Ahiza Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Ferhatlı, Ardanuç |
| Koordinatlar | 41°08′36″K 42°00′33″D / 41.14333°K 42.00917°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 5. yüzyıl |
Ahiza Kilisesi veya Ahiza Piskoposluk Kilisesi (Gürcüce: ახიზის საკათედრო ტაძარი), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Ahiza olan Ferhatlı köyünde erken Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü piskoposluk kilisesiydi.[1][2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürcü kralı Vahtang Gorgasali’nin hükümdarlığı sırasında kurulan 12 piskoposluk merkezinden biri Ahiza’da bulunuyordu. Ahiza Piskoposluk Kilisesi, Ahiza Kalesi kralın süt kardeşi Eristavi Artavazi tarafından 5. yüzyılda yenilenirken, kalenin dibinde inşa edilmiştir. Ahıska Piskoposluğu Ardanuç Deresi ve İmerhevi vadilerini kapsıyordu. Emevi halifesi II. Mervan'ın 730'lardaki saldırıları sonucunda Ahiza Piskoposluğu’nun varlığı sona erince, kilise de bu işlevini yitirmiştir. Söz konusu kilisenin 16. yüzyılda Tao-Klarceti bölgesini ele geçiren Osmanlılar tarafından yıkıldığı tahmin edilmektedir. Gürcü sanat tarihçisi Vahtang Cobadze 1960'larda Ahiza Kalesi hemen yanındaki Ahiz Manastırı'na ait kiliseleri tanımlamıştır. Ancak bu sırada piskoposluk kilisesi definecilerin de verdiği tahribat sonucunda tamamen yıkılmıştı.[1][2][3]
Kalıntılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Ahiza Piskoposluk Kilisesi’nden geriye bir iz kalmamıştır. Sağlam olduğu zamanda kilisenin mimarisi hakkında bilgi veren bir kaynak bulunmamaktadır. Bununla birlikte kilisenin apsisindeki Meryem’i Orans pozisyonunda tasvir eden mozaiğe ait bazı malzemeler günümüze ulaşmıştır. Bölgenin uzmanı olan A. Florenskiy 1913 yılında kiliselerin yıkıntılarını incelerken kilisenin birinde taşları tamamen dökülmüş mozaiği tespit etmiştir. Defineciler tarafından sökülmüş olan mozaik taşların izleri sayesinde tasvirin niteliği tespit edilmiştir. Ancak bu tasvirin apsisin kubbe kısmında mı yer aldığı ve yakarış pozisyonunun Gürcü kiliselerinden yaygın olan Teopane’nin kompozisyonun bir parçası mı olduğu konusunda bilgi mevcut değildir. Bu mozaiğe ait smalt parçaları, otuz kadar mozaik taşı ve ayrıca üç adet antefiks Florenskiy tarafından Ahiza’dan Tiflis’e götürülmüştür. Antefikslerin ikisinde haç figürleri yer alır; diğerinde ise bir bütün olarak geyik tasvir edilmiştir. Mozaiğin taşları bugün Gürcistan Simon Canaşia Müzesi’nde korunmaktadır.[2][3][4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b ""ახიზა, საკათედრო ტაძარი" (Ahiza - Piskoposluk Kilisesi)". 12 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
- ^ a b c Valeri Silogava ve Kaha Şengelia, Tao-Klarceti (ტაო-კლარჯეთი), Tiflis, 2006, s. 16-18. 12 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 99940-861-7-0.
- ^ a b Vahtang Cobadze, ადრეული შუა საუკუნეების მონასტრები ისტორიულ ტაოში, კლარჯეთსა და შავშეთში (Tarihsel Tao, Klarceti ve Şavşeti'de Erken Orta Çağ Manastırları), Tiflis, 2007, s. 37-38. 12 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-99940-61-11-2
- ^ ""ახიზა, საკათედრო ტაძრის მოზაიკა" (Ahiza - Piskoposluk Kilisesi Mozağiği)". 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.