Kırıkkale (il)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Şuraya atla: kullan, ara

Koordinatlar: 39°52′11″K 33°42′58″D / 39.86972°K 33.71611°D / 39.86972; 33.71611

Bu madde Kırıkkale il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Kırıkkale (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.
Kırıkkale
—  İl  —
Ülke Türkiye
Coğrafi bölge İç Anadolu Bölgesi
İlçe sayısı
Belde sayısı 11[2]
Köy sayısı 185[2]
İl merkezi Kırıkkale
Yönetim
 - Vali Mehmet İlker Haktankaçmaz[3]
Yüzölçümü [4]
 - Toplam 4,365 km2 (1,7 mi2)
Rakım [5] 740 m (2.428 ft)
Nüfus (2015)
 - Toplam 271.092
 - Yoğunluk 60/km² (155,4/sq mi)
 - Kır 36.988
 - Şehir 234.104
Zaman dilimi UDAZD (+3)
İl alan kodu 318
İl plaka kodu 71
İnternet sitesi: http://www.kirikkale.gov.tr


Kırıkkale, Türkiye Cumhuriyeti'nin İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir ildir.

Şehrin adını nereden aldığına dair kesin bir bilgi yoktur. Kırıkköyü ile kentin merkezinde bulunan Kaletepe'nin kısaltılarak birleştirilmesinden ortaya çıktığı söylenir. Bu ismin halk tarafından yakıştırıldığı kanaati yaygın olmakla beraber bölgenin ismi Osmanlı arşiv belgelerinde "Kırıkkal" şeklinde geçmektedir. Kırıkkale, 21 Haziran 1989 târih ve 3578 sayılı yasa gereğince dönemim başbakanı Turgut Özal tarafından yapılan törenle il olmuştur. İlk vâlisi Fikret Güven, 17 Ağustos 1989 târihinde yapılan törenle il vâliliği görevine başlamıştır.[6] 2010 TUIK verilerine göre ilimizde merkez ilçeyle beraber 9 ilçe, 11 belde ve 185 köy vardır. [2]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye Cumhuriyeti'nin önemli sanayi merkezlerinden birisi olan Kırıkkale, bünyesinde bulundurduğu önemli sanayi kuruluşlarıyla Savunma ve Petro-Kimya can damarı durumdadır. Önemli sanayi kuruluşları:

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

İlin kuzeyinde Çamlıca, Karakaya ve Kırıkkale tepeleri bulunur. Topraklarının denizden ortalama yüksekliği 700 m. olup kuzeybatıdan güneydoğuya doğru Koçu Dağı uzanmaktadır. Bu dağ, 4×7 km boyutlarındadır. Yığlıtepe, deniz seviyesinin 1278 m. üstündedir. Güney-güneydoğuda Denek Dağ Sırası bulunmaktadır. Bu dağ sırası Çoruhözü Vâdisi'nin güneyinde uzanmaktadır.

İl yüzölçümünün küçük bir bölümünü ovalar oluşturur. Kuzeydeki Çamlıca ve Karakaya tepeleriyle güneydeki Denek Dağı’nın arasında Kırıkkale Ovası uzanmaktadır. Kırıkkale ilinde yerleşimin önemli bölümü buradadır. Ovanın en geniş yeri, Çoruhözü Deresi’nin Kızılırmak’a aktığı noktadır.

İl sınırları içerisindeki yaylalar, deniz seviyesinin 1200-1600 m üzerindedir.

Yeni Yapan yakınlarında Delice ırmağı yaylası.

Su kaynakları[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehrin en önemli akarsuyu Kızılırmak'tır. 94 km'lik bir bölüm şehir sınırları içinde yer alır. Kentin güney ve batısından geçer. Kent, Kızılırmak'la yerleşim olarak birleşmiş durumdadır. Kızılırmak, Yeşil Vadi Projesi'yle koruma altına alınmıştır. Kapulukaya Hidroelektrik Santrali bu ırmak üzerinde kurulmuş olup faaliyetlerini sürdürmektedir.

Şehirde Sulakyurt-Danacı Göleti'yle Ahılı deresi üzerinde sulama amaçlı bir gölet vardır. Enerji amaçlı kullanılan Kapulukaya Barajı'nın ardında suların birikmesiyle oluşmuş -isimsiz- yapay bir göl bulunur.

Şehirdeki küçük akarsular[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoruhözü: İzzettin-Balışeyh arasında demiryoluna paralel olarak merkezden geçer ve Kızılırmak'a karışır. Derenin aktığı yerlerde su, tarımsal sulamada kullanılır.

