Pirinç

Başlığın diğer anlamları için Pirinç (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Çeltik
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae (Bitkiler) Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular) Sınıf: Liliopsida (Bir çenekliler) Takım: Poales (Buğdaylar) Familya: Poaceae (Buğdaygiller) Alt familya: Ehrhartoideae Oymak: Oryzeae (Pirinçgiller) Cins: Oryza L.
Türler
Oryza barthii Oryza glaberrima Oryza latifolia Oryza longistaminata Oryza punctata Oryza rufipagon Oryza sativa
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Pirinç ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. Wikispecies'te Pirinç ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Pirinç veya çeltik, buğdaygiller (Poaceae) familyasından mısır ve buğdaydan sonra en fazla ekimi yapılan otsu bir bitki türü. Dünya nüfusunun yarısından fazlası için beslenmede büyük bir önem taşır. En çok Muson Asyası'nda yetişir.

Türleri

En yaygın pirinç türleri Oryza glaberrima ve NERICA (Afrika) Oryza sativa ve (Asya) türleridir. Asya türlerine Ambemohar, Arborio, Basmati, Butan kırmızı pirinçi, Bora saul, Calasparra pirinçi, Calrose pirinçi, Camargue kırmızı pirinçi, Carnaroli, Champa pirinçi, Dubraj pirinçi, altın pirinç, IR8, Japon pirinçi, Japonica pirinçi, Jasmati, Jasmine pirinçi, Joha pirinçi, Koshihikari, Maratelli, Matta pirinçi, Molakolukulu, Nàng Thơm Chợ Đào, Navara pirinçi, Nishiki pirinçi, Patna pirinçi, Paw hsan hmwe, Pokkali pirinçi, Ponni pirinçi, Pusa 1121 pirinçi, Red Cargo, Riceberry, Samba, Sasanishiki, Semi-dwarf IR36, Sona Masuri, Tulaipanji, Vialone Nano, Wehani pirinçi, Yamada Nishiki aittir.

Pirinç özelliklerine göre aromatik pirinç, hibrid pirinç, uzun ömürlü pirinç, yapışkan pirinç, çiroz pirinç bulunuyor. İşlenmiş pirinç formlarına düz pirinç, şişmiş pirinç, kırık pirinç, esmer pirinç, kırmızı pirinç, siyah pirinc, germine kahverengi pirinç, kaynatılmış pirinç, beyaz pirinç dahildir.

Pirincin işlenmesi ve yan ürünleri

• Kırık taneler: Bir tam tanenin dörtte üçünden küçük olan pirinç taneleri. Pirinç unu yapımında ve evcil hayvan mamalarında kullanılır.
• Pirinç kabuğu: Pirinç tanesini içine alan dış kaplama veya kabuk tabakası. Kabuk yenmez.
• Pirinç kepeği: Pirincin üst tabakası. Tahıllarda, karışımlarda ve vitamin konsantrelerinde bir bileşendir ve pirinç kepeğinin gıda kalitesinde olmayan cinsleri hayvan yemlerinde kullanılır.
• Pirinç kepeği yağı: Pirinç kepeğinden çıkartılan yüksek kaliteli bir yemeklik yağdır.
• Pirinç unu: Öğütülmüş kabuksuz veya esmer pirinçtir. Alerjenik değildir ve bu da onu, glütene ve buğday unu ürünlerine karşı alerjisi bulunanlar için bir buğday alternatifi olarak çok değerli hâle getirir. Pirinç hamuru, cips ve başka aperatif yiyecekler ve kahvaltı amaçlı tahıl ürünleri üretilmek üzere tabaka hâline getirilebilir.

Çeltik Tarlaları

Pirinç tipleri

• Aromatik pirinç: Kavrulmuş fındık veya patlamış mısıra benzer bir doğal aroması ve tadı vardır. En yaygın yerli aromatik pirinçler basmati, jasmine ve della 'dır.
• Kısa taneli pirinç: Kısa, tombul, hemen hemen yuvarlak olan tanelerdir.
• Orta taneli pirinç: Uzunluğu eninin iki veya üç katı olan, uzun taneli pirinçten daha kısa ve geniş taneler. Pişirilmiş taneler daha nemli ve yumuşak olur ve uzun taneli pirince göre birbirine yapışma eğilimi daha fazladır.
• Tatlı pirinç: Kısa, tombul, opak taneli pirinç. Pişirildiğinde pirinç şeklini kaybeder ve çok yapışkan ve glütenli olur.
• Uzun taneli pirinç: Uzunluğu eninin dört veya baş katı olan uzun ve ince taneler. Pişirildiğinde tane tane, hafif ve yumuşak olur.

Dünya pirinç üretimi

Çeltik daha ziyade tropikal ve suptropikal iklim şartlarında, güney ve güneydoğu Asya ile Afrika'da yaygın olarak yetiştirilir.

Dünya Çeltik Üretimi - 2005 (milyon metrik ton)
Çin	185
Hindistan	129
Endonezya	54
Bangladeş	40
Vietnam	36
Tayland	27
Myanmar- Burma	25
Pakistan	18
Filipinler	15
Brezilya	13
Japonya	11
Dünya Toplamı	700
Kaynak: Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)[1]

Mineraller ve vitaminler

100 g pişirilmemiş haşlanmış pirinçte mineral ve vitaminler:

İsim	İsim 2	Miktar mg
B1 vitamini	tiyamin	0,07
B2 vitamini	biboflavin	0,049
Demir		0,8
E vitamini		0,11
Fosfor		115
Kalsiyum		28
Magnezyum		25
Potasyum		115
Sodyum		5