İçeriğe atla

Dürziler

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Dûrziyye sayfasından yönlendirildi)
Dürzîlik
el-Muvahhidun
Arapça: الموحدون


Dürzi yıldızı ve Dürzi bayrağı
Toplam nüfus
800,000[1][2][3]–2,000,000[4]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Suriye Suriye624,000 (2011 öncesi)[5][6]
Lübnan Lübnan250,000[7]
İsrail İsrail119,000[8]
Venezuela Venezuela60,000[9][10]
Amerika Birleşik Devletleri ABD50,000[10][11]
Kanada Kanada25,000[12]
Ürdün Ürdün20,000[13]
Almanya Almanya10,000[14]
Avustralya Avustralya4,268[15]
Diller
Din
Dürzi
Dürzi inancı
İsrail'in Celile bölgesindeki Hıttin yakınlarındaki Şuayb Tapınağı
TipEtnik din, ezoterik din
Sınıflandırmaİbrahimik
Mukaddes metinHikmet Risaleleri
TeolojiMonoteizm
Aktif sahaSuriye, Lübnan, İsrail, Ürdün, ve diasporası
DilKlasik Arapça
MerkezHalvet el-Beyada
KurucuHamza bin Ali[18]
Köken1017 ile 1018 yılları arasında
Kahire, Fâtımîler[19]
Takipçiy. 800,000 – 2,000,000[20]

Dürzîlik (Arapça: درزي veya موحدون دروز), temel ilkeleri Tanrı'nın birliği, reenkarnasyon ve ruhun sonsuzluğu olan İbrahimî, tek tanrılı ve senkretik bir Arap dini gruptur.[21][22] Kendilerine tek tanrıcılar anlamına gelen Muvahhidun derler.

Dürzilik inancı İsmaililikten doğmuş olmasına rağmen Dürziler kendilerini Müslüman olarak tanımlamazlar.[23][24][25] Arapça dilini ve kültürünü kimliklerinin ayrılmaz bir parçası olarak görüyorlar[26][27][17] ve Arapça birincil dilleridir.[28] Dürzilerin ibadetlerinin çoğu gizli tutulur[29] ve dışarıdan gelenlerin dinlerine geçmesine izin verilmez.[30] Dinler arası evlilikler nadirdir ve kesinlikle önerilmez. Dinin sırlarını elinde bulunduran ruhani kişiler olan "ukkal" ile dünyevi meselelerle ilgilenen seküler kişiler olan "cuhhal" arasında ayrım yaparlar.[31] Dürziler, ardışık reenkarnasyonlarla yeniden doğuş döngüsünü tamamladıktan sonra ruhun kozmik zihin (el-akl el-külli) ile yeniden birleştiğine inanırlar.

Hikmet Risaleleri Dürzi inancının temel ve merkezi metnidir.[32] Dürzi inancı, Şiî İsmaililikten doğmuş olup,[33] Hristiyanlık,[34][35] Gnostisizm, Yeni Platonculuk,[34][35] Zerdüştlük,[36][37] Maniheizm[38][39] ve Pisagorculuk[40][41] gibi çeşitli geleneklerden etkilenmiştir. Bu durum, zihnin ve doğruluğun önemini vurgulayan, kutsal metinlerin ezoterik bir yorumuyla karakterize edilen, belirgin ve gizli bir teolojinin gelişmesine yol açmıştır.[42][41] Dürzi inancında teofani ve reenkarnasyon kavramları da yer almaktadır.[43]

Dürziler, Şuayb'a büyük saygı duyarlar ve onun İncil'deki Yitro ile aynı kişi olduğuna inanırlar.[44] Adem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa, Muhammed ve İsmail'i imam Muhammed bin İsmail'i peygamber olarak kabul ederler.[45] Dürzi geleneği ayrıca Selman-ı Farisi,[46] Hızır (kendisini İlyas, Vaftizci Yahya ve Aziz George ile özdeşleştirirler),[47] Eyüp, İncil yazarı Luka ve diğerlerini "akıl hocası" ve "peygamber" olarak yüceltirler.[48]

Dürzilik inancı, Levant'taki en büyük dini gruplardan biridir ve 800 bin ile bir milyon arasında inananı vardır. Bunlar çoğunlukla Lübnan, Suriye ve İsrail'de bulunuyor, Ürdün'de ise daha küçük topluluklar bulunuyor. Lübnan nüfusunun %5,5'ini, Suriye nüfusunun %3'ünü, İsrail nüfusunun ise %1,6'sını oluşturuyorlar. En eski ve en yoğun nüfuslu Dürzi toplulukları Lübnan Dağı'nda ve Suriye'nin güneyinde, Cebel el-Dürzi civarında bulunmaktadır.[49] Dürzi toplumu, Levant bölgesinin tarihinin şekillenmesinde kritik rol oynamış olup, aynı zamanda önemli siyasi rol oynamaya devam etmektedir.[50] Dini bir azınlık olarak, çağdaş İslamcı aşırılıkçılık da dahil olmak üzere çeşitli Müslüman rejimlerin zulmüne sık sık maruz kalmışlardır.[51][52][53]

Dürzilerin kökenleri hakkında çeşitli teoriler ortaya atılmış olup, Dürzi toplumundaki tarihçiler, aydınlar ve dini liderler arasında en yaygın kabul gören teori Arap varsayımıdır.[54] Bu varsayım Dürzilerin kendi benliklerini, kültürel kimliklerini, sözlü ve yazılı geleneklerini önemli ölçüde etkilemektedir.[26] Dürzilerin, erken İslam dönemi öncesinde ve sırasında Suriye'ye göç eden 12 Arap kabilesinden geldiği ileri sürülmektedir.[55][56][57] Bu bakış açısı Suriye ve Lübnan'daki tüm Dürzi toplulukları ve İsrail'deki Dürzilerin çoğu tarafından kabul edilmektedir.[a][62]

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dürzi ismi muhtemelen ilk dailerden Fars veya Türk asıllı Muhammed bin İsmâil ed-Derezî'den (Farsça darzi, "terzi" kelimesinden) türemiştir. Dürziler ed-Derezî'yi sapkın[63] olarak görse de, bu isim onları tanımlamak için kullanılmıştır; muhtemelen tarihsel rakipleri tarafından, ed-Derezî'nin kötü şöhretini Dürzî toplumuna mal etmek için kullanılmıştır.

Hareket kamuoyuna duyurulmadan önce gizliydi ve Bilgelik Oturumları olarak bilinen kapalı toplantılar düzenleniyordu. Bu aşamada ed-Derezî ile Hamza bin Ali arasında, esas olarak ed-Derezî'nin, Tanrı'nın insanlarda tecessüm ettiği inancına dayanan aşırı görüşleri ile ed-Derezî'nin kendisini "seyfül-iman"[64] olarak adlandırması konusunda bir anlaşmazlık yaşandı. Bu durum Hamza'nın, inancın yayılması için kılıca gerek olmadığını ve Derezî'nin gulat inançlarını çürüten birkaç risale yazmasına yol açtı.

