Osmanlı padişahları listesi

Osmanlı İmparatorluğu Padişahları
Eski Monarşi
İmparatorluk
Osmanlı İmparatorluğu arması
Osman Gazi'den V. Mehmed'e kadar Osmanlı İmparatorluğu padişahları montajı
İlk hükümdar	Osman Gazi
Son hükümdar	VI. Mehmed
Unvan	Sultân-ı Âzam Sultân-es Selâtin Hüdâvendigâr Hakan Kağan İslam Halifesi Kayser-i Rum Kendi unvanı
Resmi konum	İstanbul’daki saraylar: 1460-1853: Topkapı 1853-1889: Dolmabahçe 1889-1909: Yıldız 1909-1922: Dolmabahçe
Monarşi başlangıcı	1299
Monarşi sonu	1 Kasım 1922

Osmanlı Padişahı
Osmanlı sultanının kişisel bayrağı (19., 20. yüzyıl) (Tuğra sultanlara göre değişir.)
Resmî ikamet	1299-1335: Söğüt 1335-1365: Bursa 1365-1453: Edirne 1453-1922: İstanbul
Oluşum	1299
Açılışı yapan	Osman Gazi
Kaldırılma	1 Kasım 1922
Son sahibi	VI. Mehmed

Osmanlı Hanedanı'nın hükümdarları, yükselme döneminden dağılma dönemine dek kıtalararası geniş bir imparatorluğa hükmetmiştir. Osmanlı İmparatorluğu zirvedeyken, kuzeyde Macaristan, güneyde Somali, batıda Cezayir ve doğuda Irak'a kadar uzanmıştır. İlk başlarda İmparatorluk Bursa'dan yönetilirken, 1365'te Edirne başkent oldu. Son olarak da Bizans İmparatorluğu'ndan alınan İstanbul başkent yapıldı. İmparatorluğun ilk yıllarının anlatımında efsane ve gerçeği ayırmanın zor olması nedeniyle değişen konular olmuştur; buna rağmen çoğu çağdaş tarihçi, imparatorluğun aşağı yukarı 1299 yılında ortaya çıktığını ve kurucusunun Oğuz Türklerinin Kayı boyundan gelen Osman Gazi olduğunu kabul eder. Osmanlı Hanedanlığı, 36 sultanla 6 yüzyıl boyunca var oldu. Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'nda müttefik olduğu İttifak Devletleri'nin yenilgiye uğraması sonucuyla tarih sahnesinden silindi. İmparatorluk'un İtilaf Devletleri tarafından bölünmesi ve ardından gelen Kurtuluş Savaşı Türkiye Cumhuriyeti'nin doğmasına yol açtı.

Osmanlı devlet teşkilatı

Osmanlı İmparatorluğu var olduğu süre boyunca monarşi ile yönetilmiştir. Sultan, hiyerarşik Osmanlı sisteminde, siyasi, askerî, hukuki, sosyal ve çeşitli başlıklarda en üstteydi. Teorik olarak sadece Allah'a ve yerine getirmesi gereken "Allah'ın yasaları"na (İslam'daki şeriat) karşı sorumluydu. Onun ilahi görevi İran-İslam başlıklarına yansıtılan "Allah'ın yeryüzündeki gölgesi" (zill Allah fi'l-âlem) ve "yeryüzünün halifesi" (halife-i ru-yi zemin) olmaktı. Tüm devlet dairesi onun hükmündeydi ve verdiği her karar ferman adı verilen kararnamede yayımlanırdı. Başkomutandı ve tüm yurttaki resmî unvanıydı. 1453'te İstanbul'un Fethi'nden sonra kendilerini Roma İmparatorluğu'nun vârisi olarak görürlerdi bu nedenle ara sıra Kayser ve İmparator unvanını kullanırlardı. 1517'de Mısır'ın Fethi'nden sonra I. Selim halife unvanını da benimsedi. Böylece evrensel Müslüman hükümdarı olduğunu iddia etti. Yakın zamanlarda Osmanlı hükümdarları tahta çıkmada Avrupa hükümdarlarının taç giyme törenine eşdeğer olarak Osman'ın Kılıcı ile kuşatılırdı. Kuşatılmayan sultanın çocukları verasete uygun değildi.

Teoride ve ilkelerde teokratik ve salt olmasına rağmen, uygulamada padişahın yetkileri sınırlıydı. Siyasi kararlarda hanedanın önemli üyelerinin görüş ve tutumlarını dikkate alırdı, bürokratik ve askerî kuruluşlarda aynı zamanda dinî liderlerdi. 17. yüzyıldan bu yana, imparatorluk uzun süren durgunluk dönemine girdi, bu dönemde sultanlar çok güçsüzleştiler. Birçoğu güçlü Yeniçeri Ocağı tarafından tahttan indirildi. Tahta geçmesi yasaklı olmasına rağmen Harem - özellikle hükümdarın annesi (Valide Sultan olarak da bilinir) - sahne arkası önemli politik rollerde kadınlar saltanatı dönemi boyunca etkili oldu.

