Odeki Kale Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Aşağıserdarlı, Tortum |
| Koordinatlar | 40°29′25″K 41°22′02″D / 40.49028°K 41.36722°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kireç harcı, yontu taş |
Odeki Kale Kilisesi (Gürcüce ოდეკის ციხის ეკლესია), Aşağı Odeki Kale Kilisesi ve Aşağı Odik Kale Kilisesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Bir şapel olan yapı, köydeki Odeki Kalesi'nin kilisesiydi.[1][2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Odeki, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesindeki köylerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 1549 tarihli Gürcistan seferiyle Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde bu köyün 611 haneden oluşan büyük bir yerleşim olduğu görülmektedir.[3] Odeki Kale Kilisesi, köyde varlığı bilinen iki kaleden biri olan Odeki Kalesi'nin kilisesi olup Osmanlı döneminden önce Gürcüler tarafından inşa edilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2017 yılında kaleyle birlikte koruma altına alınmış ve şapel olarak nitelenmiş olan kilisenin odunluk olarak kullanıldığı belirtilmiştir.[2]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Odeki Kale Kilisesi, Odeki Kalesi'ne girişi sağlayan kapının hemen yanında yer alır. Büyük bölümü ayakta olan yapı, kireç harcı kullanılarak kaba yontu taşlarla inşa edilmiştir. Yapı renkli taşlar ve tuğlalardaki motiflerle süslenmiştir. Kilise içinde çok sayıda niş bulunmaktadır. Bu nişlerin depo olarak kullanılmış olduğu tahmin edilmektedir. Batı duvarının kuzey kısmında, yerden bir metre yükseklikte Gürcü alfabesinin Nushuri karakteriyle bir satırlık Gürcüce yazıt yer alır. Bu yazıt, hem kilisenin hem de kalenin Orta Çağ Gürcü mimari yapısı olduğunu göstermektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın koruma kararında “Şapel”de, üzerinde ikonografik şekilli tuğla parçalarının bulunduğu belirtilmiştir.[1][2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 142-143. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ a b c "T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Kararı”, 15.12.2017, Karar no: 2938."
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 94. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2