Çala Kilisesi (Uzundere)
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Çaybaşı, Uzundere |
| Koordinatlar | 40°33′37″K 41°32′56″D / 40.56028°K 41.54889°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış (bazı kalıntılar mevcut) |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş |
Çala Kilisesi (Gürcüce: ჭალის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurumu ilinin Uzundere ilçesinde, Uzundere kasabasının eski adı Çala olan Çaybaşı mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Çala Kilisesi'nin bulunduğu Çala köyü, tarihsel Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesinde yer alıyordu. Çala (ჭალა), Gürcüce bir yer adı olup dere veya dere kenarındaki verimli toprak, Eski Gürcücede ise orman anlamına gelir.[2] Çala köyü, 16. yüzyılın ortasında, Gürcü idaresi altındayken Osmanlıların eline geçti. 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Çala köyünde tamamı Müslüman olan yaklaşık 48 kişi yaşıyordu.[3] Çala Kilisesi'nin cemaatinin bu tarihten önce Müslümanlaştığı, cemaatini yitiren kilisenin de zaman için harabeye dönüştüğü anlaşılmaktadır. 2016 yılında kilise büyük ölçüde yıkılmış, duvarlarının bazı bölümleri kalmıştı.[4]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Çala Kilisesi, Çaybaşı yerleşiminin 2 kilometre kuzeyinde yer alır. Tek nefli bir köy kilisesidir. Yapı dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Duvarların iç ve dış cephelerindeki düzgün kesme taşlar günümüze ulaşmıştır. Kilisenin girişi güneyde bulunuyordu. Apsiste yarım dairesel iki niş yer alır. Bugüne kalan duvarlarının yüksekliği 4 metreyi bulur.[1][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 126. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "ჭალა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Yunus Özger, "XIX. Yüzyılda Tortum'un Nüfus Durumu", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, Sayı: 2, s. 113-128
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 126. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 119, ISBN 978-9941-478-17-8.