İçeriğe atla

Afyonkarahisar (il)

Koordinatlar: 38°39′06″K 30°40′12″D / 38.65167°K 30.67000°D / 38.65167; 30.67000
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde Afyonkarahisar il sınırları içindeki tüm bölge hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için Afyonkarahisar (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Afyonkarahisar
İl
Afyonkarahisar'ın Türkiye'deki konumu
Afyonkarahisar'ın Türkiye'deki konumu
Koordinatlar: 38°45′24″K 30°32′23″D / 38.75667°K 30.53972°D / 38.75667; 30.53972
Ülke Türkiye
BölgeEge Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi
İlAfyonkarahisar
Alt idari birimler
İdare
 • ValiKübra Güran Yiğitbaşı[1]
 • Belediye BaşkanıBurcu Köksal (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam14.016 km²
Nüfus
 (2023)
 • Toplam751.344
 • Yoğunluk53/km²
Zaman dilimiUTC+03.00 (TRS)
Alan kodu272
Plaka kodu03

Afyonkarahisar, Ege Bölgesinin İç Batı Anadolu Bölümünde yer alan bir ildir. İlin nüfusu 750.193'tür.[2] Bu nüfusun %78,07'si şehirde yaşamaktadır (31 Aralık 2021). İlin yüzölçümü 14.016 km²'dir.[3] İlde km²'ye 53 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 253'tür.)

İlin rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1.021 metredir.[4]

Afyonkarahisar sınırlarında merkez ilçeyle beraber 18 İlçe, 60 belediye, bu belediyelerde 448 mahalle ve 420 köy vardır.

Afyonkarahisar'ın plaka kodu 03'tür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilindiği kadarıyla ilk olarak Hitit egemenliğinde olan Afyonkarahisar toprakları, sonra sırası ile Frigya ve Lidya egemenliğine geçti. MÖ 6. yüzyılda Pers egemenliğine giren Afyonkarahisar'ı Büyük İskender fethetti. Onun ölümünden sonra Seleukos ve Bergama Krallıkları'nın egemenliğine giren topraklar, daha sonra Roma İmparatorluğu topraklarına katıldı. Alp Arslan'ın Malazgirt Meydan Muharebesinden ve Selçukluların Anadolu'yu fethinden sonraki süreçte, Sultan I. Mesud'un emri ile Afyon Kalesi'nin eteklerine Karaşar Türkleri yerleştirilmiş ve daha sonra kaleye Karahisar adı verilmiştir. Karahisar ve yöresi, Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali'nin sahip unvanına ithâfen Sahib-î Karahisâr olarak anılmıştır. Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın fethiyle ilk kez Türk egemenliğine giren topraklar, Birinci Haçlı Seferi sırasındaki Hristiyan egemenliğinden sonra I. Alâeddin Keykubad tarafından yeniden Türk yönetimine alındı. 12. yüzyılda Germiyanoğullları'nın egemenliğinde olan bölge, sonra Osmanlı idaresine girdi.

Afyon'da Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır.[5]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'nin 81 ilinden biri olan Afyonkarahisar, Anadolu yarımadasının batıya yakın ortasında ve Ege Bölgesinin iç kesiminde yer alır. İç Anadolu yaylasının Ege kıyılarına açılan bir eşiği, bir geçidi durumundadır. Çevresinde Eskişehir, Konya, Isparta, Burdur, Denizli, Uşak ve Kütahya illeri bulunur. Kuzeydoğudan güneybatıya uzandıkça alçalan ovaları ile hem Orta Anadolu'dan ve hem de Ege Bölgesinden sayılır. En kuzeyde Eskişehir sınırından, en güneyde Denizli sınırına kadar kuzeydoğudan güneybatıya uzunluğu 210 kilometredir. Eni ise Kütahya sınırından Isparta sınırına kadar kuzeybatıdan güneydoğuya 112 kilometredir. Denizli'ye doğru incelerek eni 20 kilometreye kadar düşen bir parça hâlindedir.