Sultanların azalan güçleri ilk sultanların ve sonrakilerin saltanat uzunluklarının farklılığından dolayı kanıtlandı. I. Süleyman, imparatorluğu 16. yüzyılda doruk noktasına çıkaran ve 46 yıllık saltanatıyla Osmanlı tarihinin en uzun süre tahtta kalan padişahıydı. V. Murad, 19. yüzyıl gerileme döneminde kayıtlardaki en kısa tahtta kalan padişahtı. Saltanatı sadece 93 gün sürdü. Parlamenter monarşi V. Murad'ın varisi II. Abdülhamid, imparatorluğun son mutlak ve ilk anayasal monarşi hükümdarı, zamanında resmileşti. Günümüzde Osmanlı hanedan reisi Harun Osmanoğlu'dur.

Padişahların listesi

Aşağıdaki tablo Osmanlı sultanlarını ve son Osmanlı halifesini tarihe göre sıralanmış olarak listeler. Tuğralar kaligrafik mühür ya da Osmanlı sultanları tarafından kullanılan imzalardır. Tuğralar tüm resmî belgelerde, sikkelerde ve daha önemlisi padişahın portresinin belirlenmesinde kullanılırdı. "Notlar" sütunu padişahların ebeveynlerini ve kaderlerini içerir. Padişahın saltanatının sonu doğal ölümle bitmediği zaman nedeni kalın gösterilir. İlk hükümdarlar için genellikle saltanatının sonu ve varîsinin tahta çıkması arasında bir zaman vardır. Bunun nedeni tarihçi Quataert'e göre bu dönemde Osmanlı'da uygulanan en yaşlı olan erkeğin değil en uygun olan oğlun tahta geçmesidir. Sultan öldüğünde, bir galip çıkana kadar tüm oğulları savaşmak zorundaydı. Bundan dolayı iç çatışma meydana gelmiş ve kardeş katli gerçekleşmiştir. Sultanın ölüm tarihi bu nedenle her zaman varîsin tahta geçmesiyle aynı tarihte değildir. 1617'de şehzade sistemi, en uygun olan oğlanın tahta geçmesi yerine yaşça en büyük olan erkeğin tahta geçtiği sistemle (ekberiyet) değişmiştir. Bu sistemle birlikte, tahta ailenin en büyük erkeği geçmiştir. Bu da 17. yüzyıldan bu yana, neden ölen sultanın yerine nadiren kendi oğlunun, genellikle amca ya da kardeşinin geçtiğini açıklar. En büyük olan erkeğin tahta geçtiği sistem (ekberiyet), 19. yüzyılda alınan başarısız sonuçlara rağmen saltanatın sonuna kadar sürmüştür.

