Rusçuk
| Rusçuk Русе | |
|---|---|
|
Ruse | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
  Rusçuk Rusçuk'un Bulgaristan'daki konumu | |
| Ülke |
 Bulgaristan |
| İl | Rusçuk |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Pencho Milkov |
| Rakım | 45 m (147 ft) |
| Nüfus (2011) | |
| • Toplam | 149,642 |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAS) |
| Posta kodu |
7000 |
| Alan kodu | 082 |
|
Resmî site obshtinaruse.bg | |
Rusçuk veya Urusçuk (Bulgarca: Русе, trl: Ruse), Bulgaristan'da Tuna Nehri kıyısında bulunan bir şehirdir. Tuna Nehri'nden yaklaşık 20 metre yükseklikteki düzlükte kuruludur. 178.000 nüfusuyla Bulgaristan'ın 5. büyük şehridir.
Güneyinde, Şumnu yolu üzerinde bir tepe mevcuttur. Tuna'nın karşı kıyısında (Romanya'da) Osmanlıların Yergöğü dedikleri Giurgiu şehri vardır.
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Romanya ve Bulgaristan'ın sınırını çizen Tuna nehrinin iki yakasında karşı karşıya olan Giurgiu (Yergöğü) ve Ruse (Rusçuk) şehirleri, Önceden Golyamo Yurgovo (Büyük Yurgovo) ve Malko Yurgovo (Küçük Yurgovo) olarak anılmaktaydı.
1380-1388 yılları arasında Bruggelu bir tüccarın seyahat notlarında “Rosi” şeklinde yazılan şehir, 1479 tarihli Osmanlı tahrir defterinde “Rusi olarak bilinen Yergöğü beriyaka” olarak geçmektedir. 16. Yüzyıl Osmanlı Kaynaklarında Yergöğü için "Yergöğü öte yaka" ve Rusçuk için "Yergöğü beri yaka" denmektedir. "Küçük Ruse" adı zaman içerisinde Türkçeye Rusçuk olarak çevrilmiş ve bugünkü kullanım şeklini almıştır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Bulgar kaynaklarından edindiğimiz bilgilere göre Roma İmparatoru Trajan (M.S. 98-117) zamanında kurulmuştur. 4. Yüzyılda yağma ve yıkıma maruz kalan şehir, 7. yüzyıldan itibaren I. Bulgar İmparatorluğu'nun parçası haline gelmiştir.[2] İmparatorluğun 1018 yılında yıkılışıyla yeniden Bizans topraklarına dahil oldu ve 1185'te kurulan Tırnova merkezli II. Bulgar İmparatorluğu'nun toprakları içerisinde yer aldı.
Evliya Çelebi, Rusçuk'un Yıldırım Beyazıt devrinde fethedildiğini ancak Ankara Savaşı sonrasında elden çıktığını ve Çelebi Mehmed zamanında yeniden fethedildiğini yazar. Sultan Çelebi Mehmed, 1417 yılında Dobruca'yı fethettiği sefer sırasında Yergöğü'nü ve Rusçuk'un bulunduğu bölgeyi Eflak Voyvodası Mircea'dan barış yoluyla almıştır.[1]
1444 Varna Savaşı'nın ardından Burgundia donanması bölgeye gelerek burayı ele geçirdi. Az sayıdaki Osmanlı askerleri kaleyi ve yakınındaki köyü yakarak kaçmak durumunda kaldı. 1462'de Eflak Voyvodası III. Vlad (Kazıklı Voyvoda), bölgeyi tekrar ele geçirdi ve 6414 kişilik Bulgar ve Türk şehir halkının tamamını kılıçtan geçirdi. Vlad'ın mağlup edilmesinin ardından harap olmuş olan kale II. Mehmet tarafından yeniden onarıldı.[1]
1530 tarihli kayıtlarda %13'ü Müslüman olan Rusçuk'ta bu oran 1556'da %43, 1579'da %49 idi. 16. Yüzyılda Anadolu'da çıkan Kalender Çelebi İsyanı'ndan sonra Balkanlara sürülen Türkmenler'in bir kısmının da buraya yerleştirilmesi ve kazanın güneylerindeki Bulgarların Müslüman olmasıyla bu oran tüm Rusçuk kazasında 19. Yüzyılın sonlarında %79'a kadar çıktı.[1]
1595 yılında Osmanlı Devleti'ne karşı Hristiyan güçlerine katılan Eflak Voyvodası Michael eliyle şehir ikinci kere ve 1811'de Rus orduları tarafından üçüncü kere yakıldı. Bu sonuncu yangında şehir tamamen yok olmamış olsa da önemli bir kısmı hasar gördü.
Rusçuk, 1878 Berlin Anlaşması'nın ardından yeni kurulan Bulgaristan Prensliği'ne bağlandı. Kalenin taşları kısmen kilise yapımında kullanıldı. Bu tarihten sonra önemli oranda Türk nüfusu şehri terk etti.
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
 Rusçuk iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 4,2 | 6,2 | 13,7 | 19,6 | 26,3 | 29,8 | 31,8 | 31,5 | 26,9 | 20,2 | 12,8 | 5,6 | 19,1 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 0,6 | 2,4 | 8,5 | 14,2 | 20,0 | 23,4 | 25,7 | 25,2 | 20,6 | 14,6 | 8,3 | 2,2 | 13,8 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −3,1 | −1,6 | 3,3 | 8,7 | 13,6 | 17,1 | 19,5 | 18,8 | 14,3 | 9,0 | 3,8 | −1,3 | 8,5 |
| Ortalama yağış (mm) | 47,6 | 33,2 | 41,5 | 51,5 | 66,7 | 67,4 | 77,3 | 61,1 | 31,8 | 33,7 | 59,5 | 46,9 | 618,2 |
| Kaynak: Bulgar Meteoroloji Enstitüsü | |||||||||||||
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Rusçuk ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Kiel, Machiel. "RUSÇUK". TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ "Rusçuk Şehrinin Yeri ve Adı Üzerine Düşünceler Mehmet Topal * - PDF Ücretsiz indirin". docplayer.biz.tr. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
 | Bulgaristan'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