İlin diğer komşu illerle sınırlarının toplam uzunluğu 616 kilometredir.

Afyonkarahisar ilinin 2020 yılı TÜİK verilerine göre toplam nüfusu 736.912'dir.

Coğrafi konum

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar, Türkiye'nin batısında, tüm yolların birleştiği kavşak noktasıdır. İlin bazı illere olan kara yolu uzaklıkları şöyledir:

İller Ankara İstanbul İzmir Antalya Bursa Eskişehir Denizli Konya Adana Gaziantep Samsun Kocaeli Isparta Erzurum Uşak Kütahya Manisa Aydın Muğla
Uzaklık (Km) 257 461 328 293 274 145 226 223 573 779 676 350 170 1133 117 101 310 352 371
Gelincik tepesi Sultandağı
Kente hakim bir konumda bulunan tarihî Afyonkarahisar Kalesi
Afyonkarahisar Bayat Türkmen Kilimi
Afyon Türk lokumu Afyonkarahisar
Baharatlar ve sarımsakla zenginleştirilen sığır ve koyun eti ile yapılmış el yapımı bir kangal Afyon Türk sucuğu.

İlçelere Olan Mesafeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dağlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akarsu ve göller

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akarsular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Göller

[değiştir | kaynağı değiştir]
Barajlar ve Göletler
[değiştir | kaynağı değiştir]

İlde; Selevir, Seyyidler, Örenler, Akdeğirmen barajları ile Dinar-Yeşilçat, Bayat, Merkez-Erkmen, Şuhut-Kayabelen, Sincanlı-Tınaztepe, Sincanlı-Serban, Dinar-Pınarlı, Sincanlı-Taşoluk, Sincanlı-Kırka, Sandıklı-Karacaören, İhsaniye-Üçlerkayası, Şuhut-Ağzıkara, İhsaniye-Ayazini, İscehisar-Seydiler, Bolvadin-Özburun, Şuhut-Ortapınar, Sinanpaşa-Kuruçay, Sinanpaşa-Nuh, Şuhut-Akyuva, Sandıklı-Kestel, Sincanlı-Gezler, Kurucuova, Bozhüyük, Kızılören, Bayramaliler, Döğer Emre, Yedikapı, Derbent, Çepni, Bostanlı Çiftlik, Kızıldağ, Çıkrık, Karaağaç, Şehit Uzman Çavuş Nurullah Oymak, Kırca, Yıprak, Haydarlı Şehit Yavuz Öztürk, Dutağaç, Kargın, Koçgazi, Örenkaya, Çayhisar 27 Ağustos, Nuh-Taşoluk Ortak, Yaka ve Göynük göletleri bulunmaktadır.[7]

Ovalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
2002 yılında oluşan Sultandağı Deprem diyagramı

Afyon Ovası, Çöl ovası, Çamur ova, Gül Ovası, Sandıklı Ovası, Şuhut Ovası gibi birikinti ovaları bulunur.

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyon'da iklim oldukça sert ve orta derecede yağışlıdır (466 mm). En çok yağış kışın ve ilkbaharda olur. Ortalama sıcaklık en soğuk ayda 3 derece, en sıcak ayda 22 derecedir Ama sıcaklığın yazın 38 dereceye çıktığı, kışın sıfırın altında 37 dereceye düştüğü de görülmüştür.

Sıcaklık

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar ili içerisinde bulunan hava bilgisi istasyonlarının uzun yıllara dayanan verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 11.1 °C 'dir. En soğuk ay olan Ocak ayında ortalama sıcaklık 0.2 °C'dir. En sıcak ay olan Temmuz ayında ise ortalama sıcaklık değeri 22.1 °C'dir.