1016 yılında Derezî ve taraftarları inançlarını açıkça ilan edip insanları kendilerine katılmaya çağırdılar ve Hamza bin Ali ve taraftarlarının da içinde bulunduğu tevhidci harekete karşı Kahire'de isyanlara sebep oldular. Bu durum hareketin bir yıl süreyle askıya alınmasına ve Derezî ile taraftarlarının ihraç edilmesine yol açtı.[19]

Dürzi din kitaplarında ed-Derezî'den "küstah" ve dar görüşlü, aceleci "buzağı" olarak bahsedilmesine rağmen, "Dürzi" ismi hâlâ kimlik belirleme ve tarihi sebeplerden dolayı kullanılmaktadır. 1018 yılında ed-Derezî öğretileri nedeniyle suikasta kurban gitti; bazı kaynaklar onu el-Hâkim bi-Emrullah'ın idam ettiğini iddia etmektedir.[65][63]

Bazı otoriteler "Dürzi" isminin Arapça dārisah ("öğrenen kadın") kelimesinden türemiş tanımlayıcı bir sıfat olduğunu düşünmektedirler.[66] Bazıları ise kelimenin Farsçadaki Darazo (درز "mutluluk") kelimesinden veya ilk iman edenlerden biri olan Şeyh Hüseyin ed-Derezî'den geldiğini ileri sürmüşlerdir.[67] Hareketin ilk dönemlerinde tarihçiler tarafından "Dürzi" kelimesi nadiren kullanılır ve Dürzi dini metinlerinde yalnızca Muvahhidun kelimesi kullanılır. Dürzilerden bahseden tek erken dönem Arap tarihçisi, 11. yüzyılda yaşamış Antakyalı Hristiyan alimi Yahya'dır. Yahya, Hamza bin Ali'nin takipçilerinden ziyade, açıkça ed-Derezî tarafından yaratılan heretik gruptan bahsetmektedir.[67]

Batılı kaynaklara göre, 1165 civarında Lübnan'dan geçen Yahudi gezgin Tudelalı Benjamin, Dürzilerden adıyla söz eden ilk Avrupalı ​​yazarlardan biridir. Seyahatnamenin İbranice erken bir baskısında Dogziyin ("Dürziler") kelimesi geçmektedir, ancak bunun bir yazım hatası olduğu açıktır. Dürzileri "dağlarda yaşayan, tevhid inancına sahip, 'ruhun ebediliğine' ve reenkarnasyona inanan insanlar" olarak tanımlamıştır.[68] "Yahudileri çok sevdiklerini" de ifade etmiştir.[69]

Derezî sözcüğünün de daha sonra Arap dili gramerinde değişikliğe uğrayarak Dürzî veya Dürzü kelimesine dönüştüğü sanılmaktadır. Dürzî sözcüğünün çoğulu ise Durûz'dür. Dürzîlerin işgaline uğrayan Hevran bölgesi daha sonra Cebel el-Dürzi (Dürzî Dağı) olarak anılmaya başlanmıştır.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dürzîlik; İslâm Dini'nin Şîa mezhebinin bir kolu olan İsmâiliyye grubundan köken almıştır. Dürzîlik, 10. yüzyılda Fâtımî Devleti'nin altıncı halifesi Ebû ʿAlî el-Mansûr el-Hâkim bi-Emr ʿAllâh ve onun veziri Hamza bin Ali tarafından kurulmuştur. İlk olarak Hamza, halife El-Hâkim'in Allah'ın adına yönetici olduğunu ortaya atmıştır. Hâkim'in ulûhiyyet iddiası ve bu iddiasını farklı yerlere gönderdiği dâîler ile yaymaya çalışması kısa sürede halkın tepkisine neden olmuştur. Bu sıralarda El Hâkim, veziri Hamza'yı imam tayin etmiştir. Aynı zamanlarda El Hâkim'in dâîlerinden Derezî kendisinin imam tayin edilmesi için çalışır ama bu halkı kızdırmış ve isyan eden halk tarafından 1020 yılında öldürülmüştür.

Halkın olumsuz tepkisi üzerine bir süre dini yayma faaliyetlerine ara verilmiş, fakat daha sonra Hamza bin Ali yeniden faaliyete başlamıştır. Birçok yeni inanan elde edilir. El Hâkim 1021 yılında bir dağda kaybolur, büyük ihtimalle öldüğü sanılmaktadır. El Hâkim'in ölümünden sonra Hamza da inzivaya çekilir. Sonraki halife Zâhir el-Fâtımî Dürzîlere karşı kötü davranır ve bu Dürzî cemaatin inançlarını saklamaya başlamasına neden olur. Dürzîler İslam Dîni'nde takiyye terimi ile tanımlanan, "gerçek inancı saklama ve genelin inancına bağlı gözükme" siyasetini uygulamaya başlarlar.

Dürzîliğin inançsal kökeni Mısır'daki Fâtımî Devleti'ne dayanmaktadır. Araştırmacılar Dürzîliğin tarih sahnesine ilk çıkışını Fâtımî halifesi Hâkim-Biemrillâh'ın kendisinin Tanrı olduğu fikrini ileri sürdüğü 1017 yılı olarak kabul ederler. Çünkü Dürzîlik, ilk olarak 1017 yılında Anti-Lübnan Dağları'nda yaşayan İsmailîler'in Fâtımîler Halifeliği'in altıncı halifesi olan Ebû ʿAlî el-Mansûr el-Hâkim bi-Emrʿ Allâh'ın ulûhiyyet iddialarını kabul etmeleriyle ortaya çıkmıştır. Bu nedenle bu yıl Dürzîlerce takvim başlangıcı biçimde değerlendirilir. Hâkim'in veziri olan Hamza bin Ali, Hâkim'in Tanrılığına dayanan bu yeni inancı yaymak görevini üstlenir ve Hâkim'in imamlığını ve tanrılığını savunan iki risale kaleme alır.

Bu risalelerde Allah-u Teâlâ'nın Yedi İmam'a hulûl ederek insan biçiminde ortaya çıktığı ve en son olarak da Dünya'ya Hâkim bi-Emrʿil-Lâh'ın özünde geldiğine iman ederler. Hamza, Hâkim'in tanrılığının yanı sıra, kendisinin de peygamber olduğunu ortaya atar. Hamza bin Ali bu yeni inançları yayması amacıyla Derezî'yi Suriye'ye gönderir. Derezî, Suriye ve civarında yaptığı propagandalarda oldukça başarılı olur. Diğer taraftan 1020 yılında Hamza, Kahire’de bir camide inançlarını açıkça duyurur ve bunun üzerine Hamza bin Ali karşıtı büyük bir ayaklanma başlar. Hamza bin Ali, bir süre Hâkim tarafından korunur ve sonra ortadan yok olur. Halife Hâkim ise, giderek genişleyen ayaklanma karşısında özellikle Kahire kentine karşı müthiş bir intikam hareketine girişir. Ne var ki tam bu sırada halife Hâkim de 23 Şubat 1021 gecesi esrarengiz biçimde ortadan kaybolur. Hâkim ve Hamza’nın yandaşları Mısır'ı terk etmek ve Suriye'de Derezî tarafından oluşturulan topluluklara katılmak zorunda kalırlar.

Zamanla güçlenen Dürzîler, Haçlı Seferleri sırasında Anti-Lübnan Dağları'ndaki İsmâililer ile birleşerek İslam ordularına karşı Hristiyanların yanında yer aldılar. Ancak bu dönemde o yörede yaşayan İsmâililer ile Dürzîler arasındaki ilişkiler hakkında açık bir fikir edinmek olanaklı değildir. Birçok araştırmacı bu iki mezhebi birbirine karıştırmıştır. Kesin olarak bilinen her iki mezhebin de Haçlı Seferlerinin sonuna kadar Hristiyanlar'ın müttefiki olarak kaldıklarıdır.

