Camii var)
Esbeki Manastırı ესბეკის კომპლექსი Darıca, Yusufeli 9-10. yüzyıl Harabe
Erkinis Kilisesi ერკინისის ეკლესია Demirkent, Yusufeli 10. yüzyıl Harabe
Gasadinari Manastırı გასადინარის მონასტერი Kirazlı, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Gelaşeni Kilisesi გელაშენის ეკლესია Güleş, Ardanuç ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Goraşeti Kilisesi გორაშეთის ეკლესია Kutlu, Ardanuç ? (Orta Çağ) Ortadan kalkmış
Gunatle Manastırı გუნათლეს ვანი Susuz, Şavşat 9. yüzyıl Yıkılmış
Hamzeti Kilisesi ხამზეთის ეკლესია Ahalta, Yusufeli 9-11. yüzyıllar Baraj suları altında
Handzta Manastırı ხანძთა Pırnallı 9. yüzyıl Harabe
Hertvisi Manastırı ხერთვისის მონასტერი Camili, Borçka ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Hevtzvrili Kilisesi ხევწვრილის ეკლესია Çağlıyan, Şavşat ? Yıkılmış (bugün yerinde Çağlayan Köyü Camii var)
Hozabiri Kilisesi ხოზაბირის აეკლესია Yanıklı, Artvin 10. yüzyıl Yıkılmış
İrsa Kilisesi ირსას ეკლესია Erenler, Artvin 9. yüzyıl Harabe
Adakale mahallesi Gürcü kilisesi ? Adakale, Ardanuç 11. yüzyıl Yıkılmış (bugün yerinde İskender Paşa Camisi var)
İşhani Manastırı იშხნის მონასტერი İşhan, Yusufeli 7. yüzyıl Ayakta
Kardzveli Kilisesi (Katolik) კარძველის ეკლესია Çayağzı mah.,Artvin ? Yıkılmış
Karsnia Kilisesi კორსნიას ეკლესია Kapıköy, Ardanuç ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Kavkasidzeler Kale Kilisesi კავკასიძეების ციხის ეკლესია Tekkale, Yusufeli 10. yüzyıl Harabe (baraj suları tehdidi altında)
Kintshureti Kilisesi კინცხურეთის ეკლესია Zedoban, Borçka, Artvin ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Kiskimi Şapeli კისკიმის ეკლესია Alanbaşı, Yusufeli 9. yüzyıl Yıkılmış
Klaskuri Kilisesi
ქლასკურის ეკლესია Aralık köyü ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Kokoşauri Kilisesi კოკოშაურის ეკლესია Susuz, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Kopadzeler Kilisesi კოპაძეების ეკლესია Meşeli, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Korideti Kilisesi კორიდეთის ეკლესია Çimenli-Osmanlı, Murgul 9. yüzyıl Yıkılmış
Koziri Kilisesi კოძირის ეკლესია Aralık, Borçka ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Koziri Şapeli კოძირის სამლოცველო Aralık, Borçka ? (Orta Çağ) Ayakta, terk edilmiş
Longothevi Kilisesi ლონგოთხევის ეკლესია Bulanık, Ardanuç ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Mamatsminda Kilisesi
მამაწმინდის ეკლესია İbrikli köyü 15-16. yüzyıl Yıkık halde
Mere Manastırı მერეს დედათა მონასტერი Artvin (il) 5-6. yüzyıl Yıkılmış
Meria Kilisesi მერიას ეკლესია Veliköy, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Monasteri Kilisesi მონასტრის ეკლესია Yeşilköy, Borçka ? (Orta Çağ) Tamamen yıkılmış
Mukeri Kilisesi მუქერის ეკლესია Tepedüzü, Ardanuç ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Nigala Kilisesi ნიგალას ეკლესია Seyitler, Artvin 9. yüzyıl Harabe
Nihahi Kilisesi ნიხახის ეკლესია Yokuşlu, Yusufeli 10-11. yüzyıl Yıkıntılar
Nuka Kilisesi ნუკას საყდარი Alabalık, Artvin 9. yüzyıl Terk edilmiş
