Merenisi Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yukarıbakraçlı, Şenkaya |
| Koordinatlar | 40°36′13″K 42°14′18″D / 40.60361°K 42.23833°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Merenisi Kilisesi veya Merenesi Kilisesi (Gürcüce: მერენისის ეკლესია), Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağı Yukarıbakraçlı köyünde eski bir Gürcü kilisesidir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Merenisi Kilisesi'nin bulunduğu Yukarıbakraçlı ile Aşağıbakraçlı'nın ortak adı Merenisi'ydi. Merenisi Kilisesi de bu yerleşimde Hristiyan nüfusun yaşadığı dönemdeki ibadet yeriydi. Merenisi, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve Merenisi köyünü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Merenisi (მერენისი), Gürcüce "mere" (მერე) kelimesinden türemiş olup düzlüğü olan yer anlamına gelir.[2][3]
Merenisi Kilisesi'ne ait Gürcüce yazıt, bu yapının en geç 10. yüzyılda inşa edildiğini göstermektedir. Merenisi Kilisesi, tamamen yıkılmış olmakla birlikte günümüze önemli kalıntıları ulaşmıştır.[1]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Kilisenin taşlarının bir köylünün samanlığının inşasında kullanılmış olması, bu yapının insan eliyle yıkıldığını göstermektedir. Merenisi Kilisesi'nden günümüze duvarlarının parçaları, kesme taşları ve motifli taşları ile üzerinde Gürcüce yazıt bulunan bir taş kalmıştır. Bu kalıntıların bir kısmı, köyden su kanalı kazısı sırasında toprak altından çıkmıştır. Köylülerin topraktan çıkardığı gri taşta, Gürcü alfabesinin Asomtavruli harfleriyle yazılmış bir yazı bulunmaktadır. Bu yazı bölgenin tarihi ve Merenisi Kilisesi’nde hizmet etmiş kişiler hakkında önemli bilgiler içermektedir. Söz konusu yazıda Gürcü Kralı II. Aşot Kurapalati’den ve kralın 25 Ocak 954 tarihinde öldüğünden söz edilmiştir. Köyde, bir kişinin evinin inşasında kilisenin haç figürlü bir taşı da kullanılmıştır. Su kanalı açma sırasında topraktan ayrıca insan kemikleri de ortaya çıkmıştır.[1]
Yazıt[değiştir | kaynağı değiştir]
[გ(ა)რდ(აი)ც]ვალა აშ{ო}ტ | [კ(უ)რ(ა)პ(ა)ლ(ა)]ტი ქრ{ო}ნ{ი}კ{ო}ნსა | [რ]ჲიდ (174+780=954 წ.), თ(უეს)ა ი{ა}ნვ{ა}|რსა კე (25). ღ(მერთმა)ნ დ(ი)დ(ე)ბ(უ)ლ ყ|ვ{ე}ნ ს(უ)ლი მ(ა)თი. აღ(ე)შ(ე)ნა [წ(მიდა)ჲ] | ეკლ{ე}სი{ა}ჲ ჴ{ე}ლითა მ{ი}ქ{აე}ლ{ი}ს{ი}თ[ა], | ღ{უე}რკ{ე}ლ{ი}ს{ი}თა და თ{ო}მ{ა}სითა, | [-]რთვს{ი}თა (?), [-]მ[-]თრს{ი}თა (?), [ა(მე)ნ] (?)[1]
- Çeviri: "Aşot Kuropalati 954 yılının Ocak ayının 25'inde öldü. Tanrı ruhunu şad etsin. Kutsal kiliseyi, Mikael, Ğuerkeli ve Tomas'ın yardımıyla inşa etti... Amin"
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 36. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 442". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021.
- ^ ""მერე" - Gürcüce Sözlük". 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021.