Kiskimi Şapeli
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Alanbaşı, Yusufeli |
| Koordinatlar | 40°41′33″K 41°24′14″D / 40.69250°K 41.40389°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Şapel |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 9. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Dolgu duvar, moloz taş |
Kiskimi Şapeli (Gürcüce: კისკიმის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Kiskimi olan Alanbaşı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir.[1] Kansasi (კანსასი) mahallesinde bulunmasından dolayı Kansasi Kilisesi veya Kansasi Şapeli olarak da bilinir.[2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kiskimi köyünün yer aldığı Tao bölgesi Orta Çağ'da tarihsel Gürcistan'ın bir parçasını oluşturuyordu. Nitekim Osmanlılar bu yerleşimi ve bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre köyün nüfusu 256 Hristiyan haneden oluşuyordu.[3] Köyde bugüne kalıntıları ulaşan iki kiliseden biri olan Kiskimi Şapeli, bu tarihten birkaç yüzyıl önce, 9. yüzyılda, Gürcü krallığı döneminde inşa edilmiştir.[4] Köyün halkının Osmanlı döneminde Müslüman olmasıyla kilisenin cemaatini ve işlevini yitirdiği, zaman içinde harap hale geldiği anlaşılmaktadır.
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Kiskimi Şapeli, köyün batı kısmında, Kansasi olarak adlandırılan mahallede yer alır. Dolgu duvar tekniğinde sarı renkli moloz taşlarla harç kullanılarak inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı (5,10x3,80 m) ve tek nefli bir yapıdır. Giriş kapısı güneyde yer alır; ancak bu duvar büyük ölçüde yıkılmış olup kapı açıklığının formu da bozulmuştur. Doğu ve batı duvarında birer adet pencere açıklığı bulunmaktadır. Beşik tonoz çatı örtüsü küçük hasarın dışında günümüze ulaşmıştır.[2][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006", 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2008, 1. Cilt, s. 265. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 85. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 99. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006", 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2008, 1. Cilt, s. 265. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006", 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2008, 1. Cilt, s. 265. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3