Pekraşeni Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Arpaçay, Kars |
| Koordinatlar | 40°59′27″K 43°13′22″D / 40.99083°K 43.22278°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Ahır |
| Mimari | |
| Mimari tür | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş, dolgu duvar tekniği |
Pekraşeni Kilisesi (Gürcüce: ფექრაშენის ეკლესია), tarihsel Çrdili bölgesinde, bugün Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı Pekraşeni köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Pekraşeni Kilisesi, Gürcü Krallığı döneminde, 10. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiştir. Bu tarihten itibaren Pekraşeni köyünün kilisesiydi.[1] Pekraşeni köyü ise, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Çrdili'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin Pekraşen (پكرەشین) olarak kaydettiği köy, 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre 39 haneden oluşan büyük bir yerleşimdi. İki hane yeni Müslüman olmuştu.[2] Pekraşeni Kilisesi, "Gülyüzü Köyü Kilisesi" adı altında taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Pekraşeni Kilisesi, dikdörtgen planlı (12 x 6 m) ve tek nefli bir yapıdır. Duvarların bazı kısımları ve apsisin bir bölümü günümüze ulaşmıştır. Büyük ölçüde harap olmuş olan kilisenin bugüne kalan batı duvarı 3 metre, diğer duvarları 5-6 metre yüksekliktedir. Kilisenin içi, pilasterlerle üçe bölünmüştür. Pilasterlerin başlıkları bitkisel motiflerle süslüdür. Dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan kilisenin beden duvarlarının düzgün kesme taşlarla kaplanmış olduğu günümüze kalan az sayıdaki taştan anlaşılmaktadır. Pekraşeni Kilisesi, Çala Kilisesi’nde olduğu gibi plan tipi, düzgün kesme taş işçiliği, doğu cephedeki üçgen nişli düzenlemesi ve iç mekândaki bezemeleriyle inşa edildiği dönemim özelliklerini yansıtır. Pekraşeni Kilisesi'nin iç mekânı bir köylü tarafından ahır olarak kullanılmaktadır. 2014 yılında ise, kilisenin sunak tarafına beton bir duvar eklenmiştir.[1][3][4]
Pekraşeni Kilisesi'nin kuzey cephesinde, kiliseyle aynı tarihte inşa edilmiş ve sunağa sahip daha alçak bitişik bir yapı bulunmaktadır. Bu mekâna kuzey duvarı ekseninde yer alan kapıdan girilir.[1][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 83. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 408". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006”, 25. Araştırma Toplantısı Sonuçları, 1. Cilt, Ankara, 2008, s. 269. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3
- ^ Şota Mamauladze, Tamaz Putkaardze, Kahaber Kamaladze, "Ardahan'daki Kilise Yapıları - zak, Çala, Urta, Pekraşeni" (Gürcüce: არტაანის საეკლესიო ნაგებობები - ზაქი, ჭალა, ურთა, ფექრაშენ 17 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..]
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2006”, 25. Araştırma Toplantısı Sonuçları, 1. Cilt, Ankara, 2008, s. 269. 10 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3315-3