Dörtkilise Çifte Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Koordinatlar | 40°55′57″K 42°27′48″D / 40.93250°K 42.46333°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış; kalıntılar mevcut |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 9-10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kaba yontu taş, kesme taş |
Dörtkilise Çifte Kilisesi (Gürcüce: ოთხსაყდარის ორაფსიდიანი ეკლესია), tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve kilise sayısından dolayı Dört Kilise olarak anılmış olan Uğurtaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma iki adet kilisedir.[1][2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilise sayısına bağlı olarak "Dört Kilisa" olarak adlandırılan yerleşimin adını Gürcü coğrafyacı Vahuşti Dadeşi (დადეში) olarak vermiştir. Bu yerleşimin bulunduğu Kola bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçasını oluşturuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin "Ardahan-i Küçük" şeklinde adlandırdığı bölge, 16. yüzyılın sonlarında Kars eyaletini oluşturan sancaklardan biriydi. Köydeki dört kilise bu dönemden önce inşa edilmiştir. Nitekim bu kiliselerin Gürcü Krallığı zamanında, 9-10. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Köyün nüfusunun zaman içinde Müslüman olmasıyla bu iki kilisenin cemaatini ve işlevini yitirdiği anlaşılmaktadır. Ekvtime Takaişvili'nin ziyareti sırasında, 1907 yılında da bu iki yapı yıkık haldeydi.[1][3][4]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Bitişik biçimde inşa edilen iki kilisenin yıkıntısı, bugünkü köyün 800 metre güneybatısında yer alır. Kuzeydeki tek nefli kiliseden geriye doğu ve batı duvarları ile kuzeybatı duvarının küçük bir bölümü kalmıştır. İki apsisli kiliseden ise, batıdaki apsisinin yarısı ve doğu cephesinin küçük bölümleri günümüze ulaşmıştır. Bu kilise, kaba yonu sarımsı-grimsi taşlarla inşa edilmiştir.[2] Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre 1907 yılında kuzeydeki tek nefli yapı, sırdan bir bazilikaydı. Uzunca dikdörtgen bir plan üzerinde inşa edilmişti. Kapısı batıda bulunuyordu. Apsisin bulunduğu doğu ile batıda birer penceresi vardı. Bu yapının güneydeki kapısından iki apsisli kiliseye geçiliyordu. Güneydeki bu kilise oval, yumurta biçimli bir plan üzerinde inşa edilmişti. Doğu ve batıda bulunan her iki apsiste birer pencere bulunuyordu. Kilisenin güneyinde dışarı açılan bir kapısı ve bir de penceresi vardı. Bu yapının kubbesi bu tarihte yıkılmıştı. Kilisenin batı tarafı bir kayanın üzerinde yükseliyordu ve bu kayanın altında mezar odasına giriş bulunuyordu. Fakat o tarihte bu giriş kapatılmış bulunuyordu. 1907 yılında, üzerinde kabartma haç bulunan kesme bir taş güneydeki kapının yanındaki duvara yaslanmıştı. Takaişvili bu taşın bir mezar taşı olabileceğini yazmıştır.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოლთისში და ჩანგლში 1907 წელს), Paris, 1938, s. 13". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023.
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 164. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. cilt: s. 422". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023.
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 181, ISBN 978-9941-478-17-8.