Midznadzori Manastırı
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Artvin |
| Koordinatlar | 41°16′03″K 42°04′45″D / 41.26750°K 42.07917°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Manastır |
| Mimari biçim | Gürcü Mimarisi |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Midznadzori Manastırı (Gürcüce: მიძნაძორის მონასტერი), Miznazori Manastırı olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağı Alabalık köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Midznadzori Manastırı'nın bulunduğu Klarceti bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve kilisenin bulunduğu Karçhali Vadisini 16. yüzyılın ortasına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Midznadzori Manastırı bu tarihten birkaç yüzyıl önce, 9. yüzyılda inşa edilmişti. Gürcü din adamı Grigol Hantsteli'nin yol göstericiliğinde Klarceti bölgesinde inşa edilen on iki manastırdan biri olan bu yapılar topluluğu 830-840'lara tarihlenmektedir.[2] Midznadzori Manastırı'nın inşasına Gürcü din adamı Davit Midznadzoreli öncülük etmiş ve uzun süre burada baş rahiplik yapmıştır. Birkaç yüzyıl faaliyet gösteren Midznadzori Manastırı Osmanlı hakimiyetinde bu faaliyetlerini durdurmak zorunda kalmış, zaman içinde de yıkılıp harabeye dönmüştür. Bu yapılar topluluğundan geriye ana kilise, mezar yapısı ile başka yapılara ait yıkıntılar kalmıştır. Ana kilisenin kesme taşları manastır çevresindeki evlerin inşaatında kullanılmıştır.[3]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Midznadzori Manastırı, Alabalık köyünü oluşturan yerleşimlerden biri olan Ahalta'da, Karçhali Deresi'ni kuzey yamacında sarp bir alanda işe edilmiştir. Manastırdan geriye ana kilise, yemekhane, mezarlık binası ve başka yapılar kalmıştır. Bunlar arasında en sağlam halde kalan yapı, mezarlık binasıdır.[4] Manastırın bugün harap durumda olan ana kilisesi Midznadzori Kilisesi’nin kuzey taraftaki duvarın bazı kısımları kalmıştır. Kilisenin batı kolu uzun olmak üzere, serbest haç planlı bir yapı olduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır. İç kısımda, haç kollarının kesiştiği yerde kare planlı bir mekân oluşmuştur. Kuzey ve güney haç kolları eşit ölçülere sahip olup duvarlarında birer pencere açıklığı bulunmaktadır. Batı haç kolu bu iki koldan üçte bir oranında daha uzundur. Narteks, batı kolunun uzantısı gibi yerleştirilmiş dikdörtgen planlı bir mekân olup beşik tonoz bir çatıyla örtülmüştür. Kuzey duvarındaki bir pencere ile aydınlatılan narteksin güney ve doğu duvarlarında birer kapı bulunmaktadır. Duvarların inşasında, sarımsı ve kırmızımsı renkte kabaca yontulmuş ve moloz taşlar kullanılmıştır. Kaplamada kullanılan kesme taşların sökülüp evlerin inşasında kullanıldığı anlaşılmaktadır. Kilisenin batı haç koluna ait kuzey duvarı, zeminden itibaren 6,30 metre yüksekliğe ulaşmaktadır. Duvarın doğu ucunda, yarıya kadar toprağın içinde kalmış bir kapı bulunmaktadır. Kuzey haç kolu yapının planını belirlemede işleve sahip olacak kadar günümüze ulaşmıştır.[5]
Manastırın günümüze ulaşan yapıları arasında keşiş hücreleri bulunmaktadır. Hücreler, doğu-batı yönünde peş peşe bitişik dizilmiş dört mekândan ibarettir. Her biri dikdörtgen plana (5,94 x 3,16 m) sahip olan bu mekânlar birer beşik tonoz çatıyla örtülmüştür.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 70, ISBN 9758071149.
- ^ Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 9, ISBN 9758071149.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 24. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 34, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 70-72, ISBN 9758071149.
- ^ Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 72, ISBN 9758071149.