Daba Manastırı
 Görsel
Kaynak: Tao-Klarceti (taoklarceti.home.blog) | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Çimenli, Artvin |
| Koordinatlar | 41°11′51″K 41°59′00″D / 41.19750°K 41.98333°D |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Manastır |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 830-340 (9. yüzyıl) |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Daba Manastırı (Gürcüce: დაბის მონასტერი; okunuşu: “dabis monast’eri”), eski Klarceti bölgesindeki Cmerki köyünde, günümüzde ise Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıla ait Gürcü manastırıdır. Manastır yapı topluğundan sadece ana kilise ile küçük kilisenin varlığı bilinmektedir. Köyün adından dolayı manastır Cmerki Manastırı olarak da bilinir. Ancak Cmerki’de Meryem Ana’ya adanmış olan Cmerki Manastırı ile Aziz Giorgi’ye adanmış Daba Manastırı’nı birbirine karıştırmamak gerekir.
Kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]
Manastırın kuruluşu hakkında değişik görüşler vardır. Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı el yazmasına göre manastır Aziz Giorgi’ye adanmıştır ve 830-840’larda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Ancak Gürcü tarihçi Cuanşeri’nin verdiği bilgiye göre, 5. yüzyılın ikinci yarısı ile 6. yüzyılın ilk çeyreğinde hüküm sürmüş olan Gürcü kralı Vahtang Gorgasali’nin talebi üzerine Prens Artavaz Gürcistan’ın güney kesiminde Daba Mere, Şindoba ve Ahiza adlarını taşıyan üç manastır inşa ettirmişti. Bu manastırlardan Daba ve Mere'nin ayrı manastırlar olduğu, Cmerki’deki manastırın bu dönemde inşa edilmiş olabileceğini ileri sürülmektedir. Bununla birlikte eski Gürcistan’da, bu arada Tao-Klarceti’de Daba ve Mere yer adlarının çok yaygın olduğu hesaba katılırsa, Cuanşeri’nin hangi Daba’dan söz ettiğini anlamak mümkün değildir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Daba Manstırı erken ve geç Orta Çağlarda faaliyetlerini sürdürmüştür. Ancak 1080'deki Kveli Kalesi Savaşı’ndan sonra Tao-Klarceti bölgesini ele geçiren Büyük Selçuklular tarafından hem Daba Manastırı hem de bölgedeki diğer dinsel yapılar yağmalanmış ve yakılmıştır. Bu tarihten sonra Daba Manastırı’ndaki dinsel faaliyetler bir daha yenilenmemiş olabilir. 1904 yılında Niko Marr bölgeyi dolaştığı zaman Daba Manastırı tamamen yıkılmıştı. Marr manastırın temel kalıntılarından sadece kilisenin önemsiz bölümlerini görmüştü.[1]
Manastırın yapıları[değiştir | kaynağı değiştir]
Manastırın ana kilisesi olan Daba Kilisesi, Aziz Giorgi adına inşa edilmiştir. Cmerki köyünün Daba mezrasında yer alan kiliseden bugüne pek bir şey kalmamıştır. Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı elyazmasından bilinen Daba Kilisesi’nin olası yerini Niko Marr 1904’te görmüş, ancak burada bir kilisenin varlığını kesin biçimde tespit edememiştir. Manastırın küçük kilisesi ya da şapeli de aynı yerde bulunuyordu. Niko Marr köyün batısındaki bir tepede bulunan şapelin yıkıntılarını 1904 yılında görmüştü, ancak küçük kilisenin yerinin neresi olduğu bugün bilinmemektedir.[2][3]
Artvin’deki Gürcü kiliseleri üzerine çalışmalarıyla tanına Fahriye Bayram, büyük kaba boyutlu taşlarla inşa edilmiş olan Daba Kilisesi’nden birkaç duvar kalıntısı kaldığını, bunun da kilisenin tanımlaması için yeterli olmadığını yazar.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 21, ISBN 9789941478178.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 135, ISBN 9789941478178.
- ^ Niko Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 395, ISBN 9789941434112.
- ^ Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 36, ISBN 9758071149.