Koditzkaro Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Akyaka, Ardahan |
| Koordinatlar | 41°05′06″K 42°34′48″D / 41.08500°K 42.58000°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Dolgu duvar, moloz taş, kesme taş |
Koditzkaro Kilisesi veya Kodistzkaro Kilisesi (Gürcüce: კოდიწყაროს ეკლესია veya კოდისწყაროს ეკლესია), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Koditzkaro olan Akyaka köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1][2] Köyün Türkçeye yerleşmiş adından dolayı Kodushara Kilisesi veya Koduzhara Kilisesi olarak da bilinir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Koditzkaro köyünün bulunduğu Artani bölgesi tarihsel Gürcistan'ın bir parçasıydı. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim Koditzkaro (კოდიწყარო) veya Kodistzkaro (კოდისწყარო) adı Gürcüce olup "tekne pınar" anlamına gelir.[3][4] Bu yerleşim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Kotishara" (كوتسخارە) şeklinde kaydedilmiştir. Bu tarihte Koditzkaro köyü 86 Hristiyan haneden oluşan büyük bir yerleşimdi.[5] Kaditzkaro Kilisesi de bu dönemden kalmış olmalıdır. Köy halkının Müslüman olmasıyla kilisenin cemaatini yitirdiği ve işlevsiz hale gelip yıkıldığı anlaşılmaktadır. Nitekim günümüzde kiliseden birkaç duvar parası kalmıştır.[2]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Koditzkaro Kilisesi'nin kalıntıları bugünkü yerleşimin merkezinde yer alır. Kilise dolgu duvar tekniğinde, harç kullanılarak moloz taşlarla inşa edilmiş olup tek nefli ve dikdörtgen (8,5 × 5,0 m) planlı bir yapıdır. Kilise temel seviyesine kadar yıkılmış olup geriye sadece doğu duvarında apsisin yüksekçe bölümleri kalmıştır. Duvarların yüzey taşları tamamen sökülüp alınmıştır.Bununla birlikte yüzey taşlarının küçük boyutlu kesme taşlar olduğu dolguda kalan izlerden anlaşılmaktadır. Apsisin kalan bölümünde kare biçimli bir niş bulunmaktadır.[2][6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 3. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN: 10177663
- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 101. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "კოდი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 23 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "წყარო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 525". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 3. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN: 10177663