Tataleti Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Baltalı, Çıldır |
| Koordinatlar | 41°19′58″K 43°07′08″D / 41.33278°K 43.11889°D |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 14-15. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş |
Tataleti Kilisesi (Gürcüce: ტატალეთის ეკლესია), Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tataleti olan Baltalı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Yapı, büyük ölçüde zarar görmüş halede günümüze ulaşmıştır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tataleti Kilisesi'nin bulunduğu Tataleti köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Cavaheti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Tataleti köyümde 7 Hristiyan hane yaşıyordu ve Tataleti Kilisesi bu köyün kilisesiydi. Nitekim Tataleti Kilisesi'nin 14-15. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Gürcü tarihçii ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1902 yılında köyü ziyaret ettiğinde, köyün merkezinde bulunan bu kilisenin dışında, eskiden bir köyün bulunduğu yerde, kesme taşlardan yapılmış büyük bir kilise daha bulunuyordu. Tataleti Kilisesi, kaplama taşları sökülmüş olmakla birlikte büyük ölçüde sağlam duruyordu.[2][3]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin 1902 yılında verdiği bilgiye göre, kesme taşlardan inşa edilmiş olan Tataleti Kilise'nin kaplama taşları sökülmüş, geriye sadece büyük bir taş ve iç kısmı kalmıştı. Kilise küçük ve tipik bir yapıdan ibaretti.[3] 2014 yılında bir Gürcü araştırma grubun tespitlerine göre Tataleti Kilisesi (4,9×4,0 m), köyün merkezinde kayalık bir sırtta inşa edilmiş tek nefli bir yapıdır. Kilisenin kuzey duvarının alt yarısı, yontulup duvar formu verilmiş doğal bir kayadan oluşmaktadır. Batı duvarı tamamen yıkılmıştır. Güney duvarında apsis çıkıntısı ile bu duvarı ayıran pilasterin bir kısmı günümüze ulaşmıştır. Apsiste bir adet pencere bulunmaktadır. Kilisenin çatısı neredeyse tamamen çökmüştür; buna rağmen yer yer çatıyı kapatan taş plakalar yerinde durmaktadır. Takaişvili'nin de belirttiği kilisenin kaplama taşları tamamen sökülmüş, güney duvarında sadece bir taş kalmıştır.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce: ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 55. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 375". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2023.
- ^ a b Ekvtime Takaişvili, Материалы по археологии Кавказа, собранные экспедициями Московского археологического общества : Выпуск XII veya Христианские памятники, Moskova, 1909, s. 62.