İçeriğe atla

Elazığ (il)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Elaziz sayfasından yönlendirildi)
Bu madde Elazığ il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. İl merkezi için Elazığ sayfasına gidiniz.
Elazığ
İl
Elazığ'dan bir genel görünüm.
Lake
Keban
Harput Ulu Mosque
Palu Castle
Sırayla: Elazığ'dan bir görünüm, Hazar Gölü, Keban Barajı, Harput Ulu Cami, Palu Kalesi, Harput Kalesi
Elazığ arması
Arma
Takma ad:
Gakgoşlar Diyarı
Elazığ'ın Türkiye'deki konumu
Elazığ'ın Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
BölgeDoğu Anadolu Bölgesi
Alt idari birimler
Liste
İdare
 • Belediye BaşkanıŞahin Şerifoğulları (AK Parti)
 • ValiNuman Hatipoğlu[1]
Yüzölçümü
 • Toplam9.383 km²
Rakım1070 m
En yüksek nokta2.118 m (6.948 ft)
Nüfus
 (2023)
 • Toplam604.411[2]
 • Yoğunluk63/km²
Zaman dilimiUTC+03.00 (TRS)
Alan kodu(+90) 424
Plaka kodu23

Elazığ (Türkçe telaffuz: /ˈelazɯː/; eski adları ile: Harput, Ma‘mûretü'l-Azîz,[not 1] El-Azîz,[not 2] Kürtçe: Xarpêt), Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Havzası'nda bulunan, on bir ilçeden oluşan il. Konumu itibarıyla; ili doğudan Bingöl, kuzeyden Keban Baraj Gölü aracılığıyla Tunceli, güneyden Diyarbakır, batı ve güneybatıdan Karakaya Baraj Gölü vasıtasıyla Malatya, kuzey batıdan Erzincan illerinin arazileri çevrelemektedir. İlin sınırları 8.327 km²'si kara, 826 km²'si baraj ve doğal göl olmak üzere toplam 9153 km²'lik alanı kapsamaktadır.

Forbes'e göre 2021 yılında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin en yaşanılabilir ili, Türkiye'nin ise en yaşanabilir 19. ili seçilmiştir.[3] Halk arasında Elazığlı olanlara, Elazığ ağzında kardeş ve ağabey anlamlarına gelen Gakgoş hitabı kullanılır.[4] İlin tarihi MÖ 20. yüzyıla dayanır.[5] Tarihte Anadolu'yu Mezopotamya'ya bağlayan kervan yollarının geçiş güzergâhı içinde önemli yerleşim yeri olmuş, birçok kültüre ev sahipliği yapmıştır.[6] Müslüman, Rum, Ermeni ve Süryani halklarının uzun yıllar birlikte yaşadığı bu bölgede günümüzde hâlâ farklı kültür ve medeniyetlerin kalıntıları görülmektedir.[6] Elaziz'in adı, 17 Aralık 1937 tarih ve 3785 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 10 Aralık 1937 tarih ve 7806 sayılı kararname ile Elazığ olarak değiştirilmiştir.[7][8]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Harput'un eski bir resmi.
[not 3]

Elazığ, eski Harput'un devamı niteliğindedir.[9] Bu nedenle Elazığ tarihi Harput tarihi ile birlikte ele alınmaktadır. Harput, Anadolu'yu Mezopotamya'ya bağlayan kervan yollarının geçiş güzergâhı içinde yer almış, birçok kültüre ve medeniyete ev sahipliği yapmıştır.[10] Harput'un, bilinen en eski sakinleri MÖ 2000'li yıllarda Doğu Anadolu'ya yerleşmiş Hurriler'dir.[9] Hurriler'in ardından Hitit hakimiyetine girmiş, çok sürmeden MÖ 9. yüzyıl itibarıyla Doğu Anadolu'da devlet kuran Urartular hüküm sürmüştür. Harput, 1085 yılında Türklerin eline geçmiş, daha sonra İlhanlılar, Dulkadiroğulları, Akkoyunlular ve Safeviler hükmetmiştir. 1516 yılında gerçekleşmiş olan Çaldıran Muharabesi sonrasında Osmanlı Ordusu tarafından fethedilmiştir. Sonralarında Harput'taki yaşamın, şimdiki Elazığ merkez ilçesinin bulunduğu ovaya 19. yüzyıl ortalarında taşınması ve çevre ilçelerin bağlanması ile birlikte bugünkü merkez ilçe ve 10 ilçeyi kapsayan Elazığ ili sınırları oluşmuştur.[11] Esas gelişimini Cumhuriyet yıllarının başında göstermeye başlamıştır.[9][12] Sultan Abdulaziz'in tahta çıkmasıyla, Ahmed İzzet Paşa devrinde tayin edilen vali teklifiyle 1867 yılında şehre Ma'mûretü'l-Azîz adı verilmiş, halk arasında telaffuz zorluğu nedeniyle kısaca Elaziz olarak söylenmiştir.[11] Elaziz ilinin adı, 17 Aralık 1937 tarih ve 3785 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 10 Aralık 1937 tarih ve 7806 sayılı kararname ile Elazığ olarak değiştirilmiştir.[13][14]

İlk Çağ dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hazar Gölü kıyısı (19. yüzyıl sonları - 20. yüzyıl başları)

Elazığ bölgesinin ilk yazılı tarihi Hitit tabletlerindeki bilgilerle aydınlatılmıştır. Yazılı bilgilerde elde edilen bulgulara göre yöre İşuva adıyla anılmaktaydı.[15][16] Arkeolojik kazılarla birlikte bölgedeki Hitit varlığı teyit edilmiştir. MÖ 12. ve MÖ 7. yüzyıllar arasında bölgeye kökenleri Hurrilere dayanan Urartu Devleti hâkim olmuştur.[15] Yazılı belgeler haricinde Harput Kalesi, Altınova Norşuntepe'de ortaya çıkarılan Urartu yerleşkesi, Palu Kalesi ve İzoli çivi yazılı kitabelerine ait bulgular ile Urartu hakimiyetindeki dönemi aydınlatılmıştır. MÖ 7. yüzyıl ile birlikte Asur ve İskit akınları ile Urartu Devleti zayıflamış, Harput ve bölgesi Med egemenliği altına girmiştir. Kısa süren Med hakimiyeti ardından Pers hakimiyetine girmiş, MÖ 4. yüzyıl döneminde Pers İmparatorluğu'nun tarihe karışmasının ardından Elazığ yöresi Sofen Krallığı olarak adlandırılmıştır. Sonrasında Romalılar hakimiyetinde kalan Elazığ bölgesi, MS 6. yüzyıla kadar sık sık Bizans ile Sasani hakimiyetinde el değiştirmiştir.

Bizans dönemi ve Türk hakimiyetine geçiş

[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski Elazığ yerleşkesi, 1906.

Elazığ bölgesi 7. yüzyıldan itibaren ikinci Bizans hakimiyetine kadar Bizans-Arap mücadelelerine sahne olmuş ve 10. yüzyıl itibarıyla tam anlamıyla Bizans hakimiyetine girmiştir.[15] 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi ile birlikte Elazığ bölgesi de Türklerin hakimiyeti altına girmiş; 1085 yılında Çubuk Bey önderliğinde Çubukoğulları Beyliği kurulmuştur. Yine Beylik'in hakimiyeti uzun sürmeyerek, bölge 1110 yılında Belek Gazi önderliğinde Artuklular'ın eline geçmiştir. Belek Gazi'nin ardından hükümdarlık önce Davud, sonra Davud'un kardeşi İmadeddin Ebu Bekir'in eline geçerek burada Harput Artukluları diye adlandırılan bağımsız bir beylik kurmuştur.[15] 1234 yılında bu beyliğe son veren Anadolu Selçukluları'nın hakimiyetini sonraki dönemlerde sırasıyla Dulkadiroğulları, Kadı Burhaneddin, Timur ve Akkoyunlu egemenlikleri izledi. 16. yüzyıl başlarında bir süre Safevi hakimiyetinde kalan topraklar 1514 yılında Osmanlı egemenliğine girdi.[10]

Cumhuriyet dönemi ve yakın tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]
Atatürk, Celal Bayar ve Sabiha Gökçen'in modern Elazığ'a gelişi. (17 Kasım 1937)
Cumhuriyet'in ilk yıllarında; Elazığ Gazi Caddesi.

Elazığ, gelişme ve büyümeye cumhuriyet yıllarının başında başlamıştır.[9][12] Cumhuriyetin ilk yıllarında Harput'tan şimdiki Elazığ ilçesi ve şehir merkezi olan Uluova'ya yeni modern yerleşkeler kurulmuş, çeşitli bölgelerinde düz arazide tarım yapılmaya başlanmıştır. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte yaşanan olaylar ve 1925 yılındaki Şeyh Said tarafından Ergani ilçesine bağlı Eğil bucağında başlayan isyan, Elazığ'a da sıçramış; bölgede 1 ay süreyle sıkıyönetim ilan edilmiştir. Atatürk 1937 yılında şehre bir ziyarette bulunmuştur. Elaziz'in adı, 17 Aralık 1937 tarih ve 3785 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 10 Aralık 1937 tarih ve 7806 sayılı kararname ile Elazığ olarak değiştirilmiştir.[13][14] Cumhuriyet tarihinde çeşitli dönemlerde şehirde şeker ve çimento fabrikaları açılmış; bunların yanı sıra çeşitli maden ve mermer fabrikaları ile halkın bir bölümüne istihdam ve ekonomisine katkı sağlamıştır. Cumhuriyet döneminin en önemli olaylarından biri de 2010 yılında yaşanan depremdir. Depremde 41 kişi ölmüş,[not 4] yüzlerce kişi yaralanmıştır. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü'nün verilerine göre; saat 04.32'deki ilk depremin ardından bölgede büyüklükleri 5.5 ile 3.0 arasında değişen 84 sarsıntı, büyüklü küçüklü toplamda 796 artçı deprem kaydedilmiştir. Şimdi ise 2020 yılında 24 Ocak saat 20.55'te 6.8 büyüklüğünde bir deprem yaşanıp 1000'i aşkın sarsıntılar olmuştur. Birçok binada yıkımlar olmuş. Göçük altında onlarca kişi ölmüştür. Deprem sonrası Elazığ'da TOKİ destekli imar faaliyetleri başlamış ve kentin büyük bir kısmında yeni konutlar yapılmıştır.