Okun Deresi : Elmadağ'ın güneyinde akan suların oluşturduğu Balaban ve Sarılıöz çaylarının Kılıçlar Köyü'nde birleşmesinden oluşur ve Kızılırmak'a karışır.

Delice Irmağı : Delice ilçesi ile Çorum toprakları arasında akar. Bozköy ovasını sular ve Kızılırmak'a karışır. Irmağın il sınırlarındaki uzunluğu 54 km'dir.

Coğrafi Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafi Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

İç Anadolu Bölgesi'nde Orta Kızılırmak Bölümü'nde yer alan Kırıkkale, doğuda Çorum, Yozgat, güneyde Kırşehir, batıda Ankara, kuzeyde Çankırı illeri ile komşudur.

Compass rose pale.svg Ankara, Çankırı Çankırı Çorum
Compass rose pale.svg
 
Ankara Kuzey Keskin ve Yozgat
Batı   Kırıkkale    Doğu
Güney
Ankara Kırşehir Kırşehir

İklim Bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Nuvola apps kweather.svg Kırıkkale iklimi Weather-rain-thunderstorm.svg
Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıl
En yüksek sıcaklık rekoru,  °C 17,0 20,8 30,4 32,0 34,4 37,6 41,6 40,4 36,9 33,0 24,8 19,0 41,6
Ortalama en yüksek sıcaklık, °C 4,0 6,9 12,6 18,1 23,1 27,5 30,8 30,8 26,8 20,6 12,4 5,8 18,23
Ortalama sıcaklık, °C 0,3 2,3 6,9 12,2 16,9 21,2 24,6 24,2 19,5 13,6 6,8 2,1 12,5
Ortalama en düşük sıcaklık, °C −3 −1,8 1,4 6,2 10,1 13,9 16,8 16,5 12,2 7,5 2,2 −1 6,85
En düşük sıcaklık rekoru,  °C −22,4 −21,6 −19,8 −5,8 0,4 5,4 7,4 8,0 2,8 −5 −9,7 −18 −22,4
Ortalama yağış, mm 39,5 29,1 32,3 48,6 49,9 37,5 12,4 10,0 13,8 30,6 33,5 43,9 383,1
Kaynak: Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü[15]

[16]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet sonrasında, 1927 yılında, yapılan ilk nüfus sayımında Kırıkkale adına rastlanılmamıştır. Ancak o dönemde Ankara’nın ilçesi konumunda olan Keskin’in nüfusu 48.934 kişidir. 1935 yılından 2009 yılına kadar yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre, Kırıkkale’nin şehir ve köy nüfusu gelişimi aşağıda belirtilmiştir.

Yıllar Şehir Nüfusu (Kişi) Köy Nüfusu (Kişi) Toplam Nüfusu (Kişi) Statüsü
1935 4.599 9.895 14.494 Nahiye
1945 14.496 39.642 54.138 ilçe
1950 15.750 46.340 62.090 İlçe
1955 27.807 50.607 78.414 İlçe
1960 42.904 33.353 76.257 İlçe
1965 57.669 43.416 101.085 İlçe
1970 91.658 38.528 130.186 İlçe
1975 137.874 39.281 177.155 İlçe
1980 178.401 44.492 222.893 İlçe
1985 208.018 54.331 262.349 İlçe
Kırıkkale il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1990 349.396 50
  %70     243.378
106.018     %30  
2000[17] 383.508 50  %10Dark Green Arrow Up.svg
  %74     285.294
98.214     %26  
2007[18] 280.234 60 -%27Red Arrow Down.svg
  %82     230.189
50.045     %18  
2008[19] 279.325 61 -%0Red Arrow Down.svg
  %82     230.354
48.971     %18  
2009[20] 280.834 61  %1Dark Green Arrow Up.svg
  %83     232.990
47.844     %17  
2010[21] 276.647 61 -%1Red Arrow Down.svg
  %84     233.073
43.574     %16  
2011[22] 274.992 62 -%1Red Arrow Down.svg
  %85     233.768
41.224     %15  
2012[23] 274.727 63 -%0Red Arrow Down.svg
  %85     232.959
41.768     %15  
2013[24] 274.658 62 -%0Red Arrow Down.svg
  %84     231.831
42.827     %16  
2014[25] 271.092 63 -%1Red Arrow Down.svg
  %86     234.104
36.988     %14  
2015[26] 270.271 63 -%0Red Arrow Down.svg
  %87     235.575
34.696     %13  

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Silâh Müzesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Silâh-San bünyesinde kurulmuştur. 1991 yılında gerekli işlemleri yapıldıktan sonra faaliyete geçirilmiştir.