Sıra	Padişah	Portre	Tahta gelişi	Tahttan inişi	Saltanat süresi	Tuğra	Notlar
1	I. Osman Gazi, Bey		y. 1299	y. 1326	27 yıl	-	Ertuğrul Gazi ve Halime Hatun'un oğludur. Osmanlı Devleti'ni kurdu. Ölene kadar tahttan inmedi.
2	Orhan Gazi, Bey		y. 1326	y. 1359	33 yıl		Osman Gazi ve Malhun Hatun'un oğludur. Ölene kadar tahttan inmedi.
3	I. Murad Hüdâvendigâr, Şehit, Gazi (1383'ten sonra Sultan)		y. 1359	1389	30 yıl		Orhan Gazi ve Nilüfer Hatun'un oğludur. Sultan ünvanını kullanan ilk padişahtır. Ölene kadar tahttan inmedi. I. Kosova Muharebesi'nde, savaştan sonra suikaste uğrayarak öldürüldü.
4	I. Bayezid Yıldırım, Sultân-î İklim-i Rûm		1389	1402	13 yıl		I. Murad ve Gülçiçek Hatun'un oğludur. Anadolu'da büyük ölçüde Türk siyasi birliğini sağladı. Ankara Muharebesi'nde esir düştü (saltanatı bitti). 1402'de Fetret Devri başladı. 8 Mart 1403'te, Akşehir'de tutsak iken öldü.
Fetret Devri (20 Temmuz 1402 – 5 Temmuz 1413)
—	İsa Çelebi		1403–1405 (Batı Anadolu Bölgesi Sultanı)	1406	—	—	Ankara Muharebesi sonrasında İsa Çelebi, kardeşi Musa Çelebi'yi mağlup etti ve yaklaşık iki yıl boyunca imparatorluğun Anadolu topraklarının batı bölümünü kontrol etmeye başladı. 1405'teki Ulubat Muharebesi'nde Mehmed Çelebi'ye mağlup oldu. 1406'da öldürüldü.
—	Emir Süleyman Çelebi Rumeli'nin ilk sultanı		20 Temmuz 1402	17 Şubat 1411	—		Ankara Muharebesi'nde Osmanlı Devleti'nin yenilmesinden kısa bir süre sonra, imparatorluğun Avrupa kısmı için Rumeli Sultanı ünvanını aldı. 17 Şubat 1411'de öldürüldü.
—	Musa Çelebi Rumeli'nin ikinci sultanı		18 Şubat 1411	5 Temmuz 1413	—	—	18 Şubat 1411'de Süleyman Çelebi'nin ölümünün hemen ardından imparatorluğun Avrupa kısmı için Rumeli Sultanı ünvanını aldı. 5 Temmuz 1413'te Mehmed Çelebi'nin kuvvetleri tarafından Samokov yakınlarında öldürüldü.
—	I. Mehmed Anadolu Sultanı		1403–1406 (Doğu Anadolu Bölgesi Sultanı) 1406–1413 (Anadolu Sultanı)	5 Temmuz 1413	—	—	Ankara Muharebesi'nden hemen sonra Anadolu topraklarının doğu kısmını kontrol altına aldı. 1405'teki Ulubat Muharebesi'nde, kardeşi İsa Çelebi'yi mağlup etti. İsa'nın 1406'daki ölümünden sonra Osmanlı'nın Anadolu topraklarındaki tek hükümdarı oldu. 5 Temmuz 1413'te, Musa'nın ölümü üzerine Osmanlı Sultanı oldu.
Saltanat yeniden başladı.
5	I. Mehmed Çelebi, Kirişçi		1413	1421	8 yıl		I. Bayezid ve Devlet Hatun'un oğludur. Ölene kadar tahttan inmedi.
6	II. Murad Koca Sultân, Gazi		1421	1444	23 yıl		I. Mehmed ve Emine Hatun'un oğludur. Kendi özgür iradesiyle tahttan feragât etti ve tahtı oğlu Mehmed'e bıraktı.
7	II. Mehmed		1444	1446	2 yıl		II. Murad ve Hüma Hatun'un oğludur. Babasının tahttan ayrılması üzerine, 12 yaşındayken tahta geçti. Babasına tekrar padişah olmasını rica ettikten sonra tahtı teslim etti.
-	II. Murad Koca Sultân, Han, Gazi, Muradî		1446	3 Şubat 1451	5 yıl		Tahta ikinci çıkışı. Yeniçeri isyanı neticesinde tahtta geri dönmek zorunda kaldı. Ölene kadar tahttan inmedi.
-	II. Mehmed Fâtih Sultân Mehmed Han, Kayser-i Rûm, Ebû'l Feth		3 Şubat 1451	3 Mayıs 1481	30 yıl		Tahta ikinci çıkışı. 29 Mayıs 1453'te İstanbul'u fethetti, Bizans İmparatorluğu'nu yıktı ve "Fatih" ünvanını ve Kayser-i Rûm (Roma İmparatoru) ünvanını aldı. Osmanlı Devleti'nde ilk defa altın para bastırdı. Ölene kadar tahttan inmedi.
8	II. Bayezid Sultân Bayezid-î Velî, Han, Gazi, Adlî		19 Mayıs 1481	25 Nisan 1512	31 yıl		II. Mehmed ve Emine Gülbahar Hatun veya Sitti Mükrime Hatun'un oğludur. Döneminde, yükselmekte olan devlette durgunluk hakimdi. Yeniçerilerin isyanı sebebiyle oğlu I. Selim lehine tahttan feragat etti. 26 Mayıs 1512 tarihinde Dimetoka yakınlarında öldü.
9	I. Selim Yavuz Sultân Selim, Han, Gazi, Selîmi		25 Nisan 1512	21 Eylül 1520	8 yıl		II. Bayezid ve Gülbahar Hatun'un oğludur. Doğu ağırlıklı fetihler yaptı. İslam birliği politikası güttü. Osmanlı topraklarını 8 yılda 2,5 kat büyüttü. Ölene kadar tahttan inmedi.
