Çakırkoç, Posof
| Çakırkoç | |
|---|---|
 | |
 Mere Kalesi | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Çakırkoç Çakırkoç'un Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |
 Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1.532 m (5.026 ft) |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 21 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Çakırkoç, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Çakırkoç köyünün eski adı Mere'dir. Gürcüce bir yer adı olan Mere (მერე), Türkçeye Mere / Mire olarak girmiştir. Nitekim Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Mire (میرە) olarak kaydedilmiştir. Gürcüce "mere" kelimesi, akarsu kıyısındaki düzlüğe, meydana verilen addır.[3][4] Nitekim Mere köyü, Posof Çayı'nın kıyısında bir düzlükte konumlanmıştır. Bu yerleşme, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Mere (مەرە) biçiminde yazılmıştır.[5] 93 Harbi'nde Ardahan bölgesini ele geçiren Ruslar da köyü Mere (Мере) adıyla kaydetmiştir.[6]
Mere, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Mesheti bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı'ın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirdi. 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Bu defterde "Kale-i Rabat-ı Mire" (رباط قلغۀ میرە) adıyla kaydedilmişti. Kale yanındaki bir yerleşme olduğu için bu şekilde adlandırılmış olan Mere köyünde, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümülü 11 hane yaşıyordu. Hane reisleri Davit, Vasil, İakop, Sargis, Muhtar, Zakara gibi adlar taşıyordu. Mere'de buğday, arpa, çavdar, keten tohumu tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Köyde iki adet değirmen vardı.[7]
Mere, üç yüzyılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sonucunda Rusya İmparatorluğu'nun eline geçti. Rus idareside Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasında (uçastok) yer alıyordu. 1886 yılındaki nüfus tespitine göre bu kazanın Digur nahiyesine (маркяз: merkez) bağlı olan köyün nüfusu 82 kişiden oluşuyordu. Bu sayı 1896’da 106 kişiye, 1906’da da 143 kişiye yükselmişti. Eski Gürcü yerleşmesi olan Mere'nin nüfusu bu üç tespitte de "Türk" olarak kaydedilmiştir.[6][8]
Mere, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Mere köyü Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Mere, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[5] 1935 genel nüfus sayımıdan "Mere" olarak kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 224 kişiden oluluyırdu.[10] Vahla adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Baykent olarak değiştirilmiştir.[11] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Çakırkoç (Mere)" biçiminde resmî kayıtlarda bir süre daha kullanılmıştır.[12]
Çakırkoç köyünde, günümüze iki tarihsel yapı ulaşmıştır. Bunlardan biri Mere Kalesi, diğeri ise, bu kalenin 10. yüzyıla tarihlenen kilisesidir. İki yapıda büyük ölçüde yıkılmıştır.[13][14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Çakırkoç köyü, Ardahan il merkezine 84 km, Posof ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 21[2] |
| 2021 | 23[2] |
| 2020 | 26[2] |
| 2019 | 31[2] |
| 2018 | 40[2] |
| 2017 | 27[2] |
| 2016 | 25[2] |
| 2015 | 27[2] |
| 2014 | 32[2] |
| 2013 | 33[2] |
| 2012 | 35[2] |
| 2011 | 35[2] |
| 2010 | 38[2] |
| 2009 | 44[2] |
| 2008 | 44[2] |
| 2007 | 43[2] |
| 2000 | 41[15] |
| 1990 | 88[16] |
| 1985 | 110[17] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Cakirkoc, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Çakırkoç Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 442". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ ""მერე" - Gürcüce Sözlük". 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ a b ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 308; II. cilt (1941), s. 301; III. cilt (1958), s. 442". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 278" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 722". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 47 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 229, ISBN 9789941478178.
- ^ a b "Çakırkoç Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]