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Erzincan Tunceli Bingöl
 
Malatya Kuzey Bingöl
Batı   Elazığ    Doğu
Güney
Malatya Diyarbakır Diyarbakır

Konum

[değiştir | kaynağı değiştir]
Harput'tan Elazığ görünümü

Elazığ Doğu Anadolu Bölgesi'nin güneybatısında, Yukarı Fırat Bölümü'nde yer almaktadır. Toplam alanı 9153 km²'yi bulan ve bu alanı ile Türkiye topraklarının %1,2'sini kaplayan il sahası, 40º 21 ile 38º 30 doğu boylamları, 38º 17 ile 39º 11 kuzey enlemleri arasında kalmaktadır. Şekil olarak kabaca bir dikdörtgene benzeyen ve etrafını çevreleyen sular nedeniyle Türkiye karasını andıran Elazığ topraklarının doğu-batı doğrultusundaki uzunluğu yaklaşık 150 km, kuzey-güney yönündeki genişliği ise yaklaşık 65 km civarındadır. İlin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakımı) 1067'dir. İli, doğudan Bingöl, kuzeyden Tunceli, batı ve güneybatıdan Malatya, güneyden ise Diyarbakır ilinin arazileri çevrelemektedir. Aynı zamanda Elazığ ili; doğu, batı ve güneyinden, Güneydoğu Toroslar'ın batı uzantıları ile çevrilidir. Elazığ ilinin sınırlarının 8.327 km²'si kara, 826 km²'si baraj ve doğal göldür. İl Sınırları içindeki en önemli akarsu Fırat ve kollarıdır. 86 km² yüzölçümü olan Hazar Gölü, il merkezine 30 km mesafededir. Ayrıca Elazığ Keban, Karakaya, Kralkızı ve Özlüce gibi önemli baraj gölleri ile çevrilidir.

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ, karasal iklimin etkisindedir. Önceden yaz ayları sıcak ve kurak, kış ayları ise soğuk ve sert geçse de ilde ki su potansiyeli nedeniyle Elazığ çevresine yapılan barajlar, il genelinde ikilimi fazlasıyla yumuşatmıştır. Bölge iklim koşullarına göre, çok daha ılıman bir iklim hüküm sürmektedir.[16] En fazla kış ve ilkbahar aylarında yağış alan ilde bu iklim yapısı tarımsal ürünlerde çeşitliliği arttırmıştır.[16]

Yıllık sıcaklık ve yağış değerleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
 Elazığ iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 2,8 5,0 11,3 17,8 23,6 29,6 34,3 34,1 29,4 21,7 12,4 5,3
Ortalama sıcaklık (°C) −0,9 0,6 5,9 12,0 17,2 22,9 27,4 26,7 21,5 14,5 6,9 1,7
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −4 −3,1 1,1 6,4 10,5 15,0 19,3 18,9 14,2 8,9 2,7 −1,3
Ortalama yağış (mm) 37,4 39,1 50,7 64,9 49,5 12,9 3,3 1,2 8,6 44,4 46,1 42,2
Kaynak: Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü[17]


Bitki örtüsü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Karasal iklimin hakim olduğu Elazığ, doğal bitki örtüsünün giderek yok olmasıyla birlikte bozkır (step) görünümündedir.[16] Dağlarının yüksek kesimlerinde meşe ormanlarına rastlanır.[16] Ormanları genellikle bozuk baltalık olarak bilinen sağlıksız ağaçlardan oluşmaktadır.[16]

Coğrafi yapılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hazar Gölü

Dağlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlin önemli dağları, Hacı Ali (2517 m) Akdağlar (2450 m), Hazarbaba (2347 m), Mastar Dağı (2148 m), Haşto Dağı (2069 m), Asker Dağı (1768 m), Hasan Dağı (2118 m), Yaylım Dağı (2097 m), Taşkele Dağı (1430 m), Meryem Dağı (1490 m.) olarak sıralanabilir. Elazığ ili doğu, batı ve güney bölgelerinden Güneydoğu Toroslar'ın batı uzantıları ile çevrilidir.[18] İlin batısı, Hasan Dağları (2118 m.), Bulutlu Dağı (2004 m.), Karga Dağı (1925 m.) ve Kamışlık Dağı (2016 m.) yer alır. Güneyinde Meryem Dağı (1490 m.) bulunmaktadır.[18]

Akarsular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ ilinde, Palu İlçesi'nde Keban Baraj Gölü'ne karıştığı noktaya kadar 500 km. uzunluğunda 42000 km²'lik akaçlama havzasıyla Murat Nehri bulunur.[18] Bunun yanı sıra Karasu ile Murat Nehri kollarının Keban İlçesinin kuzeyinde birleşimiyle güneybatı yönünde akan 2800 km uzunluğu ile bilinen Fırat Nehri bulunmaktadır.[18]

Ovalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ ilinde; ilçe merkezinin kurulu olduğu Elazığ Ovası (Uluova) ile birlikte, Yarımca Ovası, Behremaz (Sivrice) Ovası ve Kuzova olmak üzere 4 ova bulunmaktadır.[16][18] Bunlardan Elazığ ve Palu ovası, Elbistan-Malatya-Uluova-Palu-Muş çöküntü alan dizisi içinde yer almaktadır.[16] Özellikle Cumhuriyet dönemi başlarında Uluova'ya (Elazığ Ovası) Harput'tan yoğun göç yaşanarak şimdiki Elazığ yerleşkesi kurulmuştur.

Göller

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ ilinde Sivrice uzunluğu yaklaşık 22 km, genişliği 5–6 km uzunluğunda il merkezine 25 km uzaklıkta Hazar Gölü bulunmaktadır.[18] Aynı zamanda Keban ilçesinde bulunan Keban Baraj Gölü ve Cip Baraj Gölü olmak üzere iki adet baraj gölü bulunmaktadır.[18]

Yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Elazığ'ın ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23).

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[19][20]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Elazığ valisi, Ömer Toraman'dır. 1.10.2021/467 sayılı kararla, İçişleri Bakanlığı Genel Sekreteri iken atanmıştır.[21]

Elazığ belediye başkanı, 1980 Elazığ doğumlu Şahin Şerifoğulları (AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %40,38 oy oranıyla seçilmiştir. Elazığ Belediye meclisi ise 20 AK Parti, 4 İYİ Parti ve 13 MHP olmak üzere 37 üyeden oluşur.[22]

2018 genel seçimlerinde, Elazığ'ı temsilen TBMM'de AKP'den dört milletvekili (Metin Bulut, Sermin Balık, Zülfü Tolga Ağar, Zülfü Demirbağ), CHP'den bir milletvekili (Gürsel Erol) seçilmiştir.[23]

2023 genel seçimlerinde ise, Elazığ'ı temsilen TBMM'de AKP'den üç milletvekili (Erol Keleş, Ejder Açıkkapı, Mahmut Rıdvan Nazırlı), MHP'den bir milletvekili (Semih Işıkver) ve CHP'den bir milletvekili (Gürsel Erol) seçilmiştir.

Demografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplumsal yapı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Elazığ'da Ermeni Bakkal Hovhannes

Elazığ'da 11. yüzyıldan günümüze kadar Selçuklular, Memlükler, Çubukoğulları, Artuklular, Dulkadiroğulları, Akkoyunlular, Eretna (Kadı Burhaneddin Ahmet) Devleti, Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye Cumhuriyeti gibi Türk Devlet ve Beylikleri hüküm sürmüştür.[24] Müslümanlar, Rumlar, Ermeniler ve Süryaniler uzun yıllar birlikte bu bölgede yaşamışlardır.[10]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nüfus bakımından Doğu Anadolu Bölgesi'nin Van, Erzurum ve Malatya illeri ile beraber en büyük dört ilinden biridir. Gelişmişlik bakımından bölgenin en gelişmiş illerinden biri olarak kâbul edilir.[25] Kentteki nüfus çoğunluğunu şehrin yerli halkı oluşturmakla beraber, nüfusun geri kalanını komşu şehirlerden ve ilde bulunan üniversite dolayısıyla farklı şehir ve ülkelerden gelenler oluşmaktadır. Son zamanlarda doğum oranındaki artışın yanı sıra; batı illeri çoğunu oluşturmakla beraber, il dışına kısmi göç vermektedir. Aynı zamanda son dönemlerde yaşam ve imkân şartları dolayısıyla, kırsal bölgelerden çoğunluğu il merkezine olmak üzere ilçelere yaşanmaktadır.