Okrobageti Kilisesi ოქრობაგეთის ეკლესია Köprülü, Şavşat 934 veya 938 Yıkılmış
Opiza Kilisesi
ოპიზის ეკლესია Bağcılar köyü 5. yüzyıl Yıkılmış
Othta Eklesia ოთხთა ეკლესია Tekkale, Yusufeli 10. yüzyıl Terk edilmiş
Parehi Manastırı პარეხი Ortaköy, Artvin 9. yüzyıl Harabe
Parhali Kilisesi
პარხლის ეკლესია Altıparmak köyü 10. yüzyıl Ayakta
Sabauri Kilisesi საბაურის ეკლესია Karşıköy, Borçka ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Samtskaro Kilisesi სამწყაროს ეკლესია Aşağıırmaklar ? (Orta Çağ) Yıkılmış (yerinde Kahvehane mevcut)
Samtzkaro Kilisesi (Yukarı) სამწყაროს ეკლესია Yukarıırmaklar ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Satle Kilisesi სათლეს ეკლესია Söğütlü, Şavşat 9-10. yüzyıl Kısmen ayakta
Sinkoti Kilisesi სინკოთის ეკლესია Küplüce, Şavşat 9-10. yüzyıl Harabe
Suagara Kilisesi სუაგარას ეკლესი Soğanlı, Ardanuç ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Suhbeçi Kilisesi სუხბეჩის ეკლესია İşhan, Yusufeli 5-6. yüzyıl veya 9. yüzyıl Yıkıntılar
Sveti Kilisesi
სვეტის ეკლესია Seyitler köyü 10. yüzyıl Yıkılmış
Svirevani Kilisesi სვირევანის ეკლესია Dutlu, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Şagora Kilisesi შაგორას ეკლესია Gümüşhane, Ardanuç ? (Orta Çağ) Harabe
Şatberdi Manastırı შატბერდი Okumuşlar 9. yüzyıl Harabe
Şavmta Kilisesi შავმთას ეკლესია Şenköy, Şavşat ? Yıkılmış (taşlarıyla Çoraklı Köyü Camii inşa edilmiş)
Şindoba Kilisesi შინდობას ეკლესია Dalkırmaz, Şavşat 5. yüzyıl Yıkıntılar
Tanzot Kilisesi ტანძოთის ეკლესია Aydınköy, Ardanuç 14. yüzyıl Yıkılmış
Tavzeti Kilisesi თავზეთის ეკლესია Meşeli, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Tbeti Kilisesi
ტბეთის ეკლესია Cevizli köyü 10. yüzyıl Yıkık halde
Tikmanet Kilisesi თიკმანეთის ეკლესია Bereket, Ardanuç 10-11. yüzyıl Yıkılmış (yerine Tikmanet Camii inşa edilmiş)
Tsihia Kilisesi ციხიას ეკლესია Yoncalı, Şavşat 12. yüzyıl Yıkıntılar
Tsihisdziri Kilisesi ციხისძირის ეკლესია Kayadibi, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Tskarostavi Manastırı წყაროსთავის მონასტერი Bağlıca, Ardanuç 830-840 Harabe
Tzepta Kalesi Kilisesi წეფთის ციხის ეკლესია Eskikale, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkılmış (temel seviyesine kadar)
Tzinobani Kilisesi წინობნის ეკლესია Meşeli, Şavşat ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Yeni Rabat Kilisesi
ენირაბათი / ახალდაბის ეკლესია Bulanık köyü 10-11. yüzyıl Ayakta
Türkçe adı Gürcüce adı Konum Yapım yılı Durum Görsel
Agaraki Manastırı აგარაკის მონასტერი Sındıran, Şenkaya ? Kalıntılar
Bana Katedrali
ბანა Penek köyü 9-10. yüzyıl Yıkık halde
Bardisi Kilisesi ბარდისის ეკლესია Gaziler, Şenkaya ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Bobisgeri Kilisesi ბობისგერის ეკლესია Zümrüt, Şenkaya 9-10. yüzyıl Kalıntılar
Çala Kilisesi (Uzundere) ჭალის ეკლესია Çaybaşı, Uzundere ? (Orta Çağ) Kalıntılar
Çamhusi Kilisesi ჩამხუსის ეკლესია Dokuzelma, Şenkaya 8-9. yüzyıl Tamamen yıkılmış
Çarnesi Kilisesi ჩარნესის ეკლესია Kaleboynu, Tortum ? (Orta Çağ) Ayakta (samanlık)
Ekeki Kilisesi ექექის ეკლესია Vişneli, Tortum 9. yüzyıl Yıktırılmış