10	I. Süleyman Kanûnî Sultân Süleyman, Han, Muhteşem, Muhibbî		30 Eylül 1520	7 Eylül 1566	46 yıl		I. Selim ve Ayşe Hafsa Sultan'ın oğludur. Avrupa ağırlıklı fetihler yaptı. Mohaç Muharebesi'nde Macaristan Krallığı'na son verdi. Ölene kadar tahttan inmedi. En uzun hüküm süren padişahtır (46 yıl).
11	II. Selim Sarı		29 Eylül 1566	21 Aralık 1574	8 yıl		I. Süleyman ve Hürrem Haseki Sultan'ın oğludur. Denizciliğe önem verilerek, Kıbrıs ve Tunus alındı. Sefere çıkmayan ilk padişahtır. Ölene kadar tahttan inmedi.
12	III. Murad Murâd-i Sâlis, Muradî		22 Aralık 1574	16 Ocak 1595	21 yıl		II. Selim ve Afife Nurbanû Valide Sultan'ın oğludur. Doğu ağırlıklı fetihler sürdü. Ölene kadar tahttan inmedi. Osmanlı en geniş sınırlarına ulaştı.
13	III. Mehmed Mehmed-i Sâlis, Adlî		27 Ocak 1595	20 ya da 21 Aralık 1603	8 yıl		III. Murad ve Safiye Valide Sultan'ın oğludur. I. Süleyman'dan sonra sefere çıkan ilk padişahtır. Ölene kadar tahttan inmedi.
14	I. Ahmed Ahmed-i Evvel, Bahtî		21 Aralık 1603	22 Kasım 1617	14 yıl		III. Mehmed ve Handan Valide Sultan'ın oğludur. Zitvatorok Antlaşması ile daha önceden kazanılan diplomatik üstünlük, iki taraf için de eşitlendi. Ölene kadar tahttan inmedi.
15	I. Mustafa Deli		22 Kasım 1617	26 Şubat 1618	96 gün		III. Mehmed ve Halime Valide Sultan'ın oğludur. Zekâ geriliğinden ötürü Genç yeğeni II. Osman lehine tahttan indirildi.
16	II. Osman Genç, Şehit, Farisî		26 Şubat 1618	19 Mayıs 1622	4 yıl		I. Ahmed ve Mâh-Firûze Hatice Valide Sultan'ın oğludur. 19 Mayıs 1622'deki yeniçeri isyanında tahttan indirildi. 20 Mayıs 1622'de Sadrazam Kara Davud Paşa tarafından katledildi.
-	I. Mustafa		20 Mayıs 1622	10 Eylül 1623	1 yıl		İkinci çıkışı. Yeğenine yapılan suikastin ardından tahtta geri döndü. Zihnî dengesizliği nedeniyle tahttan indirildi. 20 Ocak 1639'da İstanbul'daki ölümüne kadar hapsedildi.
17	IV. Murad Bağdat Fâtihi, Sahib-î-Kıran, Murâdî, Gazi		10 Eylül 1623	8 ya da 9 Şubat 1640	17 yıl		I. Ahmed ve Mâh-Peyker Kösem Valide Sultan'ın oğludur. Doğu ağırlıklı fetihler yapıldı. Ölene kadar tahttan inmedi.
18	İbrahim Girit Fâtihi, Asabî, Şehit		9 Şubat 1640	8 Ağustos 1648	8 yıl		I. Ahmed ve Mâh-Peyker Kösem Valide Sultan'ın oğludur. Şeyhülislam liderliğinde gerçekleştirilen darbe ile tahttan indirildi. 18 Ağustos 1648'de İstanbul'da isyancıların önderi olan Sadrazam Mevlevî Sofu Mehmed Paşa tarafından boğduruldu.
19	IV. Mehmed Avcı		8 Ağustos 1648	8 Kasım 1687	39 yıl		İbrahim ve Turhan Hatice Valide Sultan'ın oğludur. İkinci Mohaç Muharebesi'nde Osmanlı Devleti'nin uğradığı yenilginin ardından tahttan indirildi. Edirne'de 6 Ocak 1693'te öldü.
20	II. Süleyman Süleymân-i Sânî, Gazi		8 Kasım 1687	22 Haziran 1691	4 yıl		İbrahim ve Sâliha Dil-Âşûb Valide Sultan'ın oğludur. Ölene kadar tahttan inmedi.
21	II. Ahmed Ahmed-i Sânî, Gazi		22 Haziran 1691	6 Şubat 1695	4 yıl		İbrahim ve Hatice Mû'azzez Sultan'ın oğludur. Ölene kadar tahttan inmedi.
22	II. Mustafa Mustafâ-yi Sânî, İkbâlî, Gazi		6 Şubat 1695	22 Ağustos 1703	8 yıl		IV. Mehmed ve Mâh-Pâre Ümmetullah (Emetullah) Râbi'a Gül-Nûş Valide Sultan'ın oğludur. Karlofça Antlaşması ile Osmanlı ilk defa büyük ölçüde toprak kaybetti (1699). Edirne Vakası olarak anılan Yeniçeri ayaklanması sonucu 22 Ağustos 1703'te tahttan indirildi. 8 Ocak 1704'te İstanbul'da öldü.
23	III. Ahmed Lâle Devri Pâdişâhı, Ahmed-i Sâlis, Necib, Gazi		22 Ağustos 1703	1 ya da 2 Ekim 1730	27 yıl		IV. Mehmed ve Mâh-Pâre Ümmetullah (Emetullah) Râbi'a Gül-Nûş Valide Sultân'ın oğludur. Lale Devri (1718-1730)'nde ıslâhatlar yaptı. Patrona Halil önderliğinde gerçekleştirilen Yeniçeri isyanıyla tahttan indirildi. 1 Temmuz 1736'da öldü.
24	I. Mahmud Sebkatî, Gazi		2 Ekim 1730	13 Aralık 1754	24 yıl		II. Mustafa ve Saliha Sebkat-î Sultân'ın oğludur. Ölene kadar tahttan inmedi.