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[26])

Elazığ ili nüfusu: 604.411'dir. Bu nüfusun % 82,74' u şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 9.383  km2'dir. İlde  km2'ye 64 kişi düşmektedir. (Bu sayı Merkezde 198'dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 2,14 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Maden (% 40,0)- Merkez ilçe(-% 1,70)

6 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 10 ilçe, 20 belediye, bu belediyelerde 152 mahalle ve ayrıca 550 köy vardır.

2023 yılı sonunda Elazığ ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus

2022

Nüfus

2023

Fark Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[27]

 km2'ye

düşen kişi

Ağın 2.610 2.834 224 8,23 1 4 16 1.162 1.672 59,00 242 12
Alacakaya 5.831 6.157 326 5,44 1 6 10 3.337 2.820 45,80 318 19
Arıcak 13.426 14.970 1.544 10,89 4 23 10 3.281 11.689 78,08 354 42
Baskil 11.605 16.578 4.973 35,66 1 6 60 11.534 5.044 30,43 1318 13
Karakoçan 28.401 29.612 1.211 4,18 2 9 88 11.538 18.074 61,04 1049 28
Keban 5.906 7.964 2.058 29,90 1 4 30 3.773 4.191 52,62 641 12
Kovancılar 38.913 38.988 75 0,19 1 13 76 13.471 25.517 65,45 960 41
Maden 8.929 13.320 4.391 40,00 1 2 38 8.977 4.343 32,61 819 16
Merkez 451.029 443.448 -7.581 -1,70 5 64 135 34.410 409.038 92,24 2243 198
Palu 17.655 20.215 2.560 13,54 2 14 37 6.983 13.232 65,46 730 28
Sivrice 7.192 10.325 3.133 36,16 1 7 50 5.884 4.441 43,01 710 15
Elazığ 591.497 604.411 12.914 2,14 20 152 550 104.350 500.061 82,74 9384 64

İlin yıllara göre nüfusları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Elazığ il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[28] 213.777 25
  %16     35.253
178.524     %84  
1935[29] 256.189 30 %20
  %15     39.516
216.673     %85  
1940[30] 190.366 45 %26
  %19     36.311
154.055     %81  
1945[31] 198.081 44 %4
  %19     38.003
160.078     %81  
1950[32] 213.330 45 %8
  %20     42.186
171.144     %80  
1955[33] 242.279 44 %14
  %25     59.466
182.813     %75  
1960[34] 278.332 42 %15
  %29     81.223
197.109     %71  
1965[35] 322.727 42 %16
  %33     106.180
216.547     %67  
1970[36] 376.915 40 %17
  %40     151.555
225.360     %60  
1975[37] 417.924 40 %11
  %42     175.675
242.249     %58  
1980[38] 440.808 42 %5
  %42     187.025
253.783     %58  
1985[39] 483.715 42 %10
  %48     233.621
250.094     %52  
1990[40] 498.225 41 %3
  %55     272.790
225.435     %45  
2000[41] 569.616 39 %14
  %64     364.274
205.342     %36  
2007[42] 541.258 38 %5
  %72     389.774
151.484     %28  
2008[43] 547.562 37 %1
  %70     384.034
163.528     %30  
2009[44] 550.667 37 %1
  %71     392.722
157.945     %29  
2010[45] 552.646 37 %0
  %73     400.675
151.971     %27  
2011[46] 558.556 37 %1
  %74     410.625
147.931     %26  
2012[47] 562.703 37 %1
  %74     418.991
143.712     %26  
2013[48] 568.239 37 %1
  %71     406.131
162.108     %29  
2014[49] 568.753 37 %0
  %75     424.994
143.759     %25  
2015[50] 574.304 36 %1
  %76     438.846
135.458     %24  
2016[50] 578.789 36 %1
  %77     446.023
132.766     %23  
2017[50] 583.671 37 %1
  %78     452.615
131.056     %22  
2018[50] 595.638 37 %2
  %72     428.667
166.971     %28  
2019[50] 591.098 37 %1
  %76     450.551
140.547     %24  
2020[50] 587.960 37 %1
  %77     455.220
132.740     %23  
2021[50] 588.088 37 %0
  %77     454.484
133.604     %23  
2022[50] 591.497 36 %1


Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Elazığ çarşısında yan yana dükkânlar

İlin ekonomisi sanayi, tarım ve ticarete dayanır. Keban Barajı'nın yapılmasından sonra tarıma elverişli toprakların bir kısmı su altında kaldığından, tarım alanlarının azalması paralelinde sanayi canlanmıştır. Gayri safi gelirinin %30'u sanayi, %10'u ticaret ve %25'i tarım sektöründen elde edilir.

Tarım

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlin ovaları az, fakat çok verimlidir. Bol suları bulunan büyük akarsuların suladığı bu ovalarda; buğday, arpa, pirinç, şeker pancarı, tütün, fasulye, nohut, mercimek, fiğ, burçak, soğan, sarımsak, pamuk, üzüm, elma, armut, kayısı, ceviz, badem ve dut yetişir. Yetiştirilen ürünler arasında lahana, kavun ve çilek önemli gelir kaynağı haline gelmiştir. Şehirde yetiştirilen üzümler şarap endüstrisinde kullanılmaktadır.

Madencilik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ, madenciliğin tarımla yarıştığı ve hatta tarımı geçtiği bir yerdir. Topraklarında bakır, krom, simli kurşun ve betonit gibi başlıca maden kaynakları bulunmaktadır. Ergani Bakır İşletmesi'nde blister, bakır, sülfürik asit ve prit tüvenan cevher istihsal edilir. Diğer maden işletmeleri Guleman Krom İşletmesi, Ferro Krom Tesisleri ve Elazığ Betonit Fabrikası'dır. Bunun yanı sıra Alacakaya ve Arıcak ilçelerinde mermer çıkarılmaktadır. Kendine has özelliği bulunan Elazığ mermerini işlemek üzere son senelerde birçok mermer işleme fabrikası kurulmuştur.

Sanayi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ topraklarının maden bakımından zengin oluşu ve Türkiye'nin en büyük hidroelektrik santrallerinden birinin bu ilde olması nedeniyle sanayi gelişmiştir. İrili ufaklı 1200 sanayi iş kolu vardır. Elazığ, sanayi alanında Doğu Anadolu Bölgesi'nde önemli bir yere sahiptir. Özellikle Organize Sanayi Bölgesi'nin kurulması ile fabrika sayısı hızla artmıştır. 49 fabrikalık sanayi bölgesinde 20 fabrika inşaatı tamamlanarak üretime geçmiştir. Diğerlerinin inşaatı devam etmektedir. Un, deri, şeker, çimento, pamukyağı, pamuk ipliği, kiremit, yün, süt, yem, azot, süper fosfat, kireç, plastik boru, tüpgaz imalatı ve dolum, kâğıt, tekstil, meşrubat, matbaacılık, mermer, ayçiçek yağı, ayakkabı, mobilya, sabun, tıbbi malzeme fabrikaları başlıca büyük sanayi kuruluşlardır.

Kültür ve sanat

[değiştir | kaynağı değiştir]

Geçmişte Müslümanlar, Rumlar, Ermeniler ve Süryaniler'in uzun yıllar birlikte yaşadığı bu bölgede günümüzde hala farklı kültür ve medeniyetlerin izleri görülmektedir.[10] Çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan bölgede tarihin çeşitli dönemlerinde çok kültürlü bir yaşayış biçimi görülmüştür. Kültürler; şehrin yemeklerine konuşma diline ve müziğine yansımış uzun tarihler boyunca canlılığını yitirmeden günümüze ulaşmıştır. Günlük hayatta duyduğumuz birçok türkü ve ağıtların doğduğu Harput Musikisi ve bununla süregelen Kürsübaşı Geleneği, şehrin önemli kültürel ve sanatsal birikimlerindendir.

Müzik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Harput müziği, Elazığ mahalli müzik konusunda da Osmanlı sarayının hemen arkasında yer almıştır ve bugün hala müzik geleneği kürsübaşı denilen geleneksel etkinliklerle de icra edilmektedir. Yemen Türküsü, Mamoş, Necibem, Kar Mı Yağmış, Hüseynik'ten Çıktım Şeher Yoluna, Ahçik Türküleri Harput musikisinin sayısız eserlerinden bazılarıdır.

Kürsübaşı geleneği

[değiştir | kaynağı değiştir]
Harput Evi.

Eski Harput evlerinde soba biçimli bir masa etrafında bireylerin sohbet etmek, eğlenmek ve bağları güçlendirmek amacıyla bir araya geldiği gelenektir.[51] Bu toplantılarda güncel olaylar konuşulmuş ve Harput Musikisi'nden eserlere yer verilmiştir. 2010 yılı itibarıyla bu gelenek, UNESCO Dünya Kültür Mirası Temsili Listesi'ne kabul edilmiştir.[51]

Elazığ ağzı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Elazığ ağzı

Harput ağzı olarak da bilinen Elazığ ağzı, Türkiye Türkçesi ağızlarının doğu grubunda yer almaktadır. Kullanılan kelime ve telaffuzlar temelini Harput'tan alır. Git- (gitmek) fiilinin Elazığ ağzı 1.2.3. tekil ve çoğul şahıs telaffuzları şöyledir:

1. tekilde (ben) kelimenin sonuna -im eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -um kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidim' şeklinde telaffuz edilir.
2. tekilde (sen) kelimenin sonuna -isin eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -sun kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidisin' şeklinde telaffuz edilir.
3. tekilde (o) kelimenin sonuna -i eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidi' şeklinde telaffuz edilir.
1. çoğulda (biz) kelimenin sonuna -ik eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -uz kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidik' şeklinde telaffuz edilir.
2. çoğulda (siz) kelimenin sonuna -isiz eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -sun -uz kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidisiz' şeklinde telaffuz edilir.
3. çoğulda (onlar) kelimenin sonuna -iler eki getirilir. Örneğin: Gid -(i)yor -lar kelimesinde -yor eki atılarak 'Gidiler' şeklinde telaffuz edilir.