Hahuli Kilisesi
ხახულის ეკლესია Bağbaşı köyü 10. yüzyıl Ayakta (bugün cami)
Hoşvan Kilisesi ხოშვანის ეკლესია Yeşilbağlar, Olur ? (Orta Çağ) Yıkılmış
İsi Kilisesi ისიისის ეკლესია Altınçanak, Uzundere 9. yüzyıl Harabe
Kalkosi Kilisesi კალკოსის ეკლესია İkizpınar, Şenkaya ? (Orta Çağ) Harabe
Kamhisi Kilisesi ქამხისის ეკლესია Yanıkkaval, Şenkaya 10. yüzyıl Yıkılmış
Karapi Kilisesi ქარაფის ეკლესია Yedigöze, İspir 10. yüzyıl Harabe
Kargluhi Kilisesi (Büyük) ქარგლუხის ეკლესია Yünören, Şenkaya ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Kargluhi Kilisesi (Küçük) ქარგლუხის ეკლესია Yünören, Şenkaya ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Kishakapı Kilisesi ქარცხის კარის ეკლესია Derekapı, Tortum ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Küçük Vank Kilisesi პატარა ვანქის ეკლესია Timurkışla, Şenkaya 10. yüzyıl Kalıntılar
Leksori Manastırı ve Kilisesi ლექსორის მონასტერი Sındıran, Şenkaya 8-9. yüzyıl Yıkıntılar
Maskuri Kilisesi მასკურის ეკლესია Cihanlı, Tortum ? (Orta Çağ) Harabe
Merenisi Kilisesi მერენისის ეკლესია Yukarıbakraçlı, Şenkaya 10. yüzyıl Yıkılmış
Mitendieri Mağaraları მიტენდიერის მღვიმეები Yeşilkaya, Şenkaya ? Kilisesi tahrip edilmiş
Odeki Kilisesi ოდეკის ეკლესია Aşağıserdarlı, Tortum 15. yüzyıl Terk edilmiş (samanlık)
Odeki Kale Kilisesi ოდეკის ციხის ეკლესია Aşağıserdarlı, Tortum ? Kısmen ayakta
Oltisi Kilisesi ოლტისის ეკლესია Oltu ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Orcohi (Güney) Kilisesi ორჯოხის ეკლესია Orucuk, Oltu ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Orcohi (Kuzey) Kilisesi ორჯოხის ეკლესია Orucuk, Oltu ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Oşki Manastırı ოშკის მონასტერი Çamlıyamaç, Uzundere 963-973 Ayakta
Pancureti Kilisesi ფანჯურეთის ეკლესია İnceçay, Şenkaya ? (Orta Çağ) Harabe
Parnaki Kale Kilisesi ფარნაკის ეკლესია İriağaç, Oltu 9. yüzyıl ?
Pertusi Kilisesi პერტუსის ეკლესია Zümrüt, Şenkaya ? Yıkılmış
Sananesi Kilisesi სანანესის ეკლესია Yarbaşı, Oltu ? (Orta Çağ) Kalıntılar
Sihçeki Kilisesi სიხჩეკის ეკლესია Güzelsu, Oltu ? (Orta Çağ) Yıkıntılar
Sohtoroti Kilisesi სოხთოროთის ეკლესია Doruklu, Tortum ? (Orta Çağ) Yıkılmış
Tortum Kalesi Kilisesi თორთომის ციხის ეკლესია Ferhatlı, Ardanuç ? (Orta Çağ) Harabe
Türkçe adı Gürcüce adı Konum Yapım yılı Durum Görsel
Çala Kilisesi
ჭალის ეკლესია Doğruyol köyü 10. yüzyıl Yıkık halde
Çangli Kilisesi
ჩანგლის ეკლესია Çengilli köyü 11. yüzyıl Ayakta
Kagari Kilisesi კაგარის ეკლესია Kakaç, Arpaçay ? (Orta Çağ) Tamamen yıkılmış
Lelusi Manastırı ლელუსის მონასტერი Taşbaşı, Arpaçay ? Tamamen yıkılmış
Pekraşeni Kilisesi ფექრაშენის ეკლესია Gülyüzü, Arpaçay 10. yüzyıl Harabe (günümüzde ahır)

Diğer bölgeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçe adı Gürcüce adı Konum Yapım yılı Durum Görsel
Notre Dame de Lourdes Gürcü Katolik Kilisesi სტამბოლის ქართული კათოლიკური ეკლესია Bomonti, İstanbul 1861 Ayakta, aktif
Türkçe adı Gürcüce adı Konum Yapım yılı Durum Görsel
Barlaam Manastırı ბარლაამწმინდა Yayladağı, Hatay ? Kalıntılar