Haçlı Seferleri'nden sonra da bölgede varlıklarını sürdüren Dürzîler, Kaysîler ve Yemânîler diye iki kola ayrıldılar. Yemânîler, Mercidâbık Savaşında (1516) Osmanlılar’ın, Kaysîler ise Memlukluların safında yer aldı. Daha sonraki yıllarda sık sık çıkardıkları ayaklanmalar ve kargaşalıklarla Osmanlı İmparatorluğu'ndaki sorunlu topluluklardan biri olma özelliklerini sürdürdüler. I. Dünya Savaşı sırasında diğer Arap kabileleri gibi Osmanlılar’a karşı harekete geçtiler ve Fransız işgali sonucu (1918) Osmanlı yönetiminden ayrıldılar. Fransızlar, Dürzîler'in yaşadıkları yörede özerk “Cebel-i Durûz Emirliği”ni kurdular (1921). Dürzî Emirliği 1936 yılında kaldırıldı ve Dürzîler'in bir kısmı Suriye’ye, bir kısmı da Lübnan’a bağlandı.

Nüfus ve dağılımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Fransız mandası Suriye
  Halep bölgesi
  Şam bölgesi
  Alavi bölgesi
  Alexandrette bölgesi (sonraki Hatay Cumhuriyeti)
  Lübnan bölgesi
  Dürzî bölgesi

Dürzîlerin Dünya üzerindeki toplam sayılarının yaklaşık 1.000.000 ile 2.500.000 arasında olduğu sanılmaktadır.

Dürzîler; bugün Lübnan, Suriye, İsrail ve Ürdün'de dağınık topluluklar biçiminde yaşamaktadırlar. En yoğun olarak yaşadıkları bölge Lübnan’ın dağlık yöreleridir. Dürzîler uzun yıllardan beri Lübnan dağının güneyi ile Anti-Lübnan Dağlarının batısı arasında kalan; kuzeyde Beyrut’tan güneyde Sur’a ve Akdeniz kıyılarından Şam’a kadar uzanan bölgede oturmaktadırlar. Ayrıca az sayıda da olsa Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Latin Amerika ülkeleri (Brezilya, Arjantin, Şili, Peru, Meksika) ve hatta Avustralya’da da Dürzî toplulukları bulunmaktadır.

Dürzîler'in etnik kökeni

[değiştir | kaynağı değiştir]
Geleneksel (dinî) kıyafeti içerisinde Dürzî bir kadın; 1870'ler, Lübnan.

Dürzîlerin ırk olarak kökenleri konusu tartışmalıdır ve oldukça farklı köken kuramları ileri sürülmüştür. Bir görüşe göre Dürzîlerin kökeni Hititler’e ya da Galatlar’a kadar geri götürülür. Bazı araştırmacılar, eski İran kavimlerinden Persler’in ve Medler’in inançları olan Mazdekizm (Mezdekiyye) ile Dürzîlik arasındaki benzerlikleri kanıt sayarak, Dürzîlerin bu kavimlerin soyundan geldiklerini ileri sürerler. Kimi etnograflar ise Dürzîlerin Asurlular tarafından sürgün edilmiş barbar bir kavmin devamı olduklarını savunurlar.[kaynak belirtilmeli]

Dürzîlerin kökeni hakkında bir başka görüş, bunları Fenikelilere ve özellikle Ahd-i Atîk’te I. Krallar 5:6’da sözü edilen ve Süleyman Tapınağı'nın yapımı sırasında Lübnan dağlarından kereste sağlayan Saydalı işçilere bağlamaktadır. Uzun yıllar boyunca Lübnan'da yaşamış olan Haskett-Smith, “The Druses of Syria” (Suriye Dürzîleri) adlı yapıtında: “Dürzîler, kendilerinin Süleyman Tapınağı'nı yapanların torunları olduklarını ileri sürüyorlar; oysa Ahd-i Atîk ve Yahudi tarihi hakkında bilgileri pek sınırlı” diye belirtmektedir.

Dürzîler, kendilerini Arap ırkından sayarlar. Dürzîlerin kökeni konusunda en çok yandaş toplamış olan görüş, Dürzîlerin Yemen'deki Ârâmîlerle karışmış olan Araplar oldukları biçimindedir. Bu görüşe göre Dürzîler, büyük bir sel felaketinden sonra Yemen'den ayrılarak kuzeye göç ettiler. İslâmiyet'in yayılması sırasında bu yeni dini benimseyerek, Lübnan'ın dağlık yörelerini yurt edindiler.

Dürzîlerin kökeni hakkında Batı'da geliştirilmiş olan bir söylenceye göre Dürzîler, Haçlı Seferleri sırasında Lübnan dağlarına yerleşmiş olan Kont Dreux ve adamlarının soyundan gelmektedirler. Bu topluluğun torunları kendi dil ve dinlerini tümüyle yitirmişlerdir. Dürzî sözcüğünün kökeni de Dreux'den türemiştir. Söylenceye göre, XII. yüzyılda yörede kalıp, memleketlerine dönemeyen bu Haçlılar, Müslümanların baskısı karşısında Comte de Dreux'nün komutası altında dağlara çekilmişler ve yerliler ile evlenerek ayrı bir topluluk oluşturmayı başarmışlardır. XVII. yüzyılda bu söylence daha da geliştirilmiş ve Dürzîlerin başında bulunan Emir Ma'noğlu Fahreddin'in Lorraine Hanedanı ile kan bağı bulunduğu ve bu yolla ilk Kudüs Haçlı Kralına bağlandığı ortaya atılmıştır. Fahreddin'in 1613-1618 yılları arasında Floransa ve Paris'te kaldığı, hem Medici Hanedanı hem de Fransa Kralı XIII. Louis ile Osmanlılar'a karşı ittifak kurduğu bilinmektedir.

Ayrıca bakınız: İlâhi Dâvet

Dil

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dürzîler'in ana dili Arapçadır. Suriye ve Ürdün'deki Dürzîler, Gebel'e bağlı Şam lehçesini, Lübnan'dakiler ise Beyrut lehçesini konuşmaktadırlar. Ayrıca Suriye ve Lübnan'daki Dürzîler'in bir kısmı yaşadıkları bölgenin bir zamanlar Fransız hakimiyetinde olmasından dolayı ileri düzeyde Fransızca da bilmekte ve konuşmaktadırlar. (Andrews, 1992: 215)

İsrail'deki Dürziler ise Arapçanın yanı sıra İbrânîce de bilmekte ve konuşmaktadırlar. (Andrews, 1992: 215)

Ayrıca Dünya'nın Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda ve Avrupa ülkeleri gibi Orta Doğu'dan uzak bölgelerinde yaşayan Dürzîler İngilizce ve Fransızca gibi dilleri, Latin Amerika ülkelerinde (Brezilya, Arjantin, Şili, Peru, Meksika) yaşayan Dürzîler ise İspanyolca ve Portekizceyi anadilleri Arapça kadar iyi konuşmaktadırlar. (Andrews, 1992: 216)

Dürzilik ve diğer dinler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Müslümanlarla ilişkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dürzi inancı çoğu zaman İsmaililiğin bir kolu olarak sınıflandırılır; ancak çeşitli alimlere göre Dürzi inancı "hem Sünni hem de Şii İslam'dan önemli ölçüde ayrılır".[70][71] Dürzî inancı aslında İsmaililikten gelişmiş olsa da, çoğu Dürzi kendilerini Müslüman olarak tanımlamıyor[72][25][73][74][75][76] ve İslam'ın beş şartını kabul etmiyorlar.[23] Tarihçi David R. W. Bryer, Dürzileri, Halife el-Hâkim bi-Emrullah kültünü abartmaları ve onu ilah saymaları nedeniyle İsmaililiğin gulatları olarak tanımlar; ayrıca Dürzileri İslam'dan sapmış bir din olarak tanımlar.[77] Bu sapmanın bir sonucu olarak Dürzi inancının "İslam'dan, İslam'ın Hıristiyanlıktan, Hıristiyanlığın Yahudilikten farklı olduğu kadar farklı göründüğünü" de sözlerine ekler.[78]