Yağış

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar ili İç Anadolu Karasal İklim bölgesinde yer alması nedeniyle bu yağış düzeninin etkileri altında bulunmaktadır ve ilde yıllık yağış ortalaması 407 mm.dir. Yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2025 verileri[8])

Afyonkarahisar ili nüfusu: 750.193'tür. Bu nüfusun %78,38'i şehirlerde yaşamaktadır (2024 sonu). İlin yüzölçümü 14.016 km²'dir. İlde km²'ye 54 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 260'tır.) İlde yıllık nüfus -% 0,15 oranında azalmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Merkez ilçe (% 1,12), İhsaniye (-% 3,93)

06 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 18 İlçe, 60 belediye, bu belediyelerde 430 mahalle ve 421 köy vardır.

2024 yılı sonunda Afyonkarahisar ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus

2023

Nüfus

2024

Fark Nüfus

Artışı%

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan%

Alanı

km2

km2'ye

düşen

Başmakçı 9.378 9.208 -170 -1,81 1 8 14 4.344 4.864 52,82 361 26
Bayat 7.852 7.725 -127 -1,62 1 4 12 3.495 4.230 54,76 411 19
Bolvadin 45.073 45.468 395 0,88 3 44 14 6.946 38.522 84,72 944 48
Çay 29.935 29.459 -476 -1,59 3 26 20 10.365 19.094 64,82 803 37
Çobanlar 14.404 14.403 -1 -0,01 2 13 3 2.170 12.233 84,93 165 87
Dazkırı 11.642 11.670 28 0,24 1 6 16 5.552 6.118 52,43 408 29
Dinar 47.492 47.326 -166 -0,35 3 41 60 15.469 31.857 67,31 1254 38
Emirdağ 43.603 43.484 -119 -0,27 3 24 69 15.694 27.790 63,91 2103 21
Evciler 7.173 7.063 -110 -1,53 1 6 7 3.809 3.254 46,07 252 28
Hocalar 8.644 8.395 -249 -2,88 1 3 15 6.271 2.124 25,30 506 17
İhsaniye 29.044 27.904 -1.140 -3,93 5 23 26 10.947 16.957 60,77 849 33
İscehisar 25.033 25.084 51 0,20 2 14 11 9.289 15.795 62,97 489 51
Kızılören 2.107 2.034 -73 -3,46 1 2 4 669 1.365 67,11 111 18
Merkez 324.685 328.319 3.634 1,12 15 108 23 16.790 311.529 94,89 1261 260
Sandıklı 55.413 54.952 -461 -0,83 2 16 56 17.395 37.557 68,35 1238 44
Sinanpaşa 39.566 38.428 -1.138 -2,88 11 57 24 10.221 28.207 73,40 889 43
Sultandağı 14.229 13.779 -450 -3,16 3 18 11 4.551 9.228 66,97 928 15
Şuhut 36.071 35.492 -579 -1,61 2 17 36 18.248 17.244 48,59 1044 34
Afyonkarahisar 751.344 750.193 -1.151 -0,15 60 430 421 162.225 587.968 78,38 14016 54

