Ahiza (Güney) Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Ferhatlı, Ardanuç |
| Koordinatlar | 41°07′57″K 42°00′16″D / 41.13250°K 42.00444°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 9-10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Dolgu duvar, yontma taş |
Ahiza Kilisesi (Gürcüce: ახიზის ეკლესია), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Ahiza olan Ferhatlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Köyde günümüze kalıntıları ulaşan iki kiliseden biridir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ahiza köyü, Gürcü kralı Vahtang Gorgasali'nin Tao-Klarceti bölgesinde kurdurduğu on iki Gürcü piskoposluğundan birinin merkeziydi ve burada bu dönemde kurulmuş bir manastır bulunuyordu.[2] Köyün güneyinde yer alan Ahiza Kilisesi ise, köyün batısındaki kilise gibi, 9. yüzyılın sonları veya 10. yüzyılın başlarında inşa edilmiştir. Bu dönemde köy Gürcü krallığı sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar Ahiza köyünü ve Klarceti bölgesini 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı mufassal defterine göre 1574 yılında köyün nüfusu, tamamı Hristiyan olan 24 haneden oluşuyordu. 1595 yılında köyde 16 hane kalmış ve 4 hane de Müslüman olmuştu.[3] Rus idaresi 1886 nüfus tespitinde 28 haneden oluşan köyün nüfusunu, bir hane hariç "Türk" olarak kaydetmiştir.[4] Osmanlı döneminde köyün nüfusunun tamamen Müslüman olmasıyla kilisenin işlevini yitirdiği ve zaman içinde yıkılmaya başladığı anlaşılmaktadır. 2015 yılına gelindiğinde Ahiza Kilisesi'nin çatı örtüsü ortadan kalkmış, duvarları da belli seviyeye kadar yıkılmıştı.[5]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Ahiza Kilisesi, görece irice dikdörtgen (10,20 x 6,60 m) planlı bir yapıdır. Kilisenin çatı örtüsü çökmüş, duvarları yer yer tahrip olmuştur. Yapı doğuda yarım daire planlı bir apsisle sonlanmaktadır. Batı cephesinde kemerli bir kapı açıkılığı bulunmaktadır. Doğu ve batı duvarı ekseninde üst kısımları yıkılmış pencere olabilecek birer açıklık bulunmaktadır. Duvarları dolgu duvar tekniğinde harç kullanılarak inşa edilmiştir. Kabaca yontulmuş ve sarımsı yüzey taşları sadece apsisin alt kısmında kalmıştır.[1][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Mine Kadiroğlu - Fahriye Bayram, "Ortaçağ Gürcü Mimarisi 2002 Yılı Yüzey Araştırması" , 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2003, 2. Cilt, s. 1" (PDF). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Aralık 2023.
- ^ Valeri Silogava ve Kaha Şengelia, Tao-Klarceti (ტაო-კლარჯეთი), Tiflis, 2006, s. 16-18. 12 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 99940-861-7-0.
- ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Batum oblastı" - Sıra no: 1381". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 176. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9