Ahiza (Batı) Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Ferhatlı, Ardanuç |
| Koordinatlar | 41°08′25″K 41°59′51″D / 41.14028°K 41.99750°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkıntılar |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 9-10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Dolgu duvar, yontma taş |
Ahiza Kilisesi (Gürcüce: ახიზის ეკლესია), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Ahiza olan Ferhatlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Köyde günümüze kalıntıları ulaşan iki kiliseden biridir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ahiza köyü, Gürcü kralı Vahtang Gorgasali'nin Tao-Klarceti bölgesinde kurdurduğu on iki Gürcü piskoposluğundan birinin merkeziydi ve burada bu dönemde kurulmuş bir manastır bulunuyordu.[2] Köyün batısında yer alan Ahiza Kilisesi ise, köyün güneyinde yer alan kilise gibi daha geç dönemde, 9. yüzyılın sonları veya 10. yüzyılın başlarında inşa edilmiştir. Bu dönemde de köy Gürcü krallığı sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar Ahiza köyünü ve Klarceti bölgesini 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı mufassal defterine göre 1574 yılında köyün nüfusu, tamamı Hristiyan olan 24 haneden oluşuyordu. 1595 yılında köyde 16 hane kalmış ve 4 hane de Müslüman olmuştu.[3] Rus idaresinin 1886 tarihindeki tespitinde ise, 28 haneden oluşan köyün nüfusu, bir hane hariç "Türk" olarak kaydedilmiştir.[4] Bu kayıtların da gösterdiği gibi Osmanlı döneminde köyün nüfusunun tamamının Müslüman olmasıyla kilise işlevini yitirmiş ve zaman içinde de yıkılmıştır. 2015 yılına gelindiğinde Ahiza Kilisesi'nden geriye sadece duvarlarının çok az bir bölümü kalmıştı.[5]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Ferhatlı köyünün batısında yer alan kilise, dolgu duvar tekniğinde, sarımsı taşlarla harç kullanılarak bir tepe üzerinde inşa edilmiş ve dikdörtgen planlı (7,55 x 5,05 m) küçük bir yapıdır. Tek nefli yapıdan geriye apsisin güney kısmı, güney duvarının batı ve batı duvarının güney kısmın alt bölümleri kalmıştır. Yarım daire planlı apsisin yarım kubbeyle örtülü olduğu söz konusu kalıntılardan anlaşılmaktadır. Duvar yüzeylerindeki kabaca yontulmuş kesme taşlar tamamen sökülmüştür.[1][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Mine Kadiroğlu - Fahriye Bayram, "Ortaçağ Gürcü Mimarisi 2002 Yılı Yüzey Araştırması" , 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2003, 2. Cilt, s. 1" (PDF). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Aralık 2023.
- ^ Valeri Silogava ve Kaha Şengelia, Tao-Klarceti (ტაო-კლარჯეთი), Tiflis, 2006, s. 16-18. 12 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 99940-861-7-0.
- ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Batum oblastı" - Sıra no: 1381". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 176. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9