15 ve 20. yüzyıllar arasında Osmanlı ve Avrupa ülkelerine ait silâhlar Tophane'den, Anadolu'nun çeşitli yerlerinden ve askerî fabrikalardan toplanarak teknik ve tarîhi özellikleri tespit edildikten sonra müze hâline getirilen, Silah Fabrikası'nın büyük salonunda gösterime açılmıştır.

İdari yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Kırıkkale ilindeki yerleşim yerleri listesi

Kırıkkale, 9 ilçe (merkez dahil), 11 belde ve 185 köy ile tipik bir Orta Anadolu ilidir. İlde 20 belediye teşkilatı mevcuttur. Bunlardan 1’i İl belediyesi, 8’i ilçe belediyesi, 11’ü ise belde belediyesidir. Ayrıca 13 mahalli idare birliği bulunmaktadır. [2]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırıkkale'nin bazı önemli merkezlere uzaklığı şöyledir,

Kırıkkale'nin Bazı Önemli Merkezlere Uzaklığı (Km)
Şehir İstanbul Ankara İzmir Adana Bursa Antalya Konya Samsun Mersin Kayseri Diyarbakır Eskişehir Gaziantep
Uzaklık (km) 528 75 654 475 457 615 301 339 468 247 839 308 600
Karayolları Genel Müdürlüğü[27][28][29]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "İçişleri bakanlığı, e-bakanlık projesi". 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150801210336/https://www.e-icisleri.gov.tr/GeneleAcikSayfalar/IlBilgileri/Il_Bilgileri_Haritasi.aspx?IlKey=71. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
  2. ^ a b c d "Kırıkkale Valiliği İdari Yapısı". http://www.kirikkale.gov.tr/idari-yapisi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2015. 
  3. ^ Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
  4. ^ "Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kırıkkale Sayfası". 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140704113126/http://www.kirikkalekulturturizm.gov.tr/TR,64210/genel-bilgiler.html. Erişim tarihi: 6 Aralık 2015. 
  5. ^ http://kirikkale.yerelnet.org.tr/il_belediye_koordinat.php?iladi=KIRIKKALE
  6. ^ "T.C. Kırıkkale Valiliği resmî sitesi, İlin Tarihi Oluşumu sayfası" ((Türkçe)). 24 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100124065206/http://www.kirikkale.gov.tr:80/tarihi.htm. Erişim tarihi: 10 Temmuz 1009. 
  7. ^ http://www.tupras.com.tr/detailpage.tr.php?lPageID=612
  8. ^ http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikalarIletisim.aspx
  9. ^ http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikalarIletisim.aspx
  10. ^ http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikalarIletisim.aspx
  11. ^ http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikalarIletisim.aspx
  12. ^ http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikalarIletisim.aspx
  13. ^ http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikalarIletisim.aspx
  14. ^ http://www.demircelikstore.com/-1-6165-kirikkale-demir-celik-fabrikasi-kuruluyor.html
  15. ^ Kırıkkale Yıllık Toplam Yağış Verileri - Türkiye Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü (DMİ)
  16. ^ "T.C. Kırıkkale Valiliği resmi sitesi, Kırıkkale - Coğrafi Bilgileri sayfası". 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121018161329/http://www.kirikkale.gov.tr/index.asp?islem=cografya. Erişim tarihi: 05 Ağustos 2011. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyzDwPO. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3GSpDN. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCRPVfz. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuETDD1s. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuG7JK6a. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuHKMKvB. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZyYIaVe. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPVXzVWD. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDku3Hc. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  26. ^ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  27. ^ Karayolları Genel Müdürlüğü İller Arası Mesafe
  28. ^ "T.C. Kırıkkale Valiliği resmi sitesi, Kırıkkale - Sağlık Hizmetleri Durumu sayfası". 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121018155239/http://www.kirikkale.gov.tr/index.asp?islem=saglik. Erişim tarihi: 05 Ağustos 2011. 
  29. ^ "T.C. Kırıkkale Valiliği resmi sitesi, Kırıkkale - Sosyal Altyapı sayfası". 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121018155326/http://www.kirikkale.gov.tr/index.asp?islem=altyapi. Erişim tarihi: 05 Ağustos 2011. 
  30. ^ "Lanzhou-Kırıkkale Resmen Kardeş". kalehaber.net. 27 Mayıs 2014. 27 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://archive.is/pANuk. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Flag of Turkey.svg Türkiye portali
Kırıkkale ilinin ilçeleri
İl merkezi
Bağlı ilçeler
Türkiye Türkiye'nin illeri
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kırıkkale_(il)&oldid=17582373" adresinden alındı.