Sihçeki Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Güzelsu, Oltu |
| Koordinatlar | 40°36′56″K 42°00′58″D / 40.61556°K 42.01611°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkıntılar |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Sihçeki Kilisesi (Gürcüce: სიხჩეკის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Sihçeki Kalesi ile Sihçeki Kilisesi'nin bulunduğu Tao bölgesi, 16. yüzyılın ortalarında Osmanlıların eline geçmesinden önce Gürcistan'ın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlı idaresinin 1574 tarihinde gerçekleştirdiği tahrire göre Sihçeki köyü, tamamı Hristiyan olan 60 haneden oluşuyordu.[2] Bu dönemden kalmış olan kilisenin köy halkının Müslüman olmasıyla cemaatini ve işlevini yitirdiği anlaşılmaktadır. Nitekim Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1907 yılında köyünün nüfusunun Müslümanlaşmış Gürcülerden oluştuğunu yazmıştır. Buna rağmen kilise bu tarihte ayakta duruyordu.[1] Kilisenin bu tarihten sonra yıkıldığı anlaşılmaktadır.[3] Kiliseden geriye sadece kuzeydoğu köşesi kalmıştır.[4]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Sihçeki Kilisesi, bugünkü yerleşimin 400 metre güneybatısında, Sihçeki Kalesi'nin güneybatı eteğinde yer alıyordu. Günümüzde ortadan kalkmış olan kilisesi, 1907 yılında ayakta duruyordu. Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, kilise dikdörtgen planlı ve tek nefli bir yapıydı. Batıda bir girişi, doğuda penceresi bulunuyordu. Doğudaki apsiste iki küçük niş bulunuyordu. Kilisenin kuzeyinde bitişik bir şapel bulunuyordu. Şapel, kiliseye kıyasla daha düzgün kesme taşlarla inşa edilmişti. Şapelin de kiliseye bezer biçimde, batısında kapısı, doğusunda apsiste bir penceresi vardı. Kilise ile şapel arasında bir bağlantı kapısı bulunmuyordu. Kilise gibi şapel de tamamen duvar resimleriyle donatılmıştı. Takaişvili'nin bulunduğu tarihte şapelin apsisindeki duvar resimlerinin bir kısmı fark ediliyordu. Kilisenin çatısı düz taşlarla örtülüydü.[1][5] Güzelsu köyünde, 2016 yılında bir evin girişinde tespit edilmiş ve üzerinde Gürcü alfabesinin Nushuri harfleriyle kazınmış Gürcüce yazıtın bulunduğu taş, Sihçeki Kilisesi veya Sihçeki Kalesi'nden alınmış olabilir.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 51". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 105, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 218. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 271, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 219. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7