Kazakistan: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Koordinatlar: 43°21′1.16″K 79°4′49.28″D / 43.3503222°K 79.0803556°D / 43.3503222; 79.0803556
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kolhisli (mesaj | katkılar)
Devriyeler
39.346 değişiklik
k Nur Sultan
Etiket: 2017 kaynak düzenleyici
1. satır: 1. satır:
{{Koordinat|43|21|1.16|N|79|4|49.28|E|display=title}}
<!-- Lütfen bu mesajı bir karar alınmadan kaldırmayınız veya değiştirmeyiniz -->
{{Ülke bilgi kutusu
<div class="boilerplate metadata" id="afd" style="margin: 0 5%; padding: 0 7px 7px 7px; background: #EDF1F1; border: 1px solid #FF4040; text-align: left; font-size:95%;">
| kendi_dilinde_adı = {{Dil|kk|Қазақстан Республикасы <br />''Qazaqstan Respwblïkası''|dil_adı=e}}
'''Bu sayfa, Vikipedi'nin [[Vikipedi:Silme politikası|silme politikası]] gereğince silinmeye aday görülmüştür.<br />
| adı = Kazakistan
Lütfen fikirlerinizi '''[[Vikipedi:Silinmeye aday sayfalar/Kazakistan&#39;ın başkenti|burada]]''' [[Vikipedi:Silinmeye aday sayfalar|Silinmeye aday sayfalar]] sayfasında belirtiniz.<br />
| tam_adı = Kazakistan Cumhuriyeti
Sayfa üzerinde değişiklik yapabilirsiniz, fakat lütfen tartışma devam ederken sayfanın içini boşaltmayın veya bu şablonu kaldırmayın. Birleştirme ve isim