25	III. Osman Osmân-ı Sâlis, Sofu		13 Aralık 1754	29 ya da 30 Ekim 1757	3 yıl		II. Mustafa ve Şeh-Süvar Valide Sultân'ın oğludur. Ölene kadar tahttan inmedi.
26	III. Mustafa Mustafa-i Sâlis, Cihangir, İlk Yenilikçi, Gazi		30 Ekim 1757	21 Ocak 1774	17 yıl		III. Ahmed ve Emine Mihr-î-Şâh İkinci Kadın Efendi'nin oğludur. Ölene kadar tahttan inmedi.
27	I. Abdülhamid Abdü'l-Hâmîd-i Evvel, Islâhatçı, Gazi		21 Ocak 1774	6 ya da 7 Nisan 1789	15 yıl		III. Ahmed ve Râbi'a Şermi Kadın Efendi'nin oğludur. Ruslara karşı mücadele etti. Ölene kadar tahttan inmedi.
28	III. Selim Selîm-î Sâlis, Bestekâr, İlhamî, Şehit		7 Nisan 1789	29 Mayıs 1807	18 yıl		III. Mustafa ve Mihr-î-Şâh Valide Sultân'ın oğludur. Çeşitli reformlar yaptı. Nizam-ı Cedid ordusunu kurdu fakat çıkan yeniçeri isyanından ötürü ordu dağıtıldı. Gerçekleştirdiği reformlarına karşı Kabakçı Mustafa önderliğinde tertiplenen Yeniçeri isyanıyla tahttan indirildi. 28 Temmuz 1808'de İstanbul'da Padişah IV. Mustafa'nın emriyle katledildi.
29	IV. Mustafa		29 Mayıs 1807	28 Temmuz 1808	1 yıl		I. Abdülhamid ve Nükhetseza Hanımefendi'nın oğludur. Rusçuk A'yan'ı Alemdar Mustafa Paşa önderliğinde gerçekleştirilen ayaklanma neticesinde tahttan indirildi. 17 Kasım 1808'de İstanbul'da Padişah II. Mahmud'un emriyle idam edildi.
30	II. Mahmud Mahmud-u Sânî, İnkılâpçı, Gazi		28 Temmuz 1808	1 Temmuz 1839	31 yıl		I. Abdülhamid ve Nakş-î-Dil Valide Sultan'ın oğludur. 1826'da Yeniçeri Ocağı'nı lağvetti. (Vaka-i Hayriye) Ölene kadar tahttan inmedi.
31	Abdülmecid Tanzimâtçı, Gazi		1 Temmuz 1839	25 Haziran 1861	22 yıl		II. Mahmud ve Bezm-î-Âlem Valide Sultan'ın oğludur. 3 Kasım 1839'da Osmanlı demokratikleşmesinin ilk adımı olan (Gülhane Hatt-ı Şerif-î) Tanzimât Fermânı'nı yayımladı. 18 Şubat 1856'da (Islâhat Hatt-ı Hümâyûn-u) Islâhat Fermânı'nı ilân etmek zorunda bırakıldı. Ölene kadar tahttan inmedi.
32	Abdülaziz Bahtsız, Şehit		25 Haziran 1861	30 Mayıs 1876	15 yıl		II. Mahmud ve Pertav-Nihâl (Pertevniyal) Valide Sultân'ın oğludur. İlk kez Avrupa'ya seyahat amacıyla gitti. Bakanları tarafından tahttan indirildi. Beş gün sonra (intihar etti ya da muhtemel bir suikâsta kurban gitti) ölü bulundu.
33	V. Murad Deli		30 Mayıs 1876	31 Ağustos 1876	93 gün		Abdülmecid ve Şevk-Efzâ Valide Sultân'ın oğludur. Akıl hastalığı nedeniyle tahttan indirildi. 29 Ağustos 1904'te Çırağan Sarayı'nda öldü. En kısa hüküm süren padişahtır (93 gün).
34	II. Abdülhamid Abdü'l Hamîd-i Sânî, Gazi		31 Ağustos 1876	27 Nisan 1909	33 yıl		Abdülmecid ve Tîr-î-Müjgan Kadın Efendi'nin oğludur. ve daha sonra da Rahîme Piristû Valide Sultan'ın mânevî evlâdıdır. 23 Kasım 1876'da (Birinci) Meşrûtiyyet'i tesis ederek anayasa (Kanûn-î Esasî) çıkardı, daha sonra ise 13 Şubat 1878'de askıya aldı. 23 Temmuz 1908'de (İkinci) Meşrûtiyyet'i yeniden ilân etti. 31 Mart Vakası (13 Nisan 1909) sonrasında tahttan indirildi. Sürgün hayatına başlamak üzere Selanik'e nakledildi. 1912'de Selanik'in Yunanistan'a kaybedilmesiyle 10 Şubat 1918 tarihindeki ölümüne kadar Beylerbeyi Sarayı'na kapatıldı.
35	V. Mehmed Reşâd		27 Nisan 1909	3 Temmuz 1918	9 yıl		Abdülmecid ve Gül-Cemâl Dördüncü Kadın Efendi'nin oğludur. Osmanlı gücünü yitirdi, Balkanlar, Libya ve Ortadoğu kaybedildi. Ölene kadar Mehmed Talât, İsmail Enver ve Ahmed Cemal Paşaların etkisinde olarak tahtta kaldı.
36	VI. Mehmed Vahîdüddîn		4 Temmuz 1918	1 Kasım 1922	4 yıl		Abdülmecid ve Gül-İstü (Gülistan) Münîre Dördüncü Kadın Efendi'nin oğludur. 1 Kasım 1922'de Saltanat lâğvedildi. 17 Kasım 1922'de İstanbul'dan ayrıldı. 16 Mayıs 1926'da Sanremo, İtalya'da sürgünde öldü
Osmanlı Halifeliği Türkiye (Cumhuriyeti) Devleti'nin denetiminde varlığını sürdürdü (1922-1924)
-	II. Abdülmecid (Son Osmanlı Halifesi)		18 Kasım 1922	3 Mart 1924	2 yıl	-	I. Abdülaziz ve Hayran-î-Dil Kadın Efendi'nin oğludur. TBMM tarafından halife seçildi. Hilâfet'in lağvedilmesiyle sürgüne gönderildi. 23 Ağustos 1944'te Paris, Fransa'da sürgünde öldü

