Armut

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Armut
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Spermatophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Rosales
Familya: Rosaceae
Cins: Pyrus
Linnaeus, 1758
Türler
Türler için metne bakınız.

Armut, gülgiller (Rosaceae) familyasının Amygdaloideae alt familyasında sınıflanan Pyrus cinsine ait ağaç nitelikli bitki türleriyle, bu türlerden bazılarının aynı adlı (pomaceous) yenilebilir meyvesidir.

Armut dünya çapında üretilen ve tüketilen, ağaçta yetişen ve yaz sonundan ekim ayına kadar hasat edilen meyvedir.

Bazı armut türleri, yenilebilir meyveleri ve meyve suları için değerlenirken, diğerleri ağaç olarak yetiştirilmektedir.

Ağaç orta büyüklüktedir ve Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya'nın kıyı ve hafif ılıman bölgelerine özgüdür. Armut ağacı, yüksek kaliteli nefesli ahşap müzik aletlerinin ve mobilya üretiminde tercih edilen malzemelerdendir.

Dünyada hem şekil hem de tat bakımından birbirinden farklı olan, bilinen yaklaşık 3000 çeşit armut yetiştirilir.

Meyveler taze, konserve, meyve suyu veya kurutulmuş olarak tüketilir.

Her iki yarı kürenin ılıman iklim kuşağı ülkelerinde yetiştirilen armut, dünyanın en önemli meyve ağaçlarından biridir. Armut ağacı tepeye doğru genişleyen ve olgunlaştığında 13 metreye kadar ulaşan boyuyla elma ağacından daha uzun ve daha diktir.

Armut, genellikle bir yaşındaki anaç armut fidanları aşılanarak ya da çelikleme yoluyla üretilir. Armut ağaçları oldukça uzun ömürlüdür (50-75 yıl) ve iyi bakılıp budanmazsa boyları iyice uzar. Dikildikten 4-7 yıl sonra meyve vermeye başlayan bir armut ağacı 8-10 yaşlarındayken 25–50 kg meyve verebilir.

Türler[değiştir | kaynağı değiştir]

Batı Avrupa, Kuzey Afrika ve tüm Asya'da doğal olarak yetişen armutun dünyada yaklaşık 72 türü vardır:
P.  acutiserrata – P.  armeniacifolia – P.  asiae-mediae – P.  austriaca – P.  × babadagensis – P.  × bardoensis – P.  betulifolia – P.  boissieriana – P.  bourgaeana – P.  bretschneideri – P.  browiczii – P.  cajon – P.  calleryana – P.  castribonensis – P.  chosrovica – P.  ciancioi – P.  communis – P.  complexa – P.  cordata – P.  cordifolia – P.  costata – P.  daralagezi – P.  demetrii – P.  elaeagrifolia – P.  elata – P.  eldarica – P.  fedorovii – P.  ferganensis – P.  georgica – P.  gergeriana – P.  glabra – P.  grossheimii – P.  hajastana – P.  hakkiarica – P.  hopeiensis – P.  hyrcana – P.  jacquemontiana – P.  × jordanovii – P.  ketzkhovelii – P.  korshinskyi – P.  mazanderanica – P.  medvedevii – P.  megrica – P.  × michauxii  – P.  neoserrulata – P.  nivalis – P.  nutans – P.  oxyprion – P.  pashia – P.  phaeocarpa – P.  pseudopashia – P.  pyrifolia – P.  raddeana – P.  regelii – P.  sachokiana – P.  salicifolia – P.  sicanorum – P.  × sinkiangensis – P.  sogdiana – P.  sosnovskyi – P.  spinosa – P.  syriaca – P.  tadshikistanica – P.  takhtadzhianii – P.  tamamschiannae – P.  terpoi – P.  theodorovii – P.  trilocularis – P.  turcomanica – P.  tuskaulensis – P.  ussuriensis – P.  vallis-demonis – P.  × vavilovii – P.  voronovii – P.  vsevolodovii – P.  xerophila – P.  yaltirikii – P.  zangezura
[1]

Dünya üretimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Armut üretimi – 2018
Ülke (milyon ton)
 Çin
16.1
 ABD
0.7
 İtalya
0.7
 Arjantin
0.6
 Türkiye
0.5
Dünya
23.7
BM Gıda ve Tarım Örgütü, İstatistik Bölümü[2]

Fotoğraflar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Armut ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Wikispecies'te Armut ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Pyrus L. | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (İngilizce). 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022. 
  2. ^ "Production of pears in 2018, Crops/Regions/World Regions/Production Quantity by picklists". UN Food & Agriculture Organization, Statistics Division. 2019. 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.