İlin yıllara göre nüfusları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Afyonkarahisar il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[9] 259.377 22
  %17     45.103
214.274     %83  
1935[10] 299.248 21 %15
  %17     49.948
249.300     %83  
1940[11] 316.034 21 %6
  %16     51.681
264.353     %84  
1945[12] 335.609 21 %6
  %17     56.947
278.662     %83  
1950[13] 372.273 22 %11
  %18     65.573
306.700     %82  
1955[14] 406.166 18 %9
  %18     74.327
331.839     %82  
1960[15] 459.115 18 %13
  %23     107.813
351.302     %77  
1965[16] 502.248 21 %9
  %25     125.102
377.146     %75  
1970[17] 542.111 23 %8
  %28     150.778
391.333     %72  
1975[18] 579.171 26 %7
  %29     169.494
409.677     %71  
1980[19] 597.516 28 %3
  %32     191.298
406.218     %68  
1985[20] 666.978 28 %12
  %34     229.790
437.188     %66  
1990[21] 739.223 26 %11
  %41     306.209
433.014     %59  
2000[22] 812.416 27 %10
  %46     371.868
440.548     %54  
2007[23] 701.572 31 %14
  %51     355.073
346.499     %49  
2008[24] 697.365 31 %1
  %51     355.753
341.612     %49  
2009[25] 701.326 31 %1
  %52     363.717
337.609     %48  
2010[26] 697.559 31 %1
  %52     365.421
332.138     %48  
2011[27] 698.626 31 %0
  %53     370.411
328.215     %47  
2012[28] 703.948 31 %1
  %54     377.845
326.103     %46  
2013[29] 707.123 31 %0
  %56     396.621
310.502     %44  
2014[30] 706.371 31 %0
  %57     402.241
304.130     %43  
2015[31] 709.015 31 %0
  %58     410.322
298.693     %42  
2016[31] 714.523 31 %1
  %58     417.851
296.672     %42  
2017[31] 715.693 31 %0
  %59     422.268
293.425     %41  
2018[31] 725.568 31 %1
  %59     424.667
300.901     %41  
2019[31] 729.483 31 %1
  %60     436.233
293.250     %40  
2020[31] 736.912 31 %1
  %60     444.452
292.460     %40  
2021[31] 744.179 31 %1
  %61     453.835
290.344     %39  
2022[31] 747.555 31 %0
2023[31] 751.344 31 %1


Konum

[değiştir | kaynağı değiştir]
Konum bilgileri
İlçe Kuruluş yılı[32] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km2 Rakım mt. Merkeze uzaklık km[33] Ulaşan yollar[33]
Afyonkarahisar Merkez 1.261 1.012 /D.260-01, D.300-07,D.665-02
Başmakçı 1987 Dazkırı 361 858 132 Dinar=>03.53, Dazkırı=>03.53
Bayat 1987 Emirdağ 411 698 45 /D.260-01
Bolvadin Cumh.önce 944 990 48 D.675-03, 03.25
Çay 1958 Bolvadin 803 1.038 47 D.300-06, D.675-03
Çobanlar 1990 Merkez 165 992 25 D.300-08=>03.25
Dazkırı 1959 Dinar 408 894 144 D.320-05, 03.53
Dinar Cumh.önce 1.254 865 111 D.300-05, D.625-02, 03.53
Emirdağ Cumh.önce 2.103 965 69 D.675-03, 03.01, 03.02
Evciler 1990 Dazkırı 252 909 137 D.320-05=>03.61
Hocalar 1990 Sandıklı 506 1.077 101 Sandıklı=>03.55, Banaz=>64.01
İhsaniye 1959 Merkez 849 1.099 35 D.665-02=>03.77
İscehisar 1987 Merkez 489 1.081 22 /D.260-01
Kızılören 1990 Sandıklı 111 1.112 90 D.650-10=>03.60
Sandıklı Cumh.önce 1.238 1.094 64 D.650-10=>03.54
Sinanpaşa 1953 Merkez 889 1.118 34 D.300-07=>03.57
Sultandağı 1958 Bolvadin 928 1.012 67 D.300-09
Şuhut 1946 Merkez 1.044 1.145 27 Afyonkarahisar=>03.26, 03.54
AFYONKARAHİSAR Cumh.önce 14.016

Yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Afyonkarahisar'ın ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan vali, merkezi yönetimi temsil eder ve cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Aynı seçmen, ilçe belediye meclisi için oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini; ildeki bütün seçmenler ise il genel meclisi için oy kullanarak il genel meclisini oluşturur.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik il encümenini seçer.[34][35]

Merkezi yönetim, vali ve il müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Afyonkarahisar Valisi, 1979-Ankara doğumlu Kübra Güran Yiğitbaşı'dır. 12.5.2022/209 tarihli kararla, Aile ve Sosyal Politikalar Bakan Yardımcısı iken atanmıştır.[36]