Soy Ağacı

Soy Ağacı

Oğuz Kağan Han

Gün Han

Kayı boyu

Saçıkaralılar

Kurtlu

Kızılkeçili

Karakeçili

Atçekenler (Tanrıdağı Türkmenleri)

Sarıkeçili

Haculu

Kaya Alp

Süleyman Şah

Ertuğrul Gazi

Osman Gazi

Orhan Gazi

I. Murat

I. Bayezid

I. Mehmed

II. Murat

II. Mehmed

II. Bayezid

I. Selim

I. Süleyman

II. Selim

III. Murad

III. Mehmed

I. Ahmed

I. Mustafa

II. Osman

IV. Murad

İbrahim

IV. Mehmed

II. Süleyman

II. Ahmed

II. Mustafa

III. Ahmed

I. Mahmud

III. Osman

III. Mustafa

I. Abdülhamid

III. Selim

IV. Mustafa

II. Mahmud

Abdülmecid

Abdülaziz

V. Murad

II. Abdülhamid

V. Mehmed

VI. Mehmed

Kronolojik yönetim şeması

Ayrıca bakınız

• Şehzade
• Valide Sultan
• Osmanlı Hanedanı
• Osmanlı padişah eşleri
• Osmanlı Hanedanı soyağacı
• Osmanlı padişah anneleri
• Osmanlı padişahlarının gömüldükleri yerler listesi

Notlar

'a^{1 2} : Osmanlı hükümdarının tam unvanı kendinden olan çeşitli unvanlar ve yüzyıllar boyunca değişen unvanlar gibi karışıktı. Sultan unvanı ilk hükümdarlardan beri sürekli kullanılırdı. Çünkü bu Müslüman dünyasında yaygındı. Osmanlılar hızla diğer Müslüman hükümdarlardan kendilerini ayırmak için değişik varyasyonları da kabul ettiler. Üçüncü Osmanlı hükümdarı I. Murad kendi unvanları olan Sultân-ı Âzam (en yüce sultan/sultanların en büyüğü), Hakan (en yüce han/hanların en büyüğü) ve Hüdâvendigâr (en yüce imparator imparator/imparatorların en büyüğü/en yüce hükümdar/hükümdarların en büyüğü)ı kullandı. Anadolu Selçuklu Hanedanı'nı ve İlhanlılar sırasıyla bu unvanları kullandılar. Oğlu I. Bayezid Rumların sultanı unvanını benimsedi. Rum Anadolu'da eski bir İslamî addı. Osmanlılar yönetimindeki İslam ve Orta Asya miraslarının birleşimi unvanın benimsenmesi Osmanlı hükümdarlarının standardı haline geldi: Sultan [Adı] Han. Osmanlı'nın batıda en sık sultan unvanını çağrıştırmasına rağmen, Türkiye'deki insanlar genellikle Osmanlı Hanedanı'nın hükümdarlarını tanımlarken padişah unvanını kullanırlar. Osmanlı sultanının tam unvanı bir zamanlar imparatorluğun sınırlarında stabilize oldu:

