Mere Manastırı
მერეს დედათა მონასტერი | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Kayıp |
| Tür | Manastır |
| Konum | Artvin (il) (belirlenemedi) |
| Tamamlanma | 5-6. yüzyıl |
| Yükseklik | |
| Mimari | Gürcü mimarisi |
Mere Manastırı (Gürcüce: მერეს დედათა მონასტერი; "Mere Kadınlar Manastırı"), tarihsel Tao-Klarceti bölgesinde erken Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.[1] Yeri tam olarak tespit edilememiş olan manastırın inşa edildiği yer günümüzde Artvin ili sınırları içinde kabul edilmektedir.
Kadınlar veya rahibeler manastırı olan Mere Manastırı, 951 tarihli Grigol Hantsteli’nin Yaşamı’ adlı elyazmasına göre Meryem Ana adına kurulmuştu. Gürcü tarihçi Cuanşeri’nin Vahtang Gorgasali’nin Yaşamı adlı eserinde belirtildiğine göre ise, Gürcü kralı Vahtang Gorgasali’nin isteği üzerine Prens Artavaz üç kilise inşa etmişti. Bunlar Daba-Mere, Şindoba ve Ahiza kiliseleridir. Araştırmacıların önemli bir kısmı Grigol Hantsteli’nin Yaşamı’dan bilinen Daba ve Mere manastırlarının söz konusu edildiğini ileri sürmüştür.[2]
Tarihçi ve dilbilimci Nikolay Marr 1904 yılında Şavşeti ve Klarceti gezmiş, Mere Manastırı'nın izini bulmak için "Mere" adını taşıyan yerleri ziyaret etmiştir. Ne var ki İmerhevi vadisinde Tskalsimeri (Balıklı) köyündeki Mere ile Svirevani (Dutlu) köyündeki Did-Mere mevkilerinde bu manastırdan herhangi bir iz tespit edememiştir.[3] Bununla birlikte Tskalsimeri köyündeki Mere mahallesinde kesme taşlar ve seramik boru kalıntıları burada eski bir yapının veya yerleşimin olduğuna işaret etmektedir. Marr ayrıca Mere Manastırı'nın bugün Artvin’in merkez ilçesindeki Alabalık köyünde, Karçhal vadisinin üst kesimindeki Mere’de olabileceğini belirtmiştir. Buna göre Mere Manastırı, Hantsta Manastırı ile Tskarostavi Manastırı arasında yer alıyordu.[4]
Türkiye'deki Gürcü kiliseleri üzerine araştırmalarıyla tanınan Fahriye Bayram, Mere Manastırı kalıntılarının Şavşat ilçesinde, İmerhevi vadisindeki Dutlu (eski adı Svirevani) köyünde bulunduğunu yazmıştır. Bu manastırdan geriye tek bir yapının kaldığını, bu yağının irili ufaklı moloz taşlarla inşa edildiğini belirtmiştir. Bu yapının batı cephesi dışında toprak altında kaldığını, batı cephesinde düzensiz bir açıklıktan içeri girildiğini ifade etmiştir.[1] Ancak Dutlu köyünde Did-Mere mevkiindeki bu yapı kalıntısının manastırın bir parçası değil, bir tür yeraltı sığınağı ve deposu olan bir daran olduğu söylenebilir.
Ünlü Gürcü din adamı Grigol Hantsteli'nin annesi hizmerkârlarıyla birlikte Mere Manastırı'na gitmiş, Rahibe Pebronia'nın yanına yerleşmiş ve orada ölmüştür.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 37, ISBN 9758071149.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 34, ISBN 9789941478178.
- ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezisi Günlükleri, Batum, 2015, s. 150 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ISBN 9789941434112.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 658. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 105. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5