Tarihsel olarak Dürziler ile Müslümanlar arasındaki ilişki yoğun zulümle ilişkilendirilmiştir.[79][80][81][82] Dürziler, Şii Fatımi Halifeliği,[63][83] Memlükler,[84] Sünni Osmanlı İmparatorluğu[85][86] ve Mısır Eyaleti gibi farklı Müslüman rejimler tarafından sık sık zulüm gördüler.[87][88] Dürzilere yönelik zulüm; katliamları, Dürzi ibadethanelerinin ve kutsal mekanlarının yıkılmasını ve zorla İslam'a geçirilmelerini içeriyordu.[89] Dürzi anlatısına göre bu zulüm eylemleri tüm toplumu yok etmeyi amaçlıyordu.[90] Son olarak 2011 yılında başlayan Suriye İç Savaşı'nda Dürziler, İslamcı aşırılıkçıların elinde zulme uğradı.[91][92]

Dürziliğin; İslam'dan çıktığı ve İslam'la bazı inançları paylaştığı için, ayrı bir din mi yoksa İslam'ın bir mezhebi mi olduğu konusu Müslüman alimler arasında zaman zaman tartışmalı bir konu olmuştur.[93] Dürziler, ana akım İslam mezheplerine mensup olanlar tarafından Müslüman olarak kabul edilmezler.[94][95][96][97][98]

Dürzî inancı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dürzî inancının ana esaslarının çok az bir kısmı kamuya açıktır, inanç esaslarının çoğu herkesten saklanır. Bu biraz da uzun süre inançlarını saklamaları yüzünden gelişmiştir.[64]

Dürzîler Tanrı'nın birliğine inanırlar, bu nedenle kendilerini Ehl el Tevhid (Tevhid ehli - birleştiriciler) olarak anmışlardır. Dürzi inancı, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslâm inançlarına benzer bir şekilde monoteistiktir. Dürzi teolojisi Yeni platoncu düşünceden ve bazı gnostik ve ezoterik gruplardan etkilenmiştir. Ayrıca, genel kanının aksine Dürzî düşüncesi Sûfîzm'den etkilenmemiştir. Ayrıca kimi araştırmacıların Dürzîliği İslam'ın bâtıniyye akımları arasında saymalarına karşın, Dürzîliğin Ehl-i Sünnet şeriatıyla olduğu kadar Şîa-Bâtıniyye anlayışla da çatışan tarafları vardır.[99]

Dürzî inancına göre Allah, Yedi İmam'dan sonra Fâtımî halifesi Hâkim-Biemrillâh'ta Hâkim Biemrihi adıyla insan kılığında görünmüştür. Halife'nin veziri Hamza bin Ali de onun peygamberidir. Dürzîliğin dört şartı, Hâkim'in Allah olduğuna inanmak, emri tanımak, hududu bilmek ve nasihate uymaktır. Hâkim hem Allah hem de insandır. Ancak iki türlü görünüşü vardır: Lâhûtî (Allah) ve Nâsûtî (insan). Bu iki görünüş birbirine benzemez. Akılla anlaşılamayan Hâkim birçok defa insan şeklinde görünmüş, insanlar fitne fesada başlayınca gizlenmiştir. Yeniden ortaya çıktığında Dürzîleri mükâfatlandıracak, kendine inanmayanları da cezalandıracaktır. Hâkim imamlığı, veziri Hamza'ya bırakmıştır. Hamza, insana hulûl eden bir cevher, yaratıkların en şereflisidir. Âlem ondan doğmuştur, ilk yaratılan odur. Ruhlara hükmeden, günah ve sevapları hesaplayan, dünya ve âhiret işlerini elinden geçiren odur. Îlahi emirleri öğreten hududların başı yine Hamza'dır. Dürzîlerin tapınaklarına halâvat adı verilir. Şeriat yolunu da Şîa-Bâtıniyye inanışını da reddederler. Kendi aralarında din işlerini bilenler (ukkâl) ve bilmeyenler (cuhhâl) diye ikiye ayrılırlar. Kendi inanışlarına gerçek tevhid inanışı, kendilerine de muvahhid derler. Kurban ve Ramazan Bayramına benzeyen iki bayramları vardır.

Hamza'nın öğretisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dürzîliğin temel inancı Hamza ibn Ali tarafından oluşturulmuş olan dört temel ilkeye (farz) dayanır.

1. Hâkim’i ilâh bilmek: Hâkim, hem Tanrı hem de insandır (Lâhut-Nâsut). Bu iki nitelik birbirinden ayrılmayacak ölçüde iç içe geçmiştir. Tanrı'nın tüm işleri anlamlı ve bilgecedir. İnsan aklı O’nu ve işlerini kavrayıp tanımlayamaz. Allah, yeryüzünde birçok kez insan biçiminde zuhur etmiştir; en son olarak da kendisini Hâkim-Biemrillâh biçiminde göstermiştir. Kötülükler ve bozukluklar ortadan kalktığında gizlendiği yerden bir kez daha ortaya çıkacak, Dürzîleri ödüllendirip inançsızları cezalandıracaktır.

2. Emri bilmek: “Kaim al-Zaman” olarak da adlandırılan emir, Hamza bin Ali'nin kendisidir. Hamza, Allah’ın ilk yarattığı, ilk cevheridir. Evren ve tüm diğer varlıklar ondan yaratılmıştır; bu nedenle Hamza, yaratıkların en onurlusu ve Allah'ın elçisidir. Dünya ve Ahiret işlerini yöneten, ceza ve ödül veren odur. Allah'ın öz nûrundan yaratıldığı için, imamların imamı olup, kıyâmet gününde sevap ve ikab onun eli ile yapılacaktır. Yer, içer, el ile tutulur. Babası ve anası vardır. Karısı ve çocukları yoktur. O, nedenlerin nedeni ve tümel akıldır (Akl-i Külli).

3. Hududu bilmek: Tanrısal emirleri öğreten ve yayanlara “Hudud” denir. Hudud’un başı Hamza’dır ve onunla birlikte sayıları beşe ulaşır. Bunlara “Vezir” de denilir. Hamza'dan sonra gelen dört hudud yaratıkların en onurlularıdır, evlenmedikleri gibi her türlü günahtan uzaktırlar. Bunlar dışında hudud sayılan üç grup daha vardır: “Dâîler”, “Mezunlar” ve “Mukassirler”.

Dinin önderleri diye adlandırılan “hudud” aslında beş tanrısal ilkeyi temsil etmektedir. Beş Dürzî önderin de kişiliklendirilen bu beş ilkeden ilki erkek ilke olan Evrensel Akıl'dır ve Tanrı'nın ilk yarattığı varlık olan Hamza bin Ali tarafından temsil edilir. İsmail bin Muhammed tarafından kişiliklendirilen ikincisi Evrensel Ruh'tur (Nefs) ve dişi ilkedir. Bunların ikisinden, Muhammed bin Vehb’te kişiliklenen, Söz (Logos) türemiştir. Söz ve Evrensel Ruh’tan üreyen ve Selame bin Abdullah’da kişilik kazanan dördüncüsü ise Sağ Kanat (El-Cenahu’l-Eymen) ya da yöntem’dir. Sağ Kanat’tan aynı biçimde üreyen ve El-Mu'tenâ Baha’ud-Dîn’da kişiliklenen Sol Kanat (El-Cenahu’l-Yesar) ya da izleyen beşincileridir. Bunlar, aynı On sefirotun Kabalacılar’ın gizem ağacını oluşturması gibi, Dürzîliğin dinsel hiyerarşisini oluştururlar. Büyük olasılıkla Dürzîler bu kavramları Kabalacılar’dan almışlardır.