"Osmanlı Ailesi'nin hükümdarı, Sultân-es Selâtin (Sultânların Sultânı), Kağan (Hanların Hanı), Müminlerin Halifesi, Mekke, Medine ve Kudüs şehirlerinin hizmetçisi, İstanbul, Edirne ve Bursa başkentlerinin, Şam ve Mısır'ın, tüm Azerbaycan'ın, Mägris'in, Barkah'ın, Kayravan'ın, Halep'in, Irak'ın, Arabistan'ın ve Ajim'in, Basra'nın, Lahsa Eyaleti'nin, Dilen'in, Rakka'nın, Musul'un, Partlar'ın, Diyarbakır'ın, Kilikya'nın ve Erzurum, Sivas, Adana, Karaman, Van, Barbarya, Habeş, Tunus, Trablusgarp, Şam, Kıbrıs, Rodos, Girit, Mora vilayetlerinin, Akdeniz'in, Karadeniz'in, Anadolu'nun, Rumeli'nin, Bağdat'ın, Kürdistan'ın, Yunanistan'ın, Türkistan'ın, Tartarî'nin, Çerkesya'nın, Kabarda'nın iki bölgesinin, Gürcistan'ın, Kıpçaklar ovasının, Tatarlar'ın, Kefe'nin ve tüm komşu ülkelerin, Bosna'nın, Belgrat'ın, Sırbistan'ın, Arnavut'un, Eflak'ın ve Boğdan'ın, bunların yanı sıra tüm bağlı yerler ve sınırlar ve birçok ülke ve şehirler'in padişahı"

b^: Osmanlı Hilâfeti, Osmanlı Hanedanı'nın sahip olduğu en önemli konumdu. Halife manevi gücü simgeler, saltanat ise geçici gücü temsil eder. Osmanlı tarih yazmalarına göre, I. Selim halife unvanını 1517'deki Mısır'ın fethinden sonra kazandı, son Abbasi'den sonra Kahire'de, III. Mütevekkil halifeliği kendisine feragat etti. Ancak, modern bilim adamları arasındaki fikir birliği halifeliğin devrinin 18. yüzyılda Osmanlı askeri alanda güç kazanılması fikri için uydurulmuş efsane olduğunu kabul eder. Aslında, Osmanlı hükümdarları halife unvanını Mısır'ın fethinden önce de kullanıyorlardı, I. Murad'dan sonrakiler. Şu anda kabul gören halifelik bir-iki yüzyıldır "yok oldu", Osmanlı İmparatorluğu ve II. Katerina arasında 1774'te imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması'yla canlandırılmıştır. Osmanlıların halifelik iddiasının ilk kez uluslararası düzeyde tanınmasına kadar antlaşma son derece sembolikti. Buna rağmen antlaşma ile Osmanlı Devleti'nin Kırım Hanlığı'nı kaybettiği resmileşti, bu Osmanlı halifelerinin Rusya'daki Müslümanların dini otoritesine devam etmesini kabul etti. 18. yüzyıldan itibaren, Osmanlı sultanları giderek statülerini halifeliği harekete geçirmeyi amaçlayan Panislamizm fikrini zarar veren Avrupa emperyalizminin Müslüman yüzü arasında vurgulanmıştır. I. Dünya Savaşı'nda patlak veren, sultan/halife cihad çağrısını 1914'te İtilaf blokuna mensup düşmanlarına karşı yayımladı, Fransa, Büyük Britanya ve Rusya imparatorluklarındaki boşuna teşvik edici konular isyana dönüştü. II. Abdülhamid halifelik unvanını en çok kullanan Osmanlı padişahı olmuştur ve halife olarak devletin birçok Müslüman başkanları tarafından kabul edildi, hatta olabildiği kadar uzakta, Sumatra'da. İddiasını 1876 Anayasası (4. Makale)'na koydu.

c^{1 2} : Tuğralar 36 Osmanlı padişahının 35'i tarafından kullanıldı, 14. yüzyılda I. Orhan tarafından başlatıldı, iki farklı belgede tuğrası bulundu. Tuğrası olmayan padişah I. Osman'dı. Abdülmecid, son Osmanlı halifesi de kendine ait bir tuğradan yoksundur, devlet başkanı olarak hizmet vermedi (bu konum Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal tarafından düzenlendi), sadece dini bir semboldü.

