Bobisgeri Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Şenkaya, Erzurum |
| Koordinatlar | 40°34′02″K 42°14′14″D / 40.56722°K 42.23722°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | yıkıntıları kalmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 9-10. yüzyıl |
Bobisgeri Kilisesi (Gürcüce: ბობისგერის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, Bobisgeri köyünde inşa edilmiş olan Gürcü kilisesidir. Bobisgeri Kilisesi ve Bobisgeri yerleşim alanı, Şenkaya ilçesine bağlı Zümrüt köyünün sınırları içinde bulunmaktadır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Bobisgeri Kilisesi, Gürcüce yazıt üzerinden yapılan tespite göre 9-10. yüzyılda Gürcü Krallığı döneminde inşa edilmiştir. Kilise, aynı adı taşıyan köyün kilisesiydi. Bobisgeri köyünü Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Bobisgeri, Oltu sancağının Kop (Kvabi) nahiyesine bağlı köylerden biriydi. “Bobizgir” olarak kaydedilmiş olan köy bu tarihte tamamen boşalmıştı. 93 Harbi'nin ardından Bobisgeri Rusların eline geçince, Rus idaresi bu köye Ermenileri yerleştirmiştir.[2][3]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Bobisgeri Kilisesi, Zümrüt köyünün 4 kilometre kuzeyinde bulunuyordu. Bu yapıdan günümüze harçlı duvar parçaları kalmıştır. Kilisenin insan eliyle yıkıldığı anlaşılmaktadır. Bu kiliseye ait bir sütun 1990 yılında bir bütün olarak Zümrüt köyünün merkezinde tespit edilmişti. Daha sonra söz konusu sütun parçalanıp bir evin temel duvarında inşaat malzemesi olarak kullanılmıştır.[1]
Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili’nin 1907 yılında verdiği bilgiye göre, dört apsisli kilise içten ve dıştan kesme taşlarla kaplıydı. Kubbesi, kısa kasnağıyla dört adet yuvarlak sütun üzerine oturuyordu. Bu sütunlar kilisenin orta alanının dış kısmında yükseliyordu. Kubbe kasnağında dört adet yuvarlak pencere bulunuyordu. Kuzey apsisi dışında, apsislerin üst kısmında yuvarlak birer pencere vardı. Bobisgeri Kilisesi'nin iki girişi güney ve batıda yer alıyordu. Bobisgeri Kilisesi'nin çatısı taşlarla örtülüydü. Yüksekçe kaideler üzerine yerleştirilmiş olan sütunlar yekpare taştandı. Sütunlar çifte sütun başlığıyla son buluyordu; alttaki yuvarlak, üstteki dört köşeydi. O tarihte sütunlardan biri kırıldığı için yerine, eski kaide ile sütun başlığı arasına aynı ölçülerde ahşap bir sütun konmuştu.[3]
Bobisgeri Kilisesi'nin ikonostasisi taştandı ve yüksekliği yaklaşık 65 cm idi. Bu alçak taşlar azizlerin tasvirleri bulunuyordu. Bunlardan bir tanesi sunakta korunmuştu. Burada Vaftizci Yahya veya Aziz Nikolaos tasvir edilmişti. Bu tasvirin etrafında Gürcü alfabesinin Asomtavruli karakteriyle “ქ. ქ~ე შ~ე მ~ქელ ... ცოდვილი”, yani ქ. ქრისტე, შეიწყალე მიქელ... ცოდვილი (İsa, … günahkâr Mikel’i bağışla)” yazıyordu. O tarihte Bobisgeri köyünde yaşayan Ermenilerin verdiği bilgiye göre kilise Vaftizci Yahya’ya adanmıştı.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 10. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 78/ 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b c "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (Gürcüce), Paris, 1938, s. 43-45". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.