4. Vasiyetlere uymak: Bazı ahlak kurallarından oluşan ve “Hâsıl” da denilen vasiyetlere uyulması zorunludur. Bu kurallar:

  • Doğru sözlü olmak (Sıdk al-Lisan).
  • Kardeşlik, mezhep üyelerini koruma (Hıfz al-İhvan).
  • Önceki tüm ibadetlerin ve dinsel inançların terk edilmesi.
  • İblîs'ten ve tüm kötülerden uzak durmak.
  • Hâkim'in tek tanrı olduğuna inanmak (Tevhid al-Hâkim).
  • Hâkim'in buyruk ve eylemlerine boyun eğmek.
  • Hâkim'in iradesine teslim olmak.
Ayrıca bakınız: El-Mu'tenâ Baha’ud-Dîn

Dürzî inancının özetle ilkeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Yalnızca tek bir Tanrı vardır. O, bilinmez ve bilinemez, tahayyül edilemez. Yalnızca O'nun varlığını, var olduğunu doğrulayabilir ya da bilebiliriz. Tanrı insan biçiminde dokuz kez görünmüştür. Bunlar, bedenleşme (incarnation) biçiminde değildir, zira Tanrı bir bedene gerek duymaz, bu belirmeler daha çok bir insanın elbise giymesi gibi Tanrı'nın beden giymesi tarzında olmuştur.
  • Dürzîlerde bilgeliğe yalnızca belirli bir dinsel eğitimi tamamlamış olan seçkin kişilerce ulaşılır; bunlara akıllılar anlamına gelen Ukkal denir. Bunlar başlarına beyaz sarık sararlar ve kendi aralarında özel toplantılar düzenlerler. Dürzîlik'te Ukkal'in uygulamakta olduğu dokuz dereceli bir hiyerarşik yapılanma bulunmaktadır. İnisiyasyonun ilk yılında deneme süresini tamamlayan aday asıl üyeliğe kabul edilebilir. Çıraklık devresini tamamlayan Dürzî'nin ancak ikinci yılda inancının simgesi olan beyaz sarık takmasına izin verilir ve mezhebin tüm gizemli âyinlerine katılmaya hak kazanır.
  • Çoğunluğu oluşturan diğerleri Dürzî inançlarının yalnızca sınırlı bir bölümünü bilirler ve bunlara da cahiller anlamına gelen Cuhhal denilir. Bunlar ancak herkese açık ibadet yerlerinde buluşurlar. Böylelikle iki katlı bir inançsal yapıya sahip olan Dürzîlik, kendine özgü bir ezoterik yapı ortaya koymaktadır. Bu tür iki katlı inançsal yapıların özellikle Maniheizm, Bogomiller, Paflikyanlar ve Batı'da Katharlar'da bulunduğu bilinmektedir.
  • Dürzîlerin inançsal ilkelerinin yalnızca bir tür inisiyasyondan geçmiş kendi mezhep üyelerine açıklanan gizler olması nedeniyle, inanç ve öğretileri tam olarak bilinmemekle beraber Yahudilik, Hristiyanlık ve İslâm karışımı bir uzlaşımcı sentez gibi değerlendirilmektedir.
  • Tapınmaları gizli olduğundan törenleri hakkında güvenilir bilgilere sahip değiliz. Yüksek ağaçlıklar arasında veya dağların tepelerinde gizlenmiş kutsal yapılarında hemen hiç süsleme yoktur. Belirli bir ritüelleri ve okudukları bir duaları da yoktur, ama törenler sırasında ilahiler söyler ve kutsal kitaplarını okurlar.
  • Son olarak, sanki gizli bir örgüte benzerliklerini tamamlamak için, Dürzîlerin birbirlerini tanıyabilmek amacıyla benimsedikleri işaret ve şifreler olduğunu ve bunların karşılıklı olarak alınıp verilmemesi halinde gizemlerine dair tek sözcük etmedikleri bilinmektedir. Diline sahip olma (dürüstlük), kardeşini koruma (kardeşlik), yaşlıya saygı, diğerlerine yardım, vatanı koruma ve bir Tanrı'ya inanmaktır. Dürzi inancın bir diğer büyük esası da sadece insanlar arasında olan bir tür reenkarnasyondur. Dürzîler çok eşli evliliği, tütün ve alkol kullanımını, domuz eti tüketimini yasak sayarlar. Ayrıca Dürzîlik; Müslümanlar, Hristiyanlar, Yahudiler veya diğer dinlere mensup olanlarla evlenmeyi yasaklar. Fakat bu modern topluluklarda çoğunlukla göz ardı edilmektedir.
  • Dürzî inancı beş kozmik ilke içerir ve bu ilkeler Dürzî yıldızı ile sembolize edilir: Zihin (yeşil), ruh (kırmızı), kelime (sarı), örf (mavi) ve içkinlik (beyaz). Bu erdemlerin beş farklı ruh olarak sürekli Dünya üzerinde, peygamberler ve filozoflar olarak reenkarnasyona uğradığına inanılır. Bu peygamber ve filozoflara, Âdem, Pisagor, Akhenaton da dâhildir. İslâm Dîni'nin inandığı Îsâ ve Muhammed gibi peygamberlere Dürzîler'in inanıp inanmadığı kesin belli değildir. Ayrıca, oruç, namaz ve hac gibi İslâmî ibâdetleri de yapmak zorunda değillerdir. Bu gibi sebeplerden dolayıdır ki Ehl-i Sünnet mezhepler, Dürzîliğin itikaden İslâmiyet ile bir alâkasının bulunmadığı görüşünde birleşmektedir. Buna karşın, Dürzîler ise kendilerini İslâm dini siyasi mezheplerinden Şîa-İslâmiyet'in bir mezhebi olarak tanımlamaktadır.
Ayrıca bakınız: Risalet’ül-Hikmet

Dürzî yıldızı ve renklerinin anlamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dürzîler'in kutsal simgesi beş köşeli bir yıldızdır. Bu yıldızın her bir köşesi ayrı renkte olup, beş hududu ve onların niteliklerini temsil eder:

  • Yeşil: Gerçeğin anlaşılması ve kavranması için gerekli olan “Akıl” dır. Allah’ın iradesini temsil eder.
  • Kırmızı: “Nefs”dir ve varlığın sınırlarını belirler. Akla yardımcıdır.
  • Sarı: Gerçeğin en yalın ifadesi olan “Söz”dür. İlk ikisine yardımcı olmaktadır.
  • Mavi: “As-Sabik”tir. İradenin düşünsel gücünü temsil eder. Söz’e yardımcı olmak ve onu her türlü kötülükten koruyarak, evreni uyum ve düzen içinde tutmak üzere yaratılmıştır.
  • Beyaz: “Al-Tali”dir. Mavi’nin gerçekleşmesi ve gücün maddeleşmesidir.

Tapınak Şövalyeleri ve Dürzîler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Tapınak Şövalyeleri

Haçlılar'ın Kutsal Topraklar'da egemen oldukları dönemde, Tapınak Şövalyeleri'nin karşılaştığı Doğu'ya özgü birçok gizemci inanç akımlarından biri de Dürzîlik'tir. Dürzîler'in inanç sisteminin ve ezoterik uygulamalarının Tapınak Şövalyeleri'ni etkilediği sıkça ileri sürülen bir savdır. Bu sava göre Tapınak Şövalyeleri, daha sonra Avrupa’ya aktarılan ve zamanla Masonluk sistemine yerleşen bir takım inanç ve geleneklerinin esinini Dürzîler'den almışlardır.

