Kotasi Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Sabaholdu, Çıldır |
| Koordinatlar | 41°18′20″K 43°06′55″D / 41.30556°K 43.11528°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Kotasi Kilisesi (Gürcüce: კოტასის ეკლესია), Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Kotasi olan Sabaholdu köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüze kilisenin bazı kısımları ulaşmıştır.[1][2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kotasi Kilisesi'nin bulunduğu Kotasi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Cavaheti'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterindeki kayda göre Kotasi köyünde sadece 2 Hristiyan hane yaşıyordu. Osmanlıların eline geçmesiyle köyün boşaldığı ve Kotasi Kilisesi'nin cemaatinin iyice azaldığı anlaşılmaktadır. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1902 yılında bu kiliseyi görmüş ve tanımlamıştır. Bu tarihte Kotasi Kilisesi büyük ölçüde yıkılmıştı ve kalan kısmı da samanlık olarak kullanılıyordu.[1][3]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Kotasi Kilisesi, tek nefli bir köy kilisesidir. Kilise, Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, Çomardo ve Ampuri köylerindeki taşlarla inşa edilmişti. Orta büyüklükteki kilisenin (yaklaşık 10 x 6,5 m) büyük ve yarım daire şeklinde pencereleri vardı. Bu pencerelerden biri batı, ikisi güney cephesinde bulunuyordu. Güneyden kiliseye ekli küçük bir yapı (yaklaşık 5,5 x 3 m) vardı. Giriş kapıları güney ve batıya açılıyordu. Kilise, kabartmalı bir frizle süslenmişti. Doğudaki pencere açıklığında, paleografik olarak özgün harflerle yazılmış Hutsuri yazısıyla Gürcüce bir yazıt bulunuyordu.[1]
Yazıt[değiştir | kaynağı değiştir]
გ(ე)ვ(ე)დ(რე)ბ(ით) ყ(ოველ)თა
ძმ(ა)თა მღ(დელ)თა
ვ(ი)ნ სწ(ირა)ვ(დე)თ პ(ირველა)
თ მ(ო)გ(ჳ)ჴ(სენე)ბ(დეთ) ს(უ)ლი
ჩემი ღ(ვ)თ(ი)ს გდა / გლა(?)
- Çeviri: "Şimdi veya gelecekte ayin düzenleyen bütün rahip kardeşlerimin ilk önce, Tanrı’nın garibanı benim ruhumu anmalarını istirham ederim…"[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Ekvtime Takaişvili, Материалы по археологии Кавказа, собранные экспедициями Московского археологического общества : Выпуск XII veya Христианские памятники, Moskova, 1909, s. 63.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce: ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 54. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 375". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023.