Yünören, Şenkaya
| Yünören | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yünören Yünören'in Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1640 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 52 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
Yünören, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalleninn eski adı Kargluhi'dir. 10. yüzyıla tarihlenen Gürcü elyazması Cruçi İncili'ne düşülen notta da bu yerleşimin adı Kargluhi (კარგლუხი) olarak geçer.[4] Kargluhi, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Kargluh (كاركلوخ) adıyla kaydedilmiştir.[5]
Kargluhi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılda Gürcülerden ege geçirmiştir. Köyde varlığı bilinen kiliseler bu dönemde inşa edilmiş olmalıdır.[4]
Kargluhi, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasının Penek nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köy 24 Hristiyan haneden meydana geliyordu. Köyde buğday, arpa, darı ve çavdar tarımı ile şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[6]
Kargluhi köyü, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması’yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Kyarkalug (Кяркалугъ) adıyla kaydettiği köy, Oltu sancağının Oltu kazasına bağlıydı. 1886 yılındaki nüfus tespitinde köydeki 8 hanede, 25'i erkek ve 18'i kadın olmak üzere 43 kişi yaşıyordu. 6 hanede 15'i erkek ve 15'i kadın olmak üzere 30 Kürt, 2 hanede 10'u erkek ve 3'ü kadın olmak üzere 13 Türk bulunuyordu.[7] Kargluhi köyünün nüfusu 1896 yılında 59 kişi, 1906 yılında ise 85 kişi olarak tespit edilmiştir.[8]
Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1907 yılında köyü görmüş, halkın bu yerleşime “Karkluk” dediğini, burada iki kilise bulunduğunu ve Müslümanların yaşadığını yazmıştır. Bu kiliselerden küçük olanı o tarihte cami olarak kullanılıyordu. Cami olarak kullanılan kilisenin iç duvarları sıvanmıştı. Duvarlarda geç dönemde çiziktirilmiş Ermenice yazılar vardı.[4] Bu yazılar, camiye çevrilmeden önce bu kilisenin Ermeniler tarafından kullanıldığını düşündürmektedir. Bu kilise daha sonra yıkılmış, yerinde köyün camisi inşa edilmiştir.[9]
Kargluhi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Karkiluh / Kerkiluh" (كركیلوخ) adıyla Erzurum vilayetinde Oltu kazasının Kosor nahiyesine bağlıydı.[10] 1940 genel nüfus sayımında "Kerkilik" olarak kaydedilmiş olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 228 kişiden oluşuyordu.[11] 1946 yılında Şenkaya kazası kurulunca, Kosor nahiyesi ve Kargluh köyü bu kazaya bağlandı. Kargluhi veya KekilikTürkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yünören olarak değiştirilmiştir.[12] Yünören köyünün nüfusu 1965 yılında 409 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 116 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Yünören köyünde, Ekvtime Takaişvili'nin tespit ettiği iki kilise dışında bir kilise ile iki megalit yapının kalıntıları bulunmaktadır.[14]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[15]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 158 km, Şenkaya ilçe merkezine 25 km uzaklıktadır.[16][17] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeybatısında olup, 
numaralı Erzurum-Ardahan (Oltu-Göle) devlet yoluna, 6,8 km.lik bir köy yoluyla bağlıdır.[18]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 52[1] |
| 2021 | 48[1] |
| 2020 | 52[1] |
| 2019 | 49[1] |
| 2018 | 52[1] |
| 2017 | 51[1] |
| 2016 | 61[1] |
| 2015 | 64[1] |
| 2014 | 69[1] |
| 2013 | 67[1] |
| 2012 | 58[2] |
| 2011 | 54[2] |
| 2010 | 60[2] |
| 2009 | 60[2] |
| 2008 | 67[2] |
| 2007 | 55[2] |
| 2000 | 102[2] |
| 1990 | 204[19] |
| 1985 | 261[20] |
| 1965 | 409[21] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Yünören Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yunoren, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 20 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (Gürcüce), Paris, 1938, s. 45". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt (1958): s. 570". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 357; III. cilt (1958): s. 570". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 729". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 120, ISBN 9786052100271.
- ^ 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 20. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 226". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 698". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 261.
- ^ 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 20-21, 45, 94, 96. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Yünören Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.