Tapınak Şövalyeleri'nin Dürzîler ile bağıntısının hem tarihsel hem de geleneksel bir takım kanıtları olmakla beraber, bunun Masonluk ve Tapınak Şövalyeleri üzerinde ne gibi etkileri olduğu konusunda yalnızca varsayımlarda bulunulabilir.

Charles W. King'in gnostikler ile ilgili yapıtında ileri sürdüğüne göre: “Mısır halifesi Hâkim'in mezhebin kurucusu olduğu ileri sürülmesine karşın Dürzîler'in, Prokopius'un VI. yüzyılda Lübnan ve Suriye’de hızla çoğaldıklarını söylediği Gnostik mezheplerin kalıntıları olmaları daha akla yakındır. Komşuları arasındaki yaygın kanıya göre Dürzîler, dana şeklindeki bir puta tapınmakta ve gizli toplantılarında Roma döneminde Ophitler’e (yılanı kutsallaştıran ve ona tapan bir tarikat), Ortaçağda Tapınak Şövalyeleri'ne ve çağımızda da Masonlar'a atfedilen törenler yapmaktadırlar.”

Bu görüşün başka yazarlarca da onaylandığı görülüyor. Ancak King'e göre, önemli ve ilginç olan nokta: “Dürzîler'in kendi önderlerinin İskoçya’da gizlendiğine inanmalarıdır.” Kuşkusuz bu, Tapınak Şövalyeleri'nin o yörede çok güçlü oldukları dönemlerden kalma bir inanıştır.