Afyonkarahisar Belediye Başkanı, 1980 Afyon doğumlu Burcu Köksal (CHP), 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde %50,73 oy oranıyla seçilmiştir. Afyonkarahisar Belediye Başkanı seçilen Burcu Köksal, 2023 yılında seçildiği 28. dönem Afyonkarahisar milletvekilliğinden istifa etmiştir.[37]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Afyonkarahisar İl Genel Meclisi üye sayısı, 36 AK Parti, 7 MHP, 3 CHP ve 3 İYİ Parti olmak üzere 50'dir. Afyonkarahisar Belediye meclisi ise 17 AK Parti, 11 İYİ Parti, 3 MHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[38]

2023 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Afyonkarahisar'ın Türkiye Büyük Millet Meclisindeki üyelerinin siyasi partilere dağılımı: 3 AK Parti, 1 CHP, 1 İYİ Parti, 1 MHP'dir.[39]

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar ilinin temel sanayi ürünleri mermer ve gıdaya dayalıdır. Şehrin sanayisi, mermer ve traverten taşı üretiminde dünyanın önde gelenleri arasındadır.

Et, tavuk ve yumurtacılıkta son derece gelişmiştir. Türkiye et ve yumurta borsasına yön vermektedir.

Türkiye içinde ise Afyonkarahisar deyince akla gelenler:

Millî mücadele: Cumhuriyetin kazanıldığı topraklar; Anadolu'nun kilidi Afyonkarahisar. Kocatepe, Dumlupınar gibi önemli savaşlara sahne olmuştur. Yunanlar burada yenilgiye uğratılmış ve İzmir’e kadar püskürtülerek burada denize dökülmüştür. Günümüzde utku anıtı ve anıt parkta bunu simgelemektedir.

Termal: Türkiye'nin termal başkentidir; en fazla termal yatak kapasitesine sahip ildir. Türkiye'de kişi başına düşen beş yıldızlı otel sayısında en fazla tesise sahip ildir. Yurt dışından ve çevre illerden turlarla bu termallerden böbrek taşı, cilt hastalıkları, romatizma, safra kesesi, solunum yolları gibi hastalıklardan yararlanmak için gelen kişi sayısı çok fazladır. İzmir yolu üzerinde 20'nin üzerinde 5 yıldızlı oteller ile termal turizm gelişmiştir. En önemli merkezleri: Gazlıgöl, Ömer, Gecek, Hüdai, Heybeli, Anemon, İkbal, Korel, Oruçoğlu,Güral

Mermer: İscehisar ilçesinden dünyanın en kaliteli beyaz mermeri çıkmaktadır. Antik çağlarda birçok yerde kullanılmıştır; örneğin Efes antik tiyatro. Günümüzde birçok yerli ve yabancı ünlünün evini süslemektedir. Amerika'daki Beyaz Saray'a da döşenmiştir. Afyonkarahisar mermeri, Türkiye'nin birçok iline satılmakta ve dünyanın pek çok ülkesine ihraç edilmektedir.

Haşhaş: İsminden belli olduğu gibi haşhaşın ana vatanıdır. Türkiye'nin tek alkaloid (morfin) fabrikası Bolvadin ilçesindedir. Hem ezme olarak tüketilmektedir, hem de birçok yöresel yemeğin içinde kullanılır.

Kaymak: En iyi Kaymak, Manda sütünden elde edilir ve fiyat olarak pahalıdır. Ancak günümüzde pek bulunmamaktadır ve inek sütünden imal edilmektedir.

Sucuk: Afyon sucuğu Kayseri sucuğundan lezzet bakımından daha farklıdır. Türkiye çapında 5-6 ulusal markası vardır.

Sucuk döneri: Afyonkarahisar mutfağına özgü lezzetli sucuktan yapılan döner türüdür.

Lokum: Afyon'un lokumu her damak zevkine hitap eden tiplerde üretilir. Özellikle Kaymaklı lokumu son derece popülerdir ve sultan lokumu da denilmektedir.