Halk oyunları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Elazığ halk oyunları

Çayda Çıra, halay türünden halk oyunudur. Dünyada "Mumlu Dans" olarak da bilinir.[52] Genellikle sazsız olarak, "nanay" adı verilen türküler eşliğinde oynanır. Eskiden yalnızca kadınlar oynarken, günümüzde halk oyunları toplulukları tarafından gösteri amacıyla kadınlı erkekli oynanmaktadır. Günümüz Elazığ yöresi düğünlerinde oldukça yaygındır.

"Cevizli sucuk" olarak da bilinen orcik

Yöresel Yemekler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ mutfağında 150'ye yakın yemek ve tatlı çeşidi bulunmaktadır.[53] Bunlardan bazıları Harput köfte, peynirli ekmek, orcik, içli köfte, gömme, dolanger, ekmek tatlısı ve patiladır.[53][54] Yöre yemeklerinin tarihi Harput'a dayanmakta ve Türk yemek kültürü ile benzerlikler göstermektedir. Yörede yaygın olarak yapılan tatlılarından biri yöreyle özdeşleşen ve halk arasında cevizli sucuk olarak da bilinen orciktir. Orcik, üzüm ya da dut şırası ve ceviz kullanılarak yapılmaktadır. Bunun yanı sıra Elazığ ovasında Sürsürü bağlarında, "Sürsürü Üzümü" olarak da bilinen Öküzgözü Üzümü yetişmekte; yapılı, kalıcı, kırmızı meyvemsi, dolgun ve hafif taneli oluşuyla ve yıllandırılmaya uygunluğuyla şarap yapımında kullanılmaktadır.

Sanat Etkinlikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası Çayda Çıra Film Festivali

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Uluslararası Çayda Çıra Film Festivali

İlk olarak 24 Ekim 2008 tarihinde tertiplenen; Türk sinema ve tiyatro sanatçılarının katılımlarıyla, film gösterimleri ve etkinliklerin Elazığ'da yapıldığı film ve sanat festivalidir.[55] Her yıl festivale katılan sanatçı konuklara bir de Çayda Çıra Onur Ödülü ve Çayda Çıra Özel Ödülü verilmektedir. 2013 yılı itibarıyla uluslararası statü kazanan, 2008'den bugüne tertiplenmekte olan festivale Türkan Şoray, Oya Aydoğan, Fatma Girik, Nuri Alço, Ediz Hun, Ata Demirer gibi Türk sinema ve tiyatro sanatçılarından önemli isimler katılmıştır.[56][57][58][59][60]

Harput Senfonisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Elazığ Valiliği, Ankara Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfının tertiplediği; Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası ve mahallî Elazığ sanatçılarının ortak çalışması ile şefliğini Bujor Hoinic'in yaptığı Harput Senfonisi organizasyonu, ilk olarak 31 Mayıs 2013 tarihinde Elazığ'da icra edilmiş; daha sonra 26 Mayıs 2014 tarihinde Ankara TRT Stüdyolarında, 26 Aralık 2015 tarihinde İstanbul Cemal Reşit Rey Konser Salonunda düzenlenmiştir. Organizasyonlarda Elazığ - Harput musikisinden eserler yer almıştır. Ayrıca organizasyon 2013-2014 yıllarında TRT Müzik, 2015 yılında Kanal 23'ten canlı yayımlanmıştır.[61]

Hazar Şiir Akşamları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ Valiliği tarafından tertiplenen ve Fırat Şiir Akşamları adıyla başlayıp 1992 yılından bu güne düzenlenen (1994 ve 2015 yılları hariç[62]) uluslararası şiir festivalidir.[63] İlk olarak 5 Aralık 1992 tarihinde Fırat Şiir Akşamları adıyla düzenlenmiş; alınan kararlarla 22 Eylül 1995 tarihi itibarıyla Hazar Şiir Akşamları, 26 Haziran 1998 tarihi itibarıyla Hazar Şiir ve Musiki Akşamları, 13 Haziran 2000 tarihinden günümüze Uluslararası Hazar Şiir Akşamları adıyla tertiplenmiştir.[62]

Konum

[değiştir | kaynağı değiştir]
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[64] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km² Rakım mt. Merkeze km[65] Ulaşan Yollar[65]
Elâzığ Merkez 2.243 1.041   D.260-20, D.300-24, 23.77
Ağın 1954 Keban 242 889 85 D.260-19=>44.05, D.877-05=>44.03
Alacakaya 1990 Maden 318 1.147 77 D.300-25=>23.05, D.885-10=>23.31
Arıcak 1987 Palu 354 1.092 108 D.300-25=> Alacakaya=>23.05
Baskil 1926 1.318 1.212 38 D.260-20=>23.53, D.300-24=>23.54
Karakoçan 1936 Palu 1.049 1.095 102 D.300-26=>23.09
Keban Cumh.önce 641 799 47 D.260-20
Kovancılar 1987 Palu 960 967 66 D.300-26, 23.03, D.885-09
Maden Cumh.önce 819 1.021 78 D.885-10
Palu Cumh.önce 730 871 74 D.885-09 (Kovancılar)=>23.03
Sivrice 1936 Merkez 710 1.273 30 D.885-10=>23.27
ELÂZIĞ Cumh.önce 9.383

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Elazığ'da spor

Kentin futbol takımlarından Elazığspor, 2013-14 sezonunda Süper Lig'i on altıncı olarak bitirmiş ve 1. Lig'e düşmüştür. 2020-2021 sezonunda Spor Toto 2. Lig Kırmızı Grup'ta ligi 18. tamamlayarak 3. Lig'e düşmüştür. 23 Elazığ FK ise halen Spor Toto 3. Lig'de mücadele etmektedir. Elazığspor en büyük başarısını 2002-2004 yılında Süper Lig'de oynayarak elde etti. Kentte Elazığspor, 23 Elazığ FK ve birçok amatör takım bulunmaktadır. Elazığspor'un forma rengi bordo-beyazdır ve maçlarını geçici olarak Elazığ Doğukent Stadyumu'nda oynamaktadır. 2019-2020 sezonunda Elazığspor'un, 6.8 büyüklüğündeki depremin ardından Türkiye Futbol Federasyonu'na (TFF) yaptığı ligden çekilme talebi kabul edildi ve ligden çekildi. Daha sonra 2020-2021 sezonunda ligi 18. tamamlayıp 3. Lig'e düştü.[66]

İlin Türkiye Erkek Sağırlar 1. Lig'inde Elazığ Belediyesi destekli Elazığ Belediyesi İşitme Engelliler Futbol Takımı adında bir futbol takımı vardır.

Türkiye Kadınlar Voleybol 1. Liginde Tiffany & Tomato Bordo Spor adında bir spor kulübü vardır.

Ayrıca basketbol dalında Elazığ İl Özel İdarespor adında kadın basketbol takımı bulunmaktadır. 2020-2021 sezonunda Avrupa'da EuroLeague'de Elazığ ve Türkiye'yi temsil etmiş, çeyrek finale çıkma başarısı elde etmiştir.

Önemli spor tesisleri: Elazığ Atatürk Stadyumu (18.423), Fırat Üniversitesi Spor Salonu (5.000), Ahmet Aytar Spor Salonu (2,500), Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu (1.000), Elazığ Hipodromu (2.500), Elazığ Doğukent Butik Stadyumu (2.500), 15 Temmuz Şehitleri Spor Salonu (1.000).

Altyapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sağlık

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ'da her 100.000 kişiye 502 hastane yatağı düşmektedir. Bu oran, 262 olan Türkiye ortalamasının iki katından fazladır. Elazığ'da 2002-2006 yılları arasında toplam hekim sayısı %15,4; diş hekimi sayısı %26,15; diğer sağlık personelinin sayısı ise %13,64 artmıştır. Elazığ, Devlet Planlama Teşkilatı tarafından 2003 yılında yapılan sağlık sektörü gelişmişlik sıralamasında sağlık sektöründe en gelişmiş iller bazında 12. sıradır. Fırat Üniversitesinin tıp fakültesi bünyesinde bulunan araştırma hastanesi, TRB1 bölgesi ve bölge dışına hizmet veren önemli hastanelerden biridir.[67] Elazığ sağlık sektöründe epey gelişmiş bir il olup CNBC-e Business dergisinin yaptığı araştırmalara göre Türkiye'nin en iyi sağlık altyapısına sahip ikinci şehridir.

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ ili, Doğu Anadolu Bölgesi'nin geçiş merkezi konumundadır. Elazığ, Türkiye'nin dört bir yanına ana yollarıyla bağlı olup ayrıca demir yolu ve hava yolu ulaşımına da sahiptir. Keban Barajı'nın yapımıyla Elazığ'ın bazı ilçeleri ve komşu illere bağlı ilçeleriyle Keban Baraj Gölü'nden feribotla yapılmaktadır.

Kara yolu ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlin en önemli kara yolu bağlantısı; [Ankara]-[Kayseri] -[Malatya] üzerinden gelerek Tunceli ve Erzurum'a giden devlet yoludur. Bu kara yolunun 156 km'si Elazığ İl sınırları içindedir. Yolun Elazığ-Palu kesiminin 87. km sindeki Kovancılar yöresinden kuzeydoğuya ayrılan bir kol; Bingöl ve Muş üzerinden Van'a kadar ulaşmaktadır.