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ İsrail, 1962 yılında resmi belgelerde Dürzilerin etnik kimliğini "Arap"tan "Dürzi"ye yeniden tanımlayarak, kendilerine özgü bir siyasi ve ulusal kimlik yarattı ve "Dürzi ve İsrailli" bilincini beslemek için ayrı bir eğitim sistemi kurdu. "Araplaştırma" ve "Filistinleştirme"ye karşı koymayı amaçlayan bu girişim, bağımsız bir Dürzi müfredatının ortaya çıkmasını sağladı. İsrail'deki Dürzilerin çoğu kendilerini Arap olarak tanımlamaya devam ederken, bazıları siyasi veya sosyal nedenlerle kendilerine özgü bir "Dürzi etnik kimliği" benimsedi. Bilim insanları, Dürzi siyasi elitinin desteğiyle yürütülen bu politikanın, Dürzileri toplumsal yönden ayrıcalıklı kılarken, daha geniş etnik ve ulusal kimliklerini dışladığını savunuyor.[58][59][60][61]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ Skutsch, Carl (2013). Skutsch, Carl (Ed.). Encyclopedia of the World's Minorities. Routledge. s. 410. ISBN 978-1-135-19388-1. Total Population: 800,000 
  2. ^ Betts 1990, s. 55: "Dünya genelinde Dürzilerin toplam nüfusu muhtemelen bir milyona yaklaşmaktadır."
  3. ^ Marsh, Donna (2015). Doing Business in the Middle East: A cultural and practical guide for all Business Professionals. revised. Hachette UK. ISBN 978-1-4721-3567-4. Dünya çapında 1 milyondan fazla Dürzi olmadığına inanılmaktadır; çoğu Levant bölgesinde yaşamaktadır. 
  4. ^ Swayd 2015, s. 3: "Dürzi dünya nüfusu şu anda muhtemelen iki milyona yaklaşmaktadır."
  5. ^ "Syria region map". gulf2000.columbia.edu. 7 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PNG) arşivlendi. 
  6. ^ Irshaid, Faisal (19 Haziran 2015). "Syria's Druze under threat as conflict spreads". BBC News. 
  7. ^ Lebanon – International Religious Freedom Report 2008 U.S. Department of State. Retrieved on 13 June 2013.
  8. ^ "The Druze population in Israel – a collection of data on the occasion of the Prophet Shuaib holiday" (PDF). CBS – Israel. Israel Central Bureau of Statistics. 17 Nisan 2019. 24 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2019. 
  9. ^ "alwazir tariq aleisami nayiban lirayiys jumhuriat finizwilaa" "الوزير طارق العيسمي نائبا لرئيس جمهورية فنزويلا" [Minister Tareck El Aissami, Vice President of the Republic of Venezuela] (Arapça). Aamama. 2013. 20 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. : Referring governor Tareck El Aissami.
  10. ^ a b "Sending relief – and a message of inclusion and love – to our Druze sisters and brothers". 16 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Druze Traditions, Institute of Druze Studies, 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi 
  12. ^ "Dating Druze: The struggle to find love in a dwindling diaspora". CBC News. Erişim tarihi: 1 May 2019. 
  13. ^ International Religious Freedom Report, US State Department, 2005 
  14. ^ "Drusentum – Die geheime Religion (2020)". Deutschlandfunk. 14 Temmuz 2020. Erişim tarihi: 5 January 2021. 
  15. ^ "Cultural diversity: Census, 2021". Australian Bureau of Statistics. 10 Ağustos 2021. 7 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023. 
  16. ^ Berdichevsky, Norman (2004). Nations, Language and Citizenship. McFarland. ISBN 978-0-7864-2700-0. 
  17. ^ a b Brockman 2011, s. 259.
  18. ^ Halm, Heinz (2003). [[[:Şablon:Google Books]] Die Kalifen von Kairo: Die Fāṭimiden in Ägypten, 973–1074] |url= değerini kontrol edin (yardım) [The Caliphs of Cairo: The Fatimids in Egypt, 973–1074] (Almanca). Munich: C. H. Beck. s. 286. ISBN 3-406-48654-1. 
  19. ^ a b Hodgson, Marshall G. S. (1962). "Al-Darazî and Ḥamza in the Origin of the Druze Religion". Journal of the American Oriental Society. 82 (1): 5-20. doi:10.2307/595974. ISSN 0003-0279. JSTOR 595974. 
  20. ^ Swayd 2015, s. 3: "Dürzilerin dünya nüfusu şu anda muhtemelen iki milyona yaklaşıyor;"
  21. ^
  22. ^ Morrison, Terri; Conaway, Wayne A. (2006). Kiss, Bow, Or Shake Hands: The Bestselling Guide to Doing Business in More Than 60 CountriesSınırlı deneme süresince özgürce erişilebilir, normalde ise abonelik gereklidir (illustrated bas.). Adams Media. s. 259. ISBN 978-1-59337-368-9. 
  23. ^ a b De McLaurin, Ronald (1979). The Political Role of Minority Groups in the Middle East. University of Michigan Press. s. 114. ISBN 978-0-03-052596-4. Teolojik olarak, Dürzilerin Müslüman olmadığı sonucuna varmak gerekir. İslam'ın beş şartını kabul etmezler. Dürziler, bu ilkelerin yerine yukarıda belirtilen yedi kuralı koymuşlardır. 
  24. ^ "Druze in Syria". Harvard University. 22 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Dürziler, Suriye, Lübnan ve İsrail'de yoğunlaşmış, dünya çapında yaklaşık bir milyon mensubu bulunan etnik ve dini bir gruptur. Dürziler, İsmaili Şiiliğinin bin yıllık bir kolunu takip ederler. Takipçileri İbrahimî tevhid inancını vurgularlar ancak bu dini İslam'dan ayrı görürler. 
  25. ^ a b Stewart, Dona J. (2008). The Middle East Today: Political, Geographical and Cultural Perspectives. Routledge. s. 33. ISBN 978-1-135-98079-5. Dürzilerin çoğu kendilerini Müslüman olarak görmez. Tarihsel olarak büyük zulümlere maruz kalmış ve dini inançlarını gizli tutmuşlardır. 
  26. ^ a b Abu-Izeddin 1993, s. 14.
  27. ^ Firro 2023, s. 19-20.
  28. ^ Nili, Shmuel (2019). The People's Duty: Collective Agency and the Morality of Public Policy. Cambridge University Press. s. 195. ISBN 978-1-108-48092-5. 
  29. ^ "Druze | History, Religion, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 4 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2022. 
  30. ^ Daftary 2007, ss. 188–189.
  31. ^ Swayd 2009, s. xxxix.
  32. ^ Abu Izzeddin, Nejla M. (1993). The Druzes: A New Study of their History, Faith, and Society. Brill. s. 108. ISBN 978-90-04-09705-6. 
  33. ^ Daftary, Farhad (2013). A History of Shi'i Islam. I.B. Tauris. ISBN 978-0-85773-524-9. 
  34. ^ a b Quilliam, Neil (1999). Syria and the New World Order. University of Michigan Press. s. 42. ISBN 978-0-86372-249-3. 
  35. ^ a b The New Encyclopaedia BritannicaÜcretsiz kayıt gerekli. Encyclopaedia Britannica. 1992. s. 237. ISBN 978-0-85229-553-3. Dürzi dini inançları İsmaili öğretilerinden doğmuştur. Ancak çeşitli Yahudi, Hristiyan, Gnostik, Yeni-Platoncu ve İrani unsurlar, katı bir tevhid öğretisi altında birleşmiştir. 
  36. ^ Hitti, Philip Khuri (1928). The Origins of the Druze People and Religion: With Extracts from Their Sacred Writings. Library of Alexandria. ss. 27-. ISBN 978-1-4655-4662-3. 
  37. ^ Sālibī, Kamāl (2005). The Druze: realities & perceptions. Druze Heritage Foundation. ss. 186-190. ISBN 978-1-904850-06-9. 
  38. ^ Conder, Claude Reignier (2018). Palestine. BoD – Books on Demand. ss. 80-. ISBN 978-3-7340-3986-7. 
  39. ^ Al-Rāfidān. Kokushikan Daigaku, Iraku Kodai Bunka Kenkyūjo. 1989. ss. 2-. 
  40. ^ Rosenthal, Donna (2003). The Israelis: Ordinary People in an Extraordinary Land. Simon & Schuster. s. 296. ISBN 978-0-684-86972-8. 
  41. ^ a b Kapur, Kamlesh (2010). History of Ancient India. Sterling Publishers Pvt. Ltd. ISBN 978-81-207-4910-8. 
  42. ^ Doniger, Wendy (1999). Merriam-Webster's Encyclopedia of World ReligionsÜcretsiz kayıt gerekli. Merriam-Webster, Inc. ISBN 978-0-87779-044-0. 
  43. ^ Nisan 2002, s. 95.
  44. ^ A Political and Economic Dictionary of the Middle East. Routledge. 2013. ISBN 978-1-135-35561-6. 
  45. ^ Finegan, Jack (1981). Discovering Israel: An Archeological Guide to the Holy Land (İngilizce). Eerdmans. ISBN 978-0-8028-1869-0. 
  46. ^ Nisan 2015, s. 94.
  47. ^ Swayd 2015, s. 77.
  48. ^ Swayd 2009, s. 109: "They also cover the lives and teachings of some biblical personages, such as Job, Jethro, Jesus, John, Luke, and others"
  49. ^ Radwan, Chad K. (June 2009). Assessing Druze identity and strategies for preserving Druze heritage in North America (MA thesis). University of South Florida. 
  50. ^ Zabad 2017, s. 125: "Dürziler küçük bir topluluk olmalarına rağmen Levant siyasetinde hayati bir rol oynamışlardır."
  51. ^ Stewart, Dona J. (2008). The Middle East Today: Political, Geographical and Cultural Perspectives. Routledge. s. 33. ISBN 978-1-135-98079-5. 
  52. ^ Al-Khalidi, Suleiman (11 Haziran 2015). "Calls for aid to Syria's Druze after al Qaeda kills 20". Reuters. 
  53. ^ "Syria: ISIS Imposes 'Sharia' on Idlib's Druze". 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015. 
  54. ^ Firro 2023, ss. 19–20.
  55. ^ Firro 2023, s. 19.
  56. ^ Abu-Izeddin 1993, s. 10.
  57. ^ Makarim 1974, ss. 2–3.
  58. ^ Firro, Kais (1999). The Druzes in the Jewish State: A Brief History. Brill. ss. 9, 171. ISBN 90-04-11251-0. 
  59. ^ 'Weingrod, Alex (1985). Studies in Israeli Ethnicity: After the Ingathering. Taylor & Francis. ss. 259-279. ISBN 978-2-88124-007-2. 
  60. ^ Firro, Kais M. (2001). "Reshaping Druze Particularism in Israel". Journal of Palestine Studies. 30 (3): 40-53. doi:10.1525/jps.2001.30.3.40 $2. 
