Kotanlı, Çıldır

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kotanlı
Köy
Harita
Ardahan'ın konumu
Ardahan'ın konumu
Ardahan üzerinde Kotanlı
Kotanlı
Kotanlı
Kotanlı'nın Ardahan'daki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArdahan
İlçeÇıldır
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
Rakım1857 m
Nüfus
 (2022)
 • Toplam149
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0478
İl plaka kodu75
Posta kodu75110

Kotanlı, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kotanlı köyünün eski adı Skarebi'dir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili Skarebi'nin (სკარები) köyün 10. yüzyılda inşa edilmiş olan kilisesinin Gürcüce yazıtında "Sakazrebi" (საკაზრები) şeklinde geçtiğini ve bu adın Gürcüce kireç ocağı olan "sakire" (საკირე) kelimesinden geliyor olabileceğini belirtmiştir.[3] Bu yer adı 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine İskareb (اسكارب) şeklinde kaydedilmiştir.[4] Geç dönemde ise bu yer adı "Sikirip"e dönüşmüştür.[5]

Skarebi köyü, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Artani'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarsında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde 10. yüzyılda inşa edilmiş olan Skarebi Kilisesi de buranın hayli eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[6]

Skarebi köyü, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 21 Hristiyan haneden oluşuyordu. Hane reislerinin adları, söz konusu nüfusun çoğunluğunun Gürcülerden oluştuğunu, az sayıda da Ermeninin yaşadığını göstermektedir.[4][7] Köyde vergiye tabi buğday, arpa ve yonca tarımı ile arıcılık yapılıyor ve koyun besleniyordu. Üç adet su değirmeni bulunuyordu.[8]

Skarebi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatı kapsamında Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 yılında yaptığı nüfus tespitinde Sikareb (Сикаребь) adıyla kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının Çıldır kazasına bağlı Begrahatun nahiyesinin 11 köyünden biriydi. Köydeki 8 hanede, 42'si erkek ve 40'ı kadın olmak üzere, 82 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Karapapaklardan oluşuyordu.[9] 1595 tarihli nüfusla kıyaslandığında köyün demografik yapısının tamamen değiştiği görülmektedir.

Skarebi, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca köy Türkiye'ye bırakıldı.[10]

Skarebi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Skareb (سكەریب) adıyla Kars vilayetinin Çıldır kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. Ancak köyün adının Osmanlıca yazılışı "Sikerib" şeklinde okunmuştur.[11] 1940 genel nüfus sayımında "Sikirip" şeklinde kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 277 kişiden oluşuyordu.[12] Skarebi veya Sikirip Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Kotanlı olarak değiştirilmiştir.[13] 1965 genel nüfus sayımında Kotanlı köyünün nüfusu 535 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 10 kişi okuma yazma biliyordu.[14]

Kotanlı köyünde, 10. yüzyılda inşa edilmiş ve Osmanlı döneminde cami olarak da kullanılmış Gürcü kilisesi Skarebi Kilisesi dışında, eski yapı kalıntıları bulunmaktadır. Köyün güneydoğusunda, iki derenin birleştiği yerde bir tepenin üzerinde yuvarlak forma sahip bu yapı kuru duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Bu yapı günümüzde tamamen yıkılmış ve taş yığınına dönüşmüştür.[15]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy, Ardahan il merkezine 30 km, Çıldır ilçe merkezine 17 km uzaklıktadır.[16]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2022 149[2]
2021 145[2]
2020 145[2]
2019 148[2]
2018 151[2]
2017 156[2]
2016 159[2]
2015 183[2]
2014 193[2]
2013 193[2]
2012 201[2]
2011 209[2]
2010 208[2]
2009 216[2]
2008 224[2]
2007 219[2]
2000 217[16]
1990 307[17]
1985 483[18]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Kotanli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Çıldır Kotanlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 10 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  3. ^ Ekvtime Takaişvili, Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri (Материалы по археологии Кавказа), Moskova, 1909, s. 75.
  4. ^ a b Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 539.
  5. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
  6. ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 80. ISBN 978-9941-0-7362-5.
  7. ^ "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  8. ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 477.
  9. ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 269.
  10. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  11. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
  12. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
  13. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 752". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  14. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357.
  15. ^ 2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2021, s. 79. ISBN 978-9941-9746-3-2
  16. ^ a b "Kotanlı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  17. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  18. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kotanlı,_Çıldır&oldid=32426232" sayfasından alınmıştır