İlin ikinci önemli devlet yolu Diyarbakır ve Mardin üzerinden Suriye sınırında Nusaybin ve Cizre, Irak sınırında Habur sınır kapılarına kadar ulaşır.

Hava yolu ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Elazığ Havalimanı (TR-EZS)

Kara ve demir yollarının yanında Elazığ'a hava yolu ile de ulaşmak mümkündür. Elazığ'a Türkiye'nin bütün illerinden her gün Ankara ve İstanbul bağlantılı olarak ve diğer bazı illerden direkt uçuş ile ulaşım imkânı mevcuttur. Elazığ Hava Meydanı'nın yapımına 1938 yılında başlanmış, 1940 yılında hizmete sunulmuştur. Meydanın, 1720 x 30 m ebadında, 13/31 numaralı 1 adet pisti, 120 x 18 m ebadında taksirut ve 200 x 42 m ebadında 1 adet uçak park apronu mevcuttur. Yüzeyi asfalt kaplama olan pistin özel aydınlatma sistemi 1996 yılında yapılarak hizmete sunulmasıyla meydandan gece uçuşları da gerçekleştirilebilmektedir. Meydana bağlı Harput VOR istasyonu, yurt içi ve yurt dışına sefer yapan hava araçlarına (transit uçuşlara) hizmet veren VOR / DME cihazlarıyla meydan içerisi de NDB cihazıyla donatılmıştır. 2006 yılında temeli atılan yeni pist, 15 Mart 2009 tarihinde açılmıştır. Ağustos 2010'da temeli atılan hava alanı üst yapı ve terminal binası 20 Ekim 2012'de hizmete hazır hale getirilmiştir. Meydanın şehirden uzaklığı 12 km olup, ulaşım otobüs ve taksi işletmeciliği ile sağlanmaktadır. Meydanda, otopark, kafeterya, VIP / CIP salonları da bulunmaktadır. Ayrıca yeni yapılan pistle bölgede en büyük hava alanı konumunda bulunmaktadır.

Demiryolu ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Elazığ Garı

Elazığ il merkezi Yolçatı - Tatvan demiryolu'nun Yolçatı - Elazığ bölümünün 1934'te hizmete girmesiyle birlikte ulusal demiryolu ağına bağlanmıştır. Elazığ Garı, her gün 1 sefer düzenlenen Elazığ - Tatvan Bölgesel Treni'ne; Salı ve Pazar Ankara'dan Tatvan'a 1 sefer, Salı ve Perşembe Tatvan'dan Ankara'ya 1 sefer düzenlenen Van Gölü Ekspresi'ne hizmet vermektedir. İl sınırları içerisindeki toplam demiryolu hattı uzunluğu 279 km.dir.

Su yolu taşımacılığı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Keban Baraj Gölü üzerinde Elazığ - Pertek, Elazığ - Çemişgezek, Elazığ - Ağın ve Baskil - Malatya arasında ulaşım feribotlarla sağlanmaktadır. Ayrıca Elazığ'da turizm sektöründe son yıllarda gelişmeye başlamıştır. Mavi bayraklı Sivrice gölü kıyısındaki turistik tesisleri ayrıca kış turizminin bölgedeki en güzel örneği olan Hazarbaba kayak merkezi göl manzarasına sahip bir kayak merkezidir. Özellikle Harput'taki yazın serin kışın ise sıcak olma özelliğine sahip Buzluk Mağaraları, Keban Barajı, gezilip görülmesi gereken yerler arasında yer alır.

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ, eğitim alanında tarih boyunca çevre il ve bölgelerin merkezi konumu olmuş; eski Harput'a Amerikan kolejleri ve diğer yabancı kolejler, Kur'an ve ilim eğitiminin verildiği medreseler kurulmuştur. TÜİK'in 2014 verilerine göre ilin okuryazar oranı %96'dır (401.954 kişi).[68]

Fırat Üniversitesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fırat Üniversitesi, ilk olarak 1967 yılında Elazığ Yüksek Teknik Okulu olarak açılmıştır. Aynı yıl içinde Ankara Üniversitesi Senatosunun Elazığ Veteriner Fakültesi'nin kurulmasını öngören kararı Millî Eğitim Bakanlığınca onaylanmıştır. Teknik Yüksek Okul, 1184 Sayılı Kanunla 1969 yılında Elazığ Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisine (EDMMA) dönüşmüş, Veteriner Fakültesi de 1970 yılında Ankara Üniversitesine bağlı olarak öğretime açılmıştır. Kuruluşu 11 Nisan 1975 tarih ve 1873 Sayılı Kanunla gerçekleşen Fırat Üniversitesi'nin çekirdeğini Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi oluşturmuştur. 1975-1976 eğitim-öğretim yılında fen ve edebiyat fakültelerinin ilavesiyle üniversite, eğitim ve öğretime üç fakülte ile başlamıştır. EDMMA (Elazığ Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi) ise Mühendislik Fakültesine dönüştürülerek üniversite bünyesinde yer almıştır.

Fakülteler
  • Eğitim Fakültesi
  • Fen Fakültesi
  • İnsani Ve Sosyal Bilimler Fakültesi
  • İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi
  • İlahiyat Fakültesi
  • İletişim Fakültesi
  • Mühendislik Fakültesi
  • Su Ürünleri Fakültesi
  • Teknik Eğitim Fakültesi
  • Teknoloji Fakültesi
  • Mimarlık Fakültesi
  • Diş Hekimliği Fakültesi
  • Tıp Fakültesi
  • Sağlık Bilimleri Fakültesi
  • Veterinerlik Fakültesi
  • Spor Bilimleri Fakültesi

İlçeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Elazığ ilçeleri
Elazığ ilçeleri

2021 TÜİK verilerine göre ilde merkez ilçeyle beraber 11 ilçe, 15 belde ve 546 köy vardır. İlçeler şöyledir:

Ağın

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağın'ın tarihinin MÖ 16.-17. yüzyıllarda yöreye yerleşen Hurrilere kadar uzandığı bilinmektedir. Yörede hakimiyet kuran çeşitli kavimlerin egemenliğinde kalan Ağın, 1071 yılından sonra Türklerin Anadolu'ya girmesiyle 1115-1234'e kadar Artukoğulları yönetiminde kalmış, 1514 Çaldıran Muharebesi'nden sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1954 yılında Elazığ'a bağlı olarak bir ilçe olmuştur. Elazığ ilinin Kuzeybatısında bulunup İl'e uzaklığı 77 km'dir. Ağın doğudan Çemişgezek, batıdan Arapgir, güneyden Keban, kuzeyden yine Arapgir ve Kemaliye ile çevrilidir. Yüzölçümü 526 metrekare olup kuzey yönünde Hekemat Tepesi, güney yönünde Osman Tepesi, batı yönünde ise Aliuşağı tepelerinin arasında küçüklü büyüklü dereler arasına yerleşmiştir. Dereleri sulak olduğundan yeşilin her rengine rastlamak mümkündür. Elazığ'dan 77 km uzaklıkta olan Ağın'a ulaşım karayolu ile yapılmakta olup, Keban Baraj gölü üzerinden de feribotla sağlanmaktadır.

Alacakaya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alacakaya, 1991 yılında kurulmuştur.[69] Doğuda Arıcak, batıda Maden, güneyde Ergani ve Dicle, kuzeyde ise Palu ilçeleri yer almaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.150 m olup, yüzölçümü 318 km²'dir. İlçe merkezi bir tepe üzerine kurulmuştur. Karasal iklimin hüküm sürdüğü bölgededir. Kışları karlı ve soğuk, yazları kurak ve sıcak geçer. İlçe adını bölgede bulunan kromla Türkiye'ye duyurmuştur. 1915 yılına rastlayan bu olayı Maden Yüksek Mühendisi Abdullah Hüsrev gerçekleştirmiştir.

Karakoçan

[değiştir | kaynağı değiştir]

1936 yılında ilçe olmuştur. İlçenin bugün itibarıyla 1 beldesi, 2 bucağı, 88 köyü, 5 mezrası bulunmaktadır. Karakoçan'a bağlı tek belde olan yerleşim yeri Sarıcan adını taşımaktadır. Sarıcan Beldesi iki mahalleden oluşmaktadır. Bunun dışında Çan ve Başyurt adıyla iki adet bucağı bulunmaktadır. Karakoçan, merkezinde tarihi yönden önem taşıyan herhangi bir yerleşim birimi olmamasına karşın; yakın köylerinde ve civarında tarihi yönden önem taşıyan birçok yerleşim birimi bulunmaktadır. Bunların başında Karakoçan ilçesi ile Mazgirt ilçesi (Tunceli) sınırını teşkil eden Peri çayı üzerinde yapılmış olan ve ilçeye 12 km uzaklıkta bulunan Bağin Kalesi gösterilebilir. Ayrıca ilçeye bağlı birçok köyde bulunan tarihi kiliselerde diğer eserler olarak karşımıza çıkmaktadırlar. İlçede, Peri Çayı kenarında bulunan Golan kaplıcalarını her yıl binlerce kişi sağlık amacıyla ziyaret etmektedir. Yine ilçe merkezinde Kalecik Barajı Çamlığı, Beyaz Çeşme Mesire Yeri, Güzelbaba Ormanı yaz aylarında halkın rağbet ettiği dinlenme yerleridir.