Afyon ev ekmeği: Patates ezmesi ilave edilen meşhur ev ekmeği, 1 haftalık dayanma süresi ile çok sevilen ve besleme değeri normal ekmeklerden daha yüksek olan bir ekmek türüdür.

Yumurta: Türkiye’nin yumurta borsası konumundadır. Aylık üretim miktarı 40 milyon adettir.

Et: Türkiye'nin et borsası. İstanbul’un et ihtiyacının yaklaşık %60’ı buradan karşılanmaktadır.

Ekmek kadayıfı: Afyon orijinli bir tatlı türü olup, tüm Türkiye'de sevilerek yenilir. Özellikle süt kaymağı ile beraber yenilmesi tercih edilmektedir. Ekmek kadayıfı çeşitleri ise vişneli, cevizli, olmak üzere birçok çeşit içermektedir.

Yün: Dünyanın yün borsası Bolvadin ilçesindedir.

Sandıklı ve Şuhut Patatesi: Sandıklı ve Şuhut bölgesinde sınırlı miktarda yetişen bir tür tatlı patetesi (agrie) ile, Türkiye'nin her yerinde aranan ve tercih edilen değerli bir patates türüdür.

Napolyon Kirazı: Sultandağı ilçesi ve Erkmen beldesinde yetiştirilmektedir. İhrac edilmektedir. Türkiye'nin besin değeri en yüksek kirazıdır ve tescillidir. Her yıl kiraz festivalleri yapılır.

Kızılay Maden Suyu: İhsaniye ilçesi Gazlıgöl beldesinde çıkmaktadır.1924'ten beri üretime devam etmektedir. Dünyaca ünlü bir maden suyudur; defalarca uluslararası ödüller kazanmıştır (örneğin, 1934 Paris Fuarı). Üretim tesisi, dakikada 100.000 şişe dolum kapasitesiyle dünyanın en modern dolum tesislerinden biridir. Sade ve meyveli olarak dünyanın dört bir yanına ihraç edilmektedir. Rivayete göre, Osmanlı padişahları bu suyu Afyonkarahisar’dan İstanbul’a getirttirirmiş.1926 yılında Atatürk, maden suyundan elde edilen geliri Kızılay’a devretmiştir.

Arpa: Türkiye'nin en kaliteli arpası burada üretilmektedir. Bu yüzdendir ki Efes Pilsen yıllar önce buraya bira fabrikasını kurmuştur.

Buğday: Türkiye'deki en önemli buğday üretim merkezlerinden olup, Konya ve Ankara'dan sonra başı çekmektedir.

Bayat kök boya kilimi: Dünyaca ünlüdür ve Bayat ilçesinde dokunmaktadır.

Ulaşım: Türkiye'nin İstanbul'dan sonraki en işlek kavşağıdır. Yaz günlerinde günde 100-150.000 araç geçmektedir. Bayram gidiş ve dönüşlerinde otoyollarda kilometrelerce trafik sıkışıklığı meydana gelmektedir. Türkiye'nin 4 istikametine demiryolu olan tek ilidir. Türkiye demiryollarının 7 bölgesinden biridir.

Karahisar Kalesi: Afyonkarahisar'a adını vermiştir.

Kaplıcalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar ilinde,

Turizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Frig Vadisi Turizmi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Termal turizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar, Türkiye'de kaplıca ve ılıca yönünden sayılı iller arasındadır. Bu sebeple son yıllarda fertler ve şirketler ve kooperatifler termal turizme yönelik yatırımlara yönelmişlerdir. Yapılan ve yapılacak olan bu yatırımların sonunda Afyonkarahisar turizmde hak ettiği yerini alacaktır. Kaplıcaları, zengin Tabiat yapısı, tarihî eserleri, alternatif turizm çeşitliliği, kültür ve inanç turizmi festival ve şenlikler gibi çeşitli turizm değerlerine sahip olan Afyonkarahisar, Anadolu'nun batı yakasında bir kavşak noktası olup, doğuyu batıya, kuzeyi güneye bağlayan tabiî bir kapı konumundadır. Bu yüzden turizm potansiyeli yönüyle Türkiye'nin sayılı illeri arasındadır.

