Heva Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Sürügüden, Göle |
| Koordinatlar | 40°54′50″K 42°37′51″D / 40.91389°K 42.63083°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Moloz taş, kireç harcı |
Heva Kilisesi (Gürcüce: ხევას ეკლესია), tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve eski adı Heva olan Sürügüden köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Heva Kilisesi'nin bulunduğu Kola bölgesi, Gürcü Hristiyanlığının erken dönemdeki merkezlerden biriydi. Bu bölgede Hristiyanlığın benimsenmesi 6. yüzyıl civarında gerçekleşmiştir.[2] Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Heva köyünün nüfusu Hristiyan Gürcülerden oluşuyordu.[3][4] Köyün kilisesi de bu dönemden kalmış olmalıdır.
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Büyük ölçüde yıkılmış olan Heva Kilisesi, köyün kuzey ucunda, yüksekçe bir yerde yer alır. Tek nefli küçük bir yapı olan kilise (7,10×3,25 m), dolgu duvar tekniğiyle, moloz taşlar ve kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Kilisenin apsisin olduğu doğu duvarı ve kuzey duvarının bir bölümü yıkılıştır. Giriş kapısı güneyde yer alır; ancak kapı açıkılığı zarar görmüş ve genişlemiştir. Kaplama taşların büyük kısmı sökülmüş, sadece güney duvarda ve kilisinin içinde bir bölümü kalmıştır.[1][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 143. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 9". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 501". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 555". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 186, ISBN 978-9941-478-17-8.