Keban

[değiştir | kaynağı değiştir]
Keban Barajı

Keban, Elazığ'ın batısında ve merkez ilçeye 46 km uzaklıktadır. İlçenin doğusunda Elazığ, batısında Malatya'nın Arapgir ilçesi, kuzeyinde Tunceli'nin Çemişgezek'i, kuzeybatısında Ağın, güneyde ise Baskil ilçesi vardır. İlçenin yüzölçümü 548 km²'dir. İlçede bulunan Keban Barajı, Elazığ ilinin Keban ilçesinde, Fırat Nehri üzerinde, 1965-1975 yılları arasında inşa edilmiş olan elektrik enerjisi üretimi amaçlı barajdır. Beton ağırlık ve kaya dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 16.679.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 210,00 m, normal su kotunda göl hacmi 31.000,00 hm³ normal su kotunda göl alanı 675,00 km²'dir.

Kovancılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kovancılar, Elazığ ilinin en büyük ilçesidir. Yörenin tarihi milattan önceki yıllara dayanır. 1934 yılında Romanya ile Türkiye arasında yapılan mübadele anlaşması çerçevesinde orada bulunan Türk Ahaliden 300 hanelik bir kafile yerleştirilmek üzere Elazığ iline nakledilmiştir. Mevsimin kış olması nedeniyle önce civar köylerde geçici iskana tabi tutulan Göçmenler daha sonra şimdiki İlçe Merkezine yerleştirilmiştir. 1935 yılının İlkbahar ayında 300 hanelik köyün temeli atılmıştır. Zamanın şartlarına göre duvarları kerpiçten ve çatıları kargirden yapılan evlerin inşaatları kısa zamanda tamamlanarak hak sahiplerine teslim edilmiştir. Söz konusu bu yeni yerleşim yerine Göçmenlerin Romanya'da ikamet ettikleri köy olan Kovancılar'ın adı verilmiştir. 1935 yılında tamamen boş bir arazi üzerine kurulmuş bulunan Kovancılar'ın imar planı zamanın imkânları ile en iyi şekilde hazırlanmış olup, Elazığ İlinin örnek bir yerleşim alanı olmuştur. 1968 yılında Belediye Teşkilatı kurulmuş olup, daha sonra 19.06.1987 tarih ve 3392 Sayılı Kanun ile ilçe Statüsüne kavuşmuştur.

Palu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Palu Kalesi

Palu, ikisi kasaba diğeri merkez olmak üzere 3 belediye, 35 köy ve onlara bağlı 30 mezradan oluşmaktadır. Güneyde Arıcak ve Alacakaya Elazığ il merkezi, kuzeyde Kovancılar ilçesi ile komşudur. Tarihi milattan önceki yıllara dayanır. Bölgede bilinen en eski kavimler Hurriler, Hititler ve Urartulardır. Özellikle Tuşba (bugünkü Van) şehri olan Uratula'da Urartu Kralı Menaus'a ait taş kitabe vardır. Bu kitabeden Palu'ya Sebitaruas, Harput çevresinine de Surani adı verildiği öğrenilmektedir. Sophene Krallığının başkentliğini yapan ilçe, Sophene Krallığından MÖ 300 yıllarda yazılmış olan ve hâlen İranın kuzeyinde bulunan Darius kitabelerinde de bahsedilmektedir. Tarihi kalıntılarından bir tanesi Palu Kalesi'dir.

Sivrice

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sivrice'nin akşam görünümü

Sivrice, 1936 yılı Şubat ayı içerisinde Dedeyolu köyünde kurulmuştur. 1938 tarihinde şimdiki yeri olan Hazar Gölü sahiline nakledilmiştir. İlçenin kuruluş tarihi çok eski olmamakla birlikte göl içinde bulunan adacıkta ve devamında eski bir yerleşim yeri mevcuttur. Hangi tarihte kimlerin yaşadığı kesin olarak tespit edilememiştir. Adacıkta yıkılmış halde bir manastır, devamında da su içinde büyük bölümü sağlam halde evler ve diğer yapıların kalıntıları vardır. Son yıllarda çevre illerin önemli bir turizm merkezi olan ve olma yolunda gelişmeler kaydeden Sivrice ilçesinde yaz aylarında halkın günü birlik olarak tatil yapabileceği mesire yerleri ve çadır kent yerleri mevcuttur.

Önemli Yerler ve Yapılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi Yerler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Harput Antik Kenti

[değiştir | kaynağı değiştir]
Harput'un akşam görünümü (Kasım 2015)

Şimdiki Harput Mahallesi sınırlarında bulunan Harput Antik Kenti, Elazığ'ın ilk yerleşim yeridir. Mevcut tarihi kaynaklara göre Harput'un en eski sakinleri MÖ 2000'li yıllarından itibaren Doğu Anadolu'ya yerleşen Hurriler'dir. Hurriler'den sonra bölge Hitit hakimiyeti altına girmiştir. Çok uzun sürmeyen Hitit hakimiyetinden sonra MÖ 9. yüzyıldan itibaren Doğu Anadolu'da devlet kuran Urartular Harput'ta uzun süre hüküm sürmüştür. Günümüzde antik kentte birçok medeniyete ev sahipliği yapmış tarihi kalıntı ve doğal yapılar bulunmaktadır.

Harput Kalesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Harput Kalesi

Urartular tarafından dikdörtgen bir plan üzerine kurularak yapılmış olan mimari yapıdır.[70] Şu anki Elazığ il sınırları içerisindeki tarihi Harput Mahallesinde bulunmaktadır. Kale, iç ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.[70] Rivayete göre yapımında kullanılan harca su yerine süt eklenmiştir bu nedenle Süt Kalesi olarak da adlandırılır.[70] Yine bir rivayete göre, Süt Kalesi harcında su yerine süt kullanılma sebebi dönemde yaşanan su kıtlığı olduğu söylenir. Kale, MÖ 8. yüzyılda Urartu Krallığı tarafından inşa edilmiştir. MÖ 6. yüzyıldan itibaren Pers hakimiyeti altına girmiştir.[70][71] MÖ 1. yüzyıl ile MS 11. yüzyıl arasında Part, Roma, Sasani, Bizans ve Abbasiler ve 11. yüzyılın sonuna kadar Bizans hakimiyeti altında devam etmiştir.[70][71] 1085 yılında Çubukoğulları, 1112 yılında Artukoğulları, 1234 yılında Selçukluların egemenliği altında kalmıştır.[70][71] Kale, Artuklu Beyi Belek Gazi'nin ve Selçuklu Beyi Alaeddin Keykubad'ın hükûmet merkezi olmuş, 1366 yılında Dulkadiroğulları ve Akkoyunlu Devletleri arasında mücadelelerden dolayı sık sık hakimiyet değişikliği yaşanmıştır.[70] Kale 1465 yılında Akkoyunlu hükümdarı Hasan Bahadır Han tarafından ele geçirilerek Akkoyunlu idaresine alınmıştır. Harput Bölgesi ve Kalesi 1515 yılında Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı İmparatorluğu'nun idaresine alınmıştır. İç kale ve dış surlar olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Dörtgen planlı kalenin girişi, doğuda Harput yönündedir. Konumu itibarıyla Elazığ Ovası'na hakim bir bölgede inşa edilmiştir. Günümüzde yapılan kazı çalışmalarında içinde çeşitli zindanlar, yaşam ve tedavi alanları bulunmuştur.[70]

Hamam ve Kaplıcaları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hoca Hasan Hamamı

İki giriş kapısı olan soyunma, ılıklık ve yıkanma bölmelerinden oluşmuş Harput'ta bulunan kubbeli tipik Osmanlı hamamlarındandır.[72]

Cimşit Bey Hamamı

Harput'ta tarihi Sarahatun Camii yanında bulunan Yavuz Sultan Selim dönemi sipahisi Cimşit Bey tarafından 16. yüzyılda yaptırılmış kare planlı soyunma ve kubbe örtülü yıkanma bölmesi bulunan Osmanlı Mimarisi'nin görüldüğü tarihi hamamlardandır.[73]

Kolan Kaplıcası

Kolan (Golan) Kaplıcası, Elazığ'ın Karakoçan ilçesine 18 km uzaklıktaki Kolan'da bulunmaktadır. Mide, karaciğer, kadın ve cilt hastalıklarına olumlu etkisi olduğu bilinmektedir.[74]

Dabakhane Kaplıcası

Hatput Kalesi'nin kuzeyinde yer alan 410 mg iletkenliğe, 7.9 PH ve 50 santigrat derece sıcaklık değerlerine sahip suyu ile mide, bağırsak, karaciğer hastalıklarına ve ruh ve sinir hastalarına olumlu etkisi olduğu bilinen kaplıcadır.[74][75]

Cami ve Türbeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Harput Ulu Camii.
Mansur Baba Türbesi
Ulu Camii

Harput'ta Artuklu Hükümdarı Fahrettin Karaaslan tarafından H. 551 (M. 1156-1157) yılında yaptırılan camii, Anadolu'daki en eski ve en önemli yapılardan birisidir. Cami; dikdörtgen planlı, dışa kapalı görünümlü olup, minaresinin eğri durumda oluşu ve tuğlalarının süsleme öğesi olarak kullanılması bakımından ilgi çekicidir. Harim son cemaat ve avlu olmak üzere üç bölümden yapılmıştır. Caminin iç duvarları kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Cami hâlen ibadete açıktır.caminin minaresi yaptırılmasına rağmen eğri duruma geri dönmüştür.