  61. ^ Halabi, Rabah (2014). "Invention of a Nation: The Druze in Israel". Journal of Asian and African Studies. 49 (3): 267-281. doi:10.1177/0021909613485700 $2. 
  62. ^ Firro 2023, s. 20.
  63. ^ a b c Moukarim, Moustafa F., About the Faith of The Mo'wa'he'doon Druze, 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi 
  64. ^ a b "DÜRZÎLİK". Mustafa ÖZ. TDV İslam Ansiklopedisi. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024. 
  65. ^ Swayd, Samy (1998). The Druzes: An Annotated Bibliography. Kirkland, Washington, USA: ISES Publications. ISBN 978-0-9662932-0-3. 
  66. ^ Chisholm 1911, s. 605.
  67. ^ a b Al-Najjar, 'Abdullāh (1965). Madhhab ad-Durūz wa t-Tawḥīd (The Druze Sect and Unism) (Arapça). Egypt: Dār al-Ma'ārif. 
  68. ^ Hitti, Philip K. (2007). Origins of the Druze People and Religion, with Extracts from their Sacred Writings. Columbia University Oriental Studies. 28 (new bas.). Londra: Saqi. ss. 13-14. ISBN 978-0-86356-690-5. 
  69. ^ Nisan 2002, s. 283.
  70. ^ Zaman, Muhammad Qasim; Stewart, Devin J.; Mirza, Mahan; Kadi, Wadad; Crone, Patricia; Gerhard, Bowering; Hefner, Robert W.; Fahmy, Khaled; Kuran, Timur (2013). The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press. ss. 139-140. ISBN 978-0-691-13484-0. Suriye, Lübnan, İsrail ve Ürdün'de küçük bir azınlık olarak varlığını sürdüren Dürziler (bu ülkelerdeki tahmini sayıları 21. yüzyılın başında bir milyon civarındaydı) hem Sünni hem de Şii İslam'dan önemli ölçüde uzaklaşmaktadır. 
  71. ^ Bryer, David R. W. (1979). The Origins of the Druze Religion: An Edition of Ḥamza's Writings and an Analysis of His Doctrine. University of Oxford Press. s. 239. ISBN 978-0-03-052596-4. 
  72. ^ "Are the Druze People Arabs or Muslims? Deciphering Who They Are". Arab America (İngilizce). 8 Ağustos 2018. 8 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2020. 
  73. ^ Yazbeck Haddad, Yvonne (2014). The Oxford Handbook of American Islam. Oxford University Press. s. 142. ISBN 978-0-19-986263-4. While they appear parallel to those of normative Islam, in the Druze religion they are different in meaning and interpretation. The religion is considered distinct from the Ismaili as well as from other Muslims belief and practice... Most Druze consider themselves fully assimilated in American society and do not necessarily identify as Muslims.. 
  74. ^ Cohen, Hillel (2010). Good Arabs: The Israeli Security Agencies and the Israeli Arabs, 1948–1967. University of California Press. s. 170. ISBN 978-0-520-94488-6. the Druze connection to the Muslims remained a matter of controversy. 
  75. ^ Jacobs, Martin (2014). Reorienting the East: Jewish Travelers to the Medieval Muslim World. University of Pennsylvania Press. s. 193. ISBN 978-0-8122-9001-1. Though their religion is related to that of the Ismailis from a historical standpoint, the Druze—who see themselves as true "unitarians" (muwah.h.idūn)—are usually not considered Muslims. 
  76. ^ Hajjar, Lisa (2005). Courting Conflict: The Israeli Military Court System in the West Bank and Gaza. University of California Press. s. 279. ISBN 978-0-520-24194-7. [Druze] although today it is widely considered to be a separate religion, some still consider it an Islamic sect 
  77. ^ Bryer, David R. W. (1975). "The Origins of the Druze Religion". Der Islam. 52 (1): 52-65. doi:10.1515/islm.1975.52.1.47. ISSN 1613-0928. 
  78. ^ Bryer, David R. W. (1975). "The Origins of the Druze Religion (Fortsetzung)". Der Islam. 52 (2): 239-262. doi:10.1515/islm.1975.52.2.239. ISSN 1613-0928. 
  79. ^ Artzi 1984, s. 166: "...Bu dönemde bölgeyi ziyaret eden Avrupalılar, Dürzilerin "diğer inananlardan daha çok Hıristiyanları sevdiklerini" ve "Türklerden, Müslümanlardan ve Araplardan [Bedevilerden] yoğun bir nefret duyduklarını" aktarmaktadırlar."
  80. ^ Swayd 2015, s. 132: "Bazı Müslüman yöneticiler ve hukukçular, 1022 yılında yedinci Fatımi Halifesi El-Zahir'den başlayarak Dürzi Hareketi mensuplarının zulüm görmesini savunmuşlardır. Sonraki yüzyıllarda tekrarlayan zulüm dönemleri... inanç ve uygulamalarının açıklığa kavuşturulmaması, Müslümanlar ile Dürziler arasındaki belirsiz ilişkinin ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur."
  81. ^ Zartman, Jonathan K. (2020). Conflict in the Modern Middle East: An Encyclopedia of Civil War, Revolutions, and Regime Change. ABC-CLIO. s. 199. ISBN 978-1-4408-6503-9. Historically, Islam classified Christians, Jews, and Zoroastrians as protected "People of the Book," a secondary status subject to payment of a poll tax. Nevertheless, Zoroastrians suffered significant persecution. Other religions such as the Alawites, Alevis, and Druze often suffered more. 
  82. ^ Layiš, Aharôn (1982). Marriage, Divorce, and Succession in the Druze Family: A Study Based on Decisions of Druze Arbitrators and Religious Courts in Israel and the Golan Heights. Brill. s. 1. ISBN 978-90-04-06412-6. Dürzilik dini, Şiiliğin aşırı bir kolu olan İsmailiyye'den doğmuşsa da İslam'dan tamamen ayrılmış ve bu nedenle Müslümanlar tarafından dönem dönem zulme maruz kalmıştır. 
  83. ^ Parsons, L. (2000). The Druze between Palestine and Israel 1947–49. Springer. s. 2. ISBN 978-0-230-59598-9. With the succession of al-Zahir to the Fatimid caliphate a mass persecution (known by the Druze as the period of the mihna) of the Muwaḥḥidūn was instigated ... 
  84. ^ Hitti 1924.
  85. ^ Tucker 2019, ss. 364–366.
  86. ^ Abu-Husayn, Abdul-Rahim (2004). The view from Istanbul: Lebanon and the Druze Emirate in the Ottoman chancery documents, 1546–1711Sınırlı deneme süresince özgürce erişilebilir, normalde ise abonelik gereklidir. I.B. Tauris. ss. 22-23. ISBN 978-1-86064-856-4. 
  87. ^ Fawaz 1994, s. 63.
  88. ^ Goren, Haim. Dead Sea Level: Science, Exploration and Imperial Interests in the Near East. pp. 95–96.
  89. ^ Tucker 2019, s. 364.
  90. ^ Zabad 2017.
  91. ^ "Syria conflict: Al-Nusra fighters kill Druze villagers". BBC News. 11 Haziran 2015. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015. 
  92. ^ "Nusra Front kills Syrian villagers from minority Druze sect". thestar.com. 11 Haziran 2015. 11 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015. 
  93. ^ Firro, Kais M. (2021). The Druzes in the Jewish State: A Brief History. Brill. s. 94. ISBN 978-90-04-49191-5. 
  94. ^ Hunter, Shireen (2010). The Politics of Islamic Revivalism: Diversity and Unity: Center for Strategic and International Studies (Washington, D.C.), Georgetown University. Center for Strategic and International Studies. University of Michigan Press. s. 33. ISBN 978-0-253-34549-3. Druze – An offshoot of Shi'ism; its members are not considered Muslims by orthodox Muslims. 
  95. ^ Grafton, David D. (2009). Piety, Politics, and Power: Lutherans Encountering Islam in the Middle East. Wipf and Stock Publishers. s. 14. ISBN 978-1-63087-718-7. Ayrıca, Ortodoks İslam'ın birçok inanç ve uygulamasını takip etmelerine rağmen, Sünnilerin çoğunluğunun sapkın olarak gördüğü birkaç yarı-Müslüman mezhep de vardır: Bunlar Ahmediye, Dürzi, İbadi ve Ezidilerdir. 
  96. ^ Williams, Victoria R. (2020). Indigenous Peoples: An Encyclopedia of Culture, History, and Threats to Survival [4 volumes]. ABC-CLIO. s. 318. ISBN 978-1-4408-6118-5. Dürzilik, ibadet etme, oruç tutma, hacca gitme veya ibadet günleri gibi zorunlulukları olmayan ritüelsiz bir din olduğundan, Sünni Müslümanlar tarafından Dürziler İslami bir halk olarak kabul edilmezler. 
  97. ^ "'Allah has spoken to us: we must keep silent.' In the folds of secrecy, the Holy Book of the Druze". Aix-Marseille University. 30 Ocak 2017. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Oryantalist literatür, Dürzi dinini sıklıkla Müslüman inancıyla ilişkilendirir; ancak Dürzilik, İslam'dan, İslam'ın Hıristiyanlıktan veya Hıristiyanlığın Yahudilikten farklı olduğu kadar farklıdır (Bryer 1975b, 239). Müslümanlar, Dürzi doktrinini özellikle ruhun göçünü (tekammus əl-erva) ve dinin kaldırılmasını yücelttiği için sapkınlık olarak kabul ederler. 
  98. ^ Nestorović, Čedomir (2016). Islamic Marketing: Understanding the Socio-Economic, Cultural, and Politico-Legal Environment. Springer. s. 66. ISBN 978-3-319-32754-9. Dürzilere gelince, pek çok Müslüman onlara şüpheyle yaklaşıyor, onların aslında Müslüman olmadığını, başlı başına bir dine mensup olduklarını ileri sürüyorlar. 
  99. ^ "DÜRZiliGiN TEMEL KAYNAKLARI: DÜRZi RiSALELERİ". Dr. Ahmet Bağlıoğlu -Fırat O. llahiyat Fakültesi. DergiPark. 12 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
Genel

Swayd, Samy (2009). The A to Z of the Druzes. Rowman & Littlefield. ISBN [[Special:BookSources/Şablon:Format ISBN|[[:Şablon:Format ISBN]]]] |isbn= değerini kontrol edin: invalid character (yardım). 


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dürziler&oldid=36339308" sayfasından alınmıştır