d^: Fetret Devri, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1402'den 1413'e kadar süren kaos dönemi oldu. Ankara Muharebesi (20 Temmuz 1402)'ndeki yenilgi ve sonrasındaki I. Bayezid'in Timur tarafından yakalanmasından sonra başlamıştır. Yıldırım Bayezid'in oğulları 10 yıl savaşmış ve 1413'te I. Mehmed'in tartışmasız zaferiyle son bulmuştur.

e^: Saltanat resmen 1 Kasım 1922'de kaldırıldı. Sultan VI. Mehmed 17 Kasım'da İngiliz savaş gemisi HMS Malaya ile Malta'ya kaçtı. Bu olay Osmanlı Hanedanı'nın sonu oldu. 18 Kasım'da, Türkiye Büyük Millet Meclisi VI. Mehmed'in kuzeni Abdülmecid'i halife olarak seçti. Osmanlı Devleti'nin resmi sonu Lozan Antlaşması aracılığıyla ilan edildi (24 Temmuz 1923). Yeni tanınan "Ankara hükûmeti", eski İstanbul bazlı hükûmet değil, hak sahibi ve ardılı oldu. Türkiye Cumhuriyeti TBMM tarafından 29 Ekim 1923'te Mustafa Kemalʼin ilk cumhurbaşkanı olmasıyla ilan edildi. Abdülmecid'in kukla olmasına rağmen herhangi bir siyasi gücü yoktu, 3 Mart 1924ʼte TBMM tarafından halifeliğin kaldırılmasına kadar konumunu korudu. VI. Mehmed daha sonra Hicaz'da tekrar halife olmaya çalıştı ama başarısız oldu.

Kaynakça

Özel

Genel

• Aşiroğlu, Orhan Gâzi (1992). Son halife, Abdülmecid. İstanbul: Burak Yayınevi. ISBN 9789757645177. OCLC 32085609. 
• Duran, Tülay (1999). Padişah Portreleri (Portraits of the Ottoman Empire's Sultans). Sirkeci: Association of Historical Research and Istanbul Research Centre. ISBN 9789756926079. OCLC 248496159. 
• Findley, Carter V. (2005). The Turks in World History. New York: Oxford University Press US. ISBN 9780195177268. OCLC 54529318. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009. 
• Glazer, Steven A. (1996). "bölüm 1: Historical Setting". Metz, Helen Chapin (Ed.). A Country Study: Turkey (5. bas.). Washington, D.C.: Federal Research Division of the Library of Congress. ISBN 9780844408644. OCLC 33898522. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009. 
• Kafadar, Cemal (1996). Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 9780520206007. OCLC 55849447. Erişim tarihi: 18 Nisan 2009. 
• Karateke, Hakan T. (2005). "Who is the Next Ottoman Sultan? Attempts to Change the Rule of Succession during the Nineteenth Century". Weismann, Itzchak; Zachs, Fruma (Ed.). Ottoman Reform and Muslim Regeneration: Studies in Honour of Butrus Abu-Manneb. Londra: I. B. Tauris. ISBN 9781850437574. OCLC 60416792. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2009. 
• d'Osman Han, Nadine Sultana (2001). The Legacy of Sultan Abdulhamid II: Memoirs and Biography of Sultan Selim bin Hamid Han. Santa Fe, NM: Sultana Pub. OCLC 70659193. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2009. 
• Peirce, Leslie P. (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. New York: Oxford University Press US. ISBN 9780195086775. OCLC 243767445. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009. 
• Quataert, Donald (2005). The Ottoman Empire, 1700-1922 (2. bas.). Cambridge University Press. ISBN 9780521839105. OCLC 59280221. Erişim tarihi: 18 Nisan 2009. 
• Stavrides, Theoharis (2001). The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelović (1453-1474). Leiden: Brill. ISBN 9789004121065. OCLC 46640850. Erişim tarihi: 18 Nisan 2009. 
• Sugar, Peter F. (1993). Southeastern Europe under Ottoman Rule, 1354-1804 (3. bas.). Seattle: University of Washington Press. ISBN 9780295960333. OCLC 34219399. Erişim tarihi: 18 Nisan 2009. 
• Toprak, Binnaz (1981). Islam and Political Development in Turkey. Leiden: Brill. ISBN 9789004064713. OCLC 8258992. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009. 

• Uğur, Ali (2007). Blue Imperialism. İstanbul: Çatı Publishing. OCLC 221203375. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009. 

• Toynbee, Arnold J. (1974). "The Ottoman Empire's Place in World History". Karpat, Kemal H. (Ed.). The Ottoman State and Its Place in World History. 11. Leiden: Brill. ISBN 9789004039452. OCLC 1318483. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2009. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Sultans of the Ottoman Empire ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

• "Website of the 700th Anniversary of the Ottoman Empire". 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009. 
• "Official website of the immediate living descendants of the Ottoman Dynasty". 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009.