Kamhisi Kilisesi
 10. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen Kamhisi Kilisesi'nin cephe rekonstrüksiyonu, 1907. | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yanıkkaval, Şenkaya |
| Koordinatlar | 40°42′45″K 42°16′09″D / 40.71250°K 42.26917°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş |
Kamhisi Kilisesi (Gürcüce: ქამხისის ეკლესია), Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Yanıkkaval köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kamhisi Kilisesi'nin bulunduğu Kamhisi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu yerleşimi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Kamhisi köyünde 55 hane bulunuyordu ve nüfusun tamamı Hristiyanlardan oluşuyordu.[2] Bu tarihte kilisenin var olduğu ve söz konusu yapının 10. yüzyılda, Gürcü Krallığı döneminde inşa edildiği tahmin edilmektedir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin 1907 yılındaki araştırma gezisi sırasında kilisenin kubbesi çökmüştü.[3] Kamhisi Kilisesi günümüzde tamamen yıkılmıştır.[1]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin Kiagmialtı Kilisesi veya Kiagmisaltı Kilisesi olarak adlandırdığı Kamhisi Kilisesi, altı apsisli ve tek kubbeli bir yapıydı. Bu kilise günümüzde tamamen yıkılmış olup sadece 3 metre yüksekliğinde bir köşesi kalmıştır. Kamhisi Kilisesi, Evktime Takaişvili'nin 1907 yılındaki araştırma gezisi sırasında da yıkık haldeydi. Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, Bana Katedrali'nin kuzeydoğusunda bulunan kilisenin duvarları içten ve dıştan kırmızımsı taşlarla kaplıydı. Nitekim kilisenin dolgu duvar tekniğinde inşa edildiği, duvarların içten ve dıştan düzgün kesme taşlarla kaplı olduğu bugüne kalan duvar parçasından da anlaşılmaktadır. Altı adet apsisi bulunan Kamhisi Kilisesi'nin doğudaki apsisi dışarıya daha fazla uzatılmıştı ve sunak bu kısımdaydı. Diğer beş apsis ise aynı şekilde inşa edilmişti. Dıştan çok köşeli bir görünüme sahip olan kilisenin kubbe kasnağı silindirik bir formaydı ve konik biçimli kubbesi o tarihte de çökmüştü.[1][3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2017 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2018, s. 61. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, II. cilt (1941), s. 362; III. cilt (1958): s. 575-576". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2023.
- ^ a b "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 28-29". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2023.