Karapi Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yedigöze, İspir |
| Koordinatlar | 40°32′49″K 41°02′38″D / 40.54694°K 41.04389°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Yontma taş, kireç harcı |
Karapi Kilises (Gürcüce: ქარაფის ეკლესია), tarihsel Speri bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı ve eski adı Karapi olan Yedigöze köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Köyün adının Osmanlıca yazılışına atfen Kerab Kilisesi olarak da bilinir.[1][2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürcüce bir yer adı olan Karapi (ქარაფი), büyük kaya anlamına gelir.[3] Karapi köyü ve Karapi Kilisesi'nin bulunduğu Speri bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Karapi Kilisesi ise, bu tarihten birkaç yüzyıl önce, 10. yüzyılda inşa edilmiştir.[2] Osmanlı döneminde köyün nüfusunun Müslümanlaşmasıyla kilise cemaatini ve işlevini yitirmiştir. Nitekim 1835 Osmanlı nüfus defterinde, Karab veya Kerab şeklinde kaydedilmiş olan köyün nüfusu Müslümanlardan oluşuyordu.[4] Karapi Kilisesi, 2018 yılında büyük ölçüde sağlamdı.[1]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Karapi Kilisesi, bugünkü yerleşim yerinin merkezinde inşa edilmiş, küçük ölçekli ve tek nefli bir yapıdır. Duvarları dolgu duvar tekniğinde, kabaca yontulmuş taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Yapı, kareye yakın dikdörtgen plana sahiptir. Beşik tonoz olarak adlandırılan bir çatıyla örtülmüştür. İçten yarım yuvarlak apsis, 1,80 x1.00 metre ölçülerindedir. Pencere çevresinde ve örtü sisteminde kireç taşı kullanılmıştır. Kilisenin kapısı güneyde yer alır ve 1 metre genişliğe sahiptir. Doğuda apsiste ve batı duvarında birer pencere açıklığı bulunmaktadır.[1][2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c 2018 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2018 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s 40. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-978-9941-9639-1-9
- ^ a b c "Murat Aktemur - Umut Kukaracı, "İspir ve Çevresi Kiliseleri", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı: 8, 2002, Erzurum". 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ "ქარაფი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 16 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Yunus Özger, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İspir ve Köylerinin Nüfusu", A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 34, Erzurum, 2007