Müzeler[40]

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Afyon Arkeoloji Müzesi
  • Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi logosu
    AKÜ Devlet Konservatuvarı İbrahim Alimoğlu Müzik Koleksiyonu
  • Bolvadin Müzesi
  • Çeşmeli Konak
  • Hattat Ahmet Şemsettin Karahisari Türk İslam Sanatları Galerisi
  • İsmail Kumartaşlı Yumurta Sanatları Tanıtım Merkezi
  • İstiklal Tanıtım Merkezi
  • Kültür ve Sanat Evi
  • Oyuncak Müzesi
  • Sultan Dîvânî Mevlevîhânesi
  • Şuhut Atatürk Evi
  • Zafer Müzesi

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Afyonkarahisar'da spor

Afyonkarahisar şehrini profesyonel liglerde, TFF 2. Ligde yer alan Afyonspor futbol takımı ile Kadınlar 2. Liginde yer alan Afyon İdmanyurdu kadın futbol takımının yanı sıra ING Basketbol Süper Liginde yer alan HDI Sigorta Afyon Belediyesi Basketbol erkek takımı ve AXA Sigorta Efeler Liginde yer alan Avşar Maden Suyu Afyon Belediye Yüntaş Voleybol erkek takımı temsil etmektedir.

Şehrin en büyük spor tesisleri: 15.000 kişilik Zafer Stadyumu ve 2.833 kişilik Prof. Dr. Veysel Eroğlu Spor Salonudur.

Resim galerisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Kocatepe'den bir bakış
    Kocatepe'den bir bakış
  • Kocatepe'deki anıt
    Kocatepe'deki anıt
  • Büyükkalecik beldesine bakış
    Büyükkalecik beldesine bakış
  • Sultandağı Sahip Ata Kervansarayı
    Sultandağı Sahip Ata Kervansarayı
  • Mercimekli Bükme Emirdağ yöresi
    Mercimekli Bükme Emirdağ yöresi
  • Pişi
    Pişi
  • Kaymaklı ekmek kadayıfı
    Kaymaklı ekmek kadayıfı

Kardeş şehirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar'ın merkezinde bulunan Hamm Bulvarı'nın ismi, Afyonkarahisar'ın Almanya'daki kardeş şehri Hamm'dan alınmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 20 ilin valisi değişti, 9 vali görevden alındı". SABAH. 12 Mayıs 2022. 2 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022. 
  2. ^ "Nüfus İstatistikleri Portalı". nip.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-11-01. 
  3. ^ "afyonkarahisar'in yüz ölçümü". Erişim tarihi: 1 Kasım 2025. 
  4. ^ "Genel Bilgiler". afyon.ktb.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-11-12. 
  5. ^ Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996)
  6. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q *Türkiye Karayolları Atlası. Doğan Burda Dergi Yayıncılık. 2014. s. 14. 
  7. ^ "DSİ 18. Bölge Müdürlüğü". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
  8. ^ "2024 yılı nüfusu". 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025. 
  9. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  10. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  12. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  16. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  29. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  30. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  31. ^ a b c d e f g h i
  32. ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  33. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  34. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020. 
  35. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020. 
  36. ^ "Resmi Gazate" (PDF). 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2022. 
  37. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020. 
  38. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020. 
  39. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Haziran 2023. 
  40. ^ "Müzeler". Afyonkarahisar Resmi Tanıtım Sitesi. 29 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021. 
  41. ^ Kardeş Şehir Hamm 14 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., afyon.bel.tr 26 Mart 2022 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Afyonkarahisar (il) ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
Kütahya Eskişehir Ankara
 
Uşak Kuzey Konya
Batı   Afyonkarahisar    Doğu
Güney
Denizli Burdur,Isparta Isparta
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afyonkarahisar_(il)&oldid=36383448" sayfasından alınmıştır