Tzinobani Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Tzinobani mevkii, Meşeli, Şavşat |
| Koordinatlar | 41°19′21″K 42°29′49″D / 41.32250°K 42.49694°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş, moloz taş, dolgu duvar |
Tzinobani Kilisesi (Gürcüce: წინობნის ეკლესია), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1][2] Ortadan kalkmış bir yerleşim olan Tzinobani köyünün kilisesiydi.[3]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tzinobani köyü, Meşeli köyünün merkez mahallesinin 2,5 kilometre doğusunda bulunuyordu. Bu köyden günümüze yerleşimin izleri ve kilisenin kalıntıları uzlaşmıştır. Tzinobani (წინობანი) Gürcüce bir yer adı olup "ön mahalle" gibi bir anlama gelen Tzinaubani'den (წინაუბანი) değişime uğramıştır.[4][5] Şavşeti bölgesi ile bu yerleşimi Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köy halkının Müslüman olmasıyla kilisenin işlevini yitirdiği anlaşılmaktadır. 1904 yılında bölgeyi gezen Nikolay Marr, Tzinobani Kilisesi ile Tavzeti Kilisesi'nin aynı plana sahip olduğunu yazmıştır.[6] O dönemde planı tespit edilen kiliseden geriye küçük bir duvar parçası kalmıştır.[1] Bu kiliseye ait kesme taşlar Shlobani köyünde bir evin avlusunda tespit edilmiştir.[7]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Tzinobani Kilisesi tamamen yıkılmış, geriye apsis bulunduğu duvarın bir köşesi kalmıştır. Gerek bu kalıntı gerekse Shlobani köyündeki kesme taşlar kilisenin dolgu duvar tekniğiyle moloz taşlarla harç kullanılarak inşa edildiğini göstermektedir. Duvarların yüzeyi iri ve düzgün kesme taşlarla kaplanmıştı. Tek nefli yapı, tıpkı Tavzeti Kilisesi gibi dikdörtgen bir plana sahipti.[1][3] Nitekim Nikolay Marr'ın 1904 yılında verdiği bilgiye göre, Tzinobani Kilisesi bugünkü Meşeli köyünün sınırları içinde kalan Agara’dan çayırlığa giden yol üzerinde bulunuyordu. Kilisenin hemen güneyindeki mezar dahil her yer defineciler tarafından kazılmıştı. Büyük ölçüde yıkılmış olan tek nefli yapının içten yuvarlak formlu bir apsis vardı. Ancak dıştan düz bir duvarlarla sınırlandırılmıştı. Kilisenin duvarlar temel seviyesine yakın bir noktaya kadar yıkılmıştı. Ancak apsis duvarın iki metreye yakın yükseklikte bulunuyordu. Kilisenin girişi güneyde yer alıyordu.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 14. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Mine Kadiroğlu - Fahriye Bayram, "Ortaçağ Gürcü Mimarisi 2002 Yılı Yüzey Araştırması" , 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2003, 2. Cilt, s. 5" (PDF). 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Aralık 2023.
- ^ a b Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 160, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ "წინა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 8 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ ""უბანი" - Gürcü Dilinin Açıklamalı Sözlüğü". 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ a b Niko Mari, Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 110. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-434-11-2
- ^ Tao-Klarceti? Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 160, ISBN 978-9941-478-17-8.