Oşkisori Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Sapanca, Uzundere, Erzurum |
| Koordinatlar | 40°32′31″K 41°37′23″D / 40.54194°K 41.62306°D |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Oşkisori Kilisesi (Gürcüce: ოშკისორის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı Oşkisori olan Sapaca köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Oşkisori köyünün bulunduğu Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Oşkisori büyük bir köydü ve 126 Hristiyan haneden oluşuyordu. Söz konusu nüfusun ibadet ettiği üç veya dört kilise bulunuyordu. Köyün Orta mahallesinde bulunan kilisenin de bu dönemden kaldığı anlaşılmaktadır. Kilise günümüzde büyük ölçüde yıkılmıştır.[2][3]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Oşkisori Kilisesi, köyün Orta mahallesinde, yüksekçe bir yerde inşa edilmiştir. Kilisenin düzgün kesme kaplama taşlarının bir kısmı günümüze ulaşmıştır. Kilisenin giriş kapısı güneyde bulunuyordu. Apsiste duvar resimlerinin ve yazılı fresklerin izleri bugün de fark edilmektedir. Kuzey ve batı duvarlarının da duvar resimleriyle bezeli olduğu anlaşılmaktadır. Bu kiliseye ait olduğu tahmin edilen Gürcüce yazılı ve motifli taşları köyün eski camisinin duvarlarında tespit edilmiştir. Bu taşların caminin bulunduğu yerde olup tamamen yıkılmış başka bir kiliseye ait olabileceği de düşünülmektedir. Üzerinde Gürcü alfabesinin Asomtavruli karakteriyle bir yazının bulunduğu taş, caminin doğusundaki giriş kapısının üzerine yerleştirilmiştir. Gürcüce yazı taşın üst kısmında yer alır ve yazıtın sonunda 1305 tarihi bulunmaktadır. Yazıtta Gürcüce Goderdzi adı kilisenin banisi olarak geçmekte ve onun ağzından yakınları için tanrıdan mağfiret dilenmektedir. Gürcüce yazılar Temo Cocua tarafından şu şeklide okunmuştur:
„[ქ]. სახელითა ღ(მრთ)ისათა, მე, გოდერძინ{ა}ნ, (?) [-----]ალმ{ა}ნ, (?) აღვაშენე წ(მიდა)ჲ | [-----------] დედისა ღ(მრთ)ისა, [სა]დიდ(ე)ბ(ე)ლ(ა)დ მ(ა)მიდა, ძისა და ს(უ)ლისა წ[(მიდი)სა], | [---------] ს(უ)ლისა და მშობ{ე}ლთა ჩ{ე}მთასა. ვინცა მიემთ{ხჳ}ვნ{ე}თ, შ{ე}ნდ{ო}ბა ბ{რ}ძ{ანე}თ ჩ{ე}მ|თ{ჳ}ს. ქ(რონი)კ(ო)ნი | იყო | ფკე (1305 წ.)“.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 121. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 121-123. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 100, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 121-122. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7