Sarahatun (Sarayhatun) Camii

Akkoyunlu devrine ait cami, Akkoyunlu Hükümdarı Bahadır Han'ın (Uzun Hasan) annesi Sara Hatun tarafından 1465 yılında mescit olarak yaptırılmıştır. 1585 yılında tamir edilmiş, 1843 yılında da yapılan onarımla bugünkü halini almıştır. Cami, kare planlı olup orta kısmının üzeri dört kalın sütuna dayanan kubbe ile kenarları ise tonozla örtülüdür. Mihrap sade bir iniş halindedir. Minberi, taş işçiliğinin güzel örneklerindendir. Minaresi iki renk kesme taştan yapılmıştır.

Kurşunlu Camii

Harput'ta Osmanlı devri camilerinin en güzel örneklerinden biridir. 1738-1739 yıllarında yapılmıştır. Cami, kare yapılı, üzeri büyük bir kubbe ile örtülü ve kubbeye giriş trompludur. Kubbe kasnağında dört penceresi olup, mihrabı sade bir niş biçimindedir. Son cemaat mahalli üç kubbelidir. Kubbelerin üzeri kurşunla kaplıdır. Harim kapısı yonca şeklinde olup, minaresi kesme taştan yapılmıştır.

Alacalı Camii

Harput'ta Kitapçıgil parkının girişinde bulunan camide çeşitli yapı devirlerinin izleri görülmektedir. Küçük ebatta ve dikdörtgen planlıdır. Artukoğulları döneminde yapılmasına karşılık, 19. yüzyılda büyük bir onarım görmüştür. Tavandaki ahşap işçiliği, bu devrin onarımına aittir. Caminin kapısı batıda yer almakta olup, bir yonca yaprağı şeklindedir. Kapı üzerinde merdiven ve minare bulunmaktadır. Minare, şerefeye kadar sıra ile siyah-beyaz taşla, şerefe ise dama şeklinde, siyah-beyaz kesme taşla örülüdür.

Ağa Camii

Harput'a girişte ana yolun solunda yer alan caminin kubbesi çökmüş olup, yalnızca zarif minaresi ayaktadır. Minare kare kaideli ve sekizgen gövdelidir. Harput Müzesindeki kitabesine göre 967 H. (1559 M.) yılında Pervane Ağa tarafından inşa edilmiştir. Cami aslına uygun olarak restore edilerek ibadete açılmıştır.

Merkez Camii

Palu ilçesindedir. Dikdörtgen planlı ve düz damlıdır. İçten sütunlarla ve payelerle üç nefe ayrılmıştır. Mihrap taş işçiliği yönünden ilgi çekicidir. Yeşil sırlı tuğla ile örülmüştür. Palu kalesi özelliğini kaybetmeden günümüze gelmiş ender kalelerden biridir.

Arap Baba Mescidi ve Türbesi

Selçuklu hükümdarlarından IV. Kılıç Arslan'ın oğlu, III. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında H. 678 yılında inşa edilmiştir. Minaresi dıştan türbe ile mescidin tam orta kısmına gelen bölümde yapılmıştır. Kapısı mescidin içindedir. Kaidesi alttan beş sıra taş üstünde alçı ve sıva izi görülen ve hemen hiçbir Selçuklu Mescidinde bulunmayan, emsalsiz sırça bordürlüdür. Mescit kare planlıdır. Selçuk üçgenleri ile kubbeye geçilir. Kubbe içinin kornişlerinin çinili olduğu bilinmektedir. Korniş ve çinilerle düzenlenen mihrabın üst kısmı, beş dişlidir. Büyük kemeri vardır. Arabesk plament ve su yolludur.

Fetih Ahmet Baba Türbesi

Harput'a 2 km uzaklıkta olup, kaya üzerine inşa edilmiş türbenin yanında mescidi bulunmaktadır. Türbe altıgen planlı, üst kısmı sonradan yapılmış, yalnız cenazelik kısmı mevcuttur. İçinde büyük bir sanduka bulunmaktadır.

Mansur Baba Türbesi

Harput'ta kaleye giden yolun solunda bulunan türbe, sekizgen planlı olup, kesme taşlardan yapılmış kaide kısmı vardır. İki katlı anıtsal bir yapı olduğu bilinen türbenin üst örtü sistemi sonradan yapılmıştır. İçerisinde Mansur Baba, zevcesi, oğlu ve kızına ait olduğu bilinen dört sanduka bulunan türbenin Artukoğulları devrine ait olduğu ihtimali kuvvetlidir. Hâlen yaşamakta olan torunu araştırmacı yazar M. Avnullah Özmansur İstanbul'da yaşamaktadır.

Barajlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Keban Barajı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali
Keban Barajı

Elazığ'ın Keban ilçesinde bulunan, 1964 yılında inşaatına başlanmış, 1974 yılında dört ünite ile üretime başlayan ve 1981 yılı itibarıyla tam kapasite elektrik üretimine başlamış olan Fırat Nehri üzerine kurulmuş Cumhuriyet Tarihi'nin ilk ve önemli barajlarındandır.[76]

Cip Barajı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cip Çayı üzerine, 1965 yılında sulama amacı ile inşa edilen; toprak gövde dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 446.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 23,00 metredir. Normal su kotunda göl hacmi 7,00 hm³, normal su kotunda göl alanı 1,10 km²'dir. 1.100 hektarlık bir alana sulama hizmeti vermektedir.

Kış Turizmi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hazarbaba Kayak Merkezi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hazarbaba Dağı Kayak Merkezi

Elazığ'ın Sivrice ilçesinde, Hazar Gölü kıyısında bulunan 2.347 metre yükseklikteki Hazarbaba Dağı'na kurulu kayak merkezidir.[77] 6 km stabilize dağ yolu ile ulaşım sağlanmaktadır.[77]

Sosyal Aktivite

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültür Park

[değiştir | kaynağı değiştir]

Elazığ'da, batıda Elazığ Atatürk Stadyumu, doğuda şehir merkezi, kuzeyde Fırat Üniversitesi, güneyde Sürsürü ve Olgunlar mahallelerinin bulunduğu 170.000 metrekarelik alana kurulu sosyal eğlence alanıdır. 170.000 metrekarelik toplam alanın; %61.8'ini yeşil alan, yüzde 24.7'si gezi alanı, çocuk parkları, bisiklet sürüş alanları, servis yolları ve otopark, %10'u göletlerden oluşurken; toplam alanın %3.5'lik kısmını kapsayan bir alanda çok amaçlı toplantı salonu, cami, kafeterya, kule lokanta, spor salonları, güvenlik ofisi, engelliler merkezi gibi sosyal alanlar yer almaktadır.[78] Kültür Park alanının %61.8 gibi büyük bir kısmını yeşil alan ve %10'luk kısmını göletler oluşturmaktadır. Göletler ve yeşil alanlar çevresinde seyirlik bank, oturma alanları ve köprüler yer almaktadır.[78] Alanda mini amfi, toplantı salonları yer almaktadır.

Medya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerel TV kanalları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde yayın yapan 3 yerel TV kanalı vardır. Elazığ'dan yayın yapan Kanal Fırat ve Kanal 23, uydu aracılığı ile tüm yurtta ve Avrupa'da izlenebilmektedir. Bunun dışında birçok yerel gazete yayın hayatını sürdürmektedir. Elazığ'da 10 adet[79] yerel radyo kanalı bulunmaktadır.

  • Kanal Fırat
  • Kanal 23
  • Kanal E (Uydudan görüntülenmiyor)
  • Fırat TV (Fırat Üniversitesi) (Yayın hayatına ara verdi.)

Yerel radyo kanalları[79]

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Ezgi FM (88.0)
  • FM 23 Elazığ (88.5) & (93.5)
  • Radyo Fırat (Fırat Üniversitesi) (89.2)
  • Radyo E (90.2)
  • Radyo 2000 (90.8)
  • Radyo Hazar (92.0)
  • Elazığ Mavi Radyo (95.4)
  • Radyo Kulüp (96.0)
  • ERT FM (96.8)
  • Hit FM (99.9)
  • Elazığ Polis Radyosu (104.0)

Yerel gazeteler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Turan Gazetesi
  • Keban Gazetesi
  • Elazığ Fırat Gazetesi
  • Ayışığı Gazetesi
  • El-Aziz Gazetesi
  • Elazığ Hakimiyet Gazetesi
  • Elazığ Artı Eksi Haber Gazetesi
  • Elazığ Haber Ayrıntı Gazetesi[80]
  • Elazığ Yeni Ufuk Gazetesi
  • Günışığı Gazetesi
  • Elazığ Son Baskı Gazetesi
  • Elazığ Haber Kent Gazetesi[81]

Kardeş şehirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kardeş şehir, kentlerin yerel yönetimleri aracılığıyla yabancı ülke kentleri ile kurdukları resmi dostane ilişkiyi ifade etmektedir. İl Meclisince alınan karar ile kurulan kardeş kent ilişkisi, içerisinde bulunduğumuz küreselleşme sürecinde uluslararası gelişmeler açısından oldukça önemli bir olguyu ifade etmektedir. Kurulan kardeş kent ilişkileri ile sosyo-kültürel, ekonomik, eğitim, sağlık, ticaret, turizm, yerel yönetim hizmetleri ve spor gibi konularla tarafları ilgilendiren diğer alanlarda, iki kentin ilgili birimleri arasında iletişim ve koordinasyonu sağlayarak bilgi/deneyim alışverişi ve işbirliğinin geliştirilmesini amaçlamıştır. Sonuç olarak, iki şehir arasında karşılıklı anlayış, dostluk ve barışın güçlendirilmesi amacıyla; tarihi, kültürel, sosyal ve coğrafi açıdan Elazığ ile benzerlikleri olan birçok yabancı şehir ile kardeş kent antlaşmaları imzalanmıştır. Elazığ'ın toplam 7 tane kardeş şehri vardır:

