Abrnesi Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Suyatağı, Tortum |
| Koordinatlar | 40°27′14″K 41°30′45″D / 40.45389°K 41.51250°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10-11. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Taş |
Abrnesi Kilisesi (Gürcüce: აბრნესის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Abrnesi olan Suyatağı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.[1] Aburnes Kilisesi olarak da bilinir.[2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Abrnesi Kilisesi'nin bulunduğu Tao bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve kilisenin yer aldığı Abrnesi köyünü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin başında, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Tortum sancağının Hahuli nahiyesine bağlı köy, 90 Hristiyan haneden oluşuyordu.[3] Günümüzde Suyatağı köyünde bulunan iki kilise, söz konusu Hristiyan nüfusun ibadet yerleri olduğu anlaşılmaktadır. Tortum Çayı'nın bir kolu olan Sutayağı Deresi'nin kıyısında yer alan bu kilisenin bir manastırı parçası olduğu tahmin edilmektedir.[1] Kilisenin 10-11. yüzyılda, Gürcü krallığı döneminde inşa edildiği tahmin edilmektedir.[4]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Arbnesi Kilisesi veya Aburnes Kilisesi, büyükçe üç nefli bir yapıdır.[4] Kaba yontulmuş orta irilikte taşlarla, sonradan düzlenmiş bir alanda inşa edilmiştir. Yüksekçe bir alanda bulunan kilise, dere tarafında bir taban duvarına oturtulmuştur. Kiliseden geriye kalan doğru veya apsis bölümü derin yuvarlak bir forma sahiptir. Kilisenin bulunduğu alan taş duvarla çevrilmiştir. Bu duvar, bazı yerleri hasar görmekle birlikte günümüze ulaşmıştır. Bu duvarın doğu tarafında, güney ve kuzey tarafları yarım dairesel forma sahip bir yapı bulunmaktadır. Bu yapının doğu kısmı yuvarlak olup batı tarafında bir kapı açıklığı bulunmaktadır. Bu yapının daha geç bir tarihte inşa edildiği tahmin edilmektedir.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 196. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 58, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 93. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b ""Aburnas Köyü Kilisesi" - Erzurum Ansiklopedisi". 1 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2024.