Fotoğraf galerisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Şehir Merkezi
    Şehir Merkezi
  • Tarihi İzzetpaşa Camii ve Gazi Caddesi
    Tarihi İzzetpaşa Camii ve Gazi Caddesi
  • Kış Mevsiminde Harput Kalesi
    Kış Mevsiminde Harput Kalesi
  • Harput Kale Girişi
    Harput Kale Girişi
  • Şehir Merkezi ve Saray Camii
    Şehir Merkezi ve Saray Camii
  • Harput'tan Elazığ'ın Doğu Bölgesi
    Harput'tan Elazığ'ın Doğu Bölgesi
  • Elazığ'da Bir Kış Günü
    Elazığ'da Bir Kış Günü
  • Tarihi Bakırcılar Çarşısı
    Tarihi Bakırcılar Çarşısı
  • Harput'tan Elazığ Görünümü
    Harput'tan Elazığ Görünümü
  • Harput'ta Tarihî Bir Hamam
    Harput'ta Tarihî Bir Hamam
  • Harput'ta Tarihî Bir Zindan
    Harput'ta Tarihî Bir Zindan
  • Elazığ'da Bir Köy (Yazıpınar)
    Elazığ'da Bir Köy (Yazıpınar)
  • Elazığ'da Bir İlçe (Karakoçan)
    Elazığ'da Bir İlçe (Karakoçan)
  • Hazar Gölü
    Hazar Gölü
  • Kış Mevsiminde Hazar Gölü
    Kış Mevsiminde Hazar Gölü
  • Keban Barajı
    Keban Barajı
  • Gazi Caddesi
    Gazi Caddesi
  • Elazığ Kayak Merkezi (Hazarbaba)
    Elazığ Kayak Merkezi (Hazarbaba)
  • Harput Kalesi
    Harput Kalesi
  • Malatya Caddesi
    Malatya Caddesi
  • Balakgazi (Belek Gazi)
    Balakgazi (Belek Gazi)
  • Hazar Gölü ve Dağı
    Hazar Gölü ve Dağı

İlin milletvekilleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Elazığ milletvekilleri
Yakın dönem milletvekilleri (23-27. Dönem)
XXIII. dönem milletvekilleri XXIV. dönem milletvekilleri XXV. dönem milletvekilleri XXVI. dönem milletvekilleri XXVII. dönem milletvekilleri
Necati Çetinkaya AKP Zülfü Demirbağ AKP Şuay Alpay AKP Tahir Öztürk AKP Metin Bulut AKP
Feyzi İşbaşaran AKP Şuay Alpay AKP Metin Bulut AKP Metin Bulut AKP Sermin Balık AKP
Tahir Öztürk AKP Faruk Septioğlu AKP Serpil Bulut AKP Ömer Serdar AKP Zülfü Tolga Ağar AKP
Faruk Septioğlu AKP Sermin Balık AKP Yavuz Temizer MHP Ejder Açıkkapı AKP Zülfü Demirbağ AKP
Hamza Yanılmaz AKP Enver Erdem MHP Gürsel Erol CHP

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dipnotlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Ma‘mûretü'l-Azîz, "Aziz'in yaptırdığı kent" anlamına gelmektedir. Bölgeye, Sultan Abdülaziz tarafından bayındırlaştırıldığı için bu isim verilmiştir.
  2. ^ El-Azîz, "Aziz'in şehri" manasına gelmektedir. Ma‘mûretü'l-Azîz isminin ardından kent söyleyiş kolaylığı nedeniyle zamanla El-Aziz ismini almıştır.
  3. ^ Resimde görülen kalenin güney yamacında kalan yerleşim yerleri günümüzde yok olmuştur.
  4. ^ Ölü sayısı ilk olarak 61 kişi olarak açıklanmış, daha sonra resmî makamlarca 41 olarak düzeltilmiştir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Ekonomim (7 Ekim 2024). "Atama kararları Resmi Gazete'de yayımlandı: 5 ilin valisi değişti". 9 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2024. 
  2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Güncel Nüfus Değerleri isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ "Forbes raporuna göre Türkiye'nin en yaşanabilir illeri". Sabah Gazetesi. 2 Aralık 2021. 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021. 
  4. ^ "Türk Dil Kurumu". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016. 
  5. ^ "Tarihlerle İlimiz". T.C. Elazığ Valiliği. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2016. 
  6. ^ a b "Elazığ". Temel Britannica. 6 (İstanbul bas.). Ana Yayıncılık A.Ş. Ocak 1993. s. 98. Hürriyet. 
  7. ^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  8. ^ "T.C. Resmî Gazete - 17 KÂNUNUEVVEL 1937 CUMA" (PDF). 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  9. ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; 2;2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; sf 98;2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  11. ^ a b "Harput". T.C. Elazığ Valiliği. 26 Şubat 2016. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  12. ^ a b "Kültürümüz". Bursa Elazığlılar Derneği. 26 Şubat 2016. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  13. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; albüm isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  14. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Resmi Gazete isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  15. ^ a b c d "Tarihçe". Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 26 Şubat 2016. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  16. ^ a b c d e f g h "Elazığ". Temel Britannica. 6 (İstanbul bas.). Ana Yayıncılık A.Ş. Ocak 1993. s. 97. Hürriyet. 
  17. ^ "İl ve ilçeler istatistik". Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 15 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ a b c d e f g "Genel Bilgiler". Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  20. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  21. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ekim 2021. 
  22. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  23. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  24. ^ "Elazığ'ın Tarihi". T.C. Elazığ Valiliği. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  25. ^ "Elazığ". Temel Britannica. 6 (İstanbul bas.). Ana Yayıncılık A.Ş. Ocak 1993. s. 99. Hürriyet. 
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
  27. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  28. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  29. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  30. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  31. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  32. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  33. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  34. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  35. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  36. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  37. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  38. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  39. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  40. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  41. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  42. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  43. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  44. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  45. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  46. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  47. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  48. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  49. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  50. ^ a b c d e f g h
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Elazığ Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Elazığ Nüfusu". nufusune.com. 
    • "Elazığ Nüfusu". nufusubu.com. 
  51. ^ a b "Kürsübaşı Geleneği". Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  52. ^ "Halk Oyunları". Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  53. ^ a b "Elazığ Harput Mutfağı - Yöresel Yemekler". T.C. Elazığ Valiliği. 28 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2016. 
  54. ^ "Elazığ Yemekleri". lezzetler.com. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2016. 
  55. ^ "EUFF". Uluslararası Çayda Çıra Film Festivali. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  56. ^ "3. Çaydaçıra Film Festivali Kahkahalarla Sona Erdi". Beyazperde. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  57. ^ "Oya Aydoğan Elazığ'da". Son Dakika 23. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  58. ^ "5. Çayda Çıra Film ve Sanat Festivali Kapsamında Fatma Girik, Tamer Yiğit ve Bahar Öztan Elazığ'da". Sadibey.com. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  59. ^ "Türkan Şoray, Çayda Çıra oynadı". Anadolu Ajansı. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  60. ^ "Çayda Çıra Film Festivali'ne Görkemli Gala". Milliyet. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  61. ^ "Harput Senfonisi". TRT Müzik. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  62. ^ a b "Hazar Şiir Akşamları Takvimi". Hazar Şiir Akşamları. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  63. ^ "Hazar Şiir Akşamları". Hazar Şiir Akşamları. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  64. ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  65. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  66. ^ "TFF, Elazığspor'un deprem nedeniyle ligden çekilme talebini kabul etti". 
  67. ^ Fırat Kalkınma Ajansı 8 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. FKA
  68. ^ "2014 Yılı Türkiye Okur Yazar Oranı". Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2016. 
  69. ^ "Alacakaya". YerelNet. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. [ölü/kırık bağlantı]
  70. ^ a b c d e f g h "Harput Kalesi". Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  71. ^ a b c "Harput Kalesi". Kültürel Bellek. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  72. ^ "Hoca Hasan Hamamı". Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  73. ^ "Cimşit Bey Hamamı". Kültür Portalı. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  74. ^ a b "Elazığ hamamlar, mağaralar, kaplıcalar". İslami Forumlar. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  75. ^ "Dabakhane". Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  76. ^ "Harput Kalesi". Enerjiatlası.com. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  77. ^ a b "Keban Barajı". Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  78. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2016. 
  79. ^ a b "Elazığ Radyoları Listesi | canliradyodinle.fm". Radyo Dinle | canliradyodinle.fm. 5 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024. 
  80. ^ Haber, Elazığ Hakimiyet (15 Mayıs 2019). "Elazığ Star Haber Gazetesi 'Haber Ayrıntı' İsmiyle Devam Edecek". https://www.elazighakimiyethaber.com/elazig-star-haber-gazetesi-haber-ayrinti-ismiyle-devam-edecek/36543/. 5 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.  |website= dış bağlantı (yardım)
  81. ^ "Elazığ Haber Kent:". Elazığ Haber Kent:. 5 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
ile ilgili metin bulabilirsiniz.
Wikimedia Commons'ta Elazığ (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Elazığ_(il)&oldid=34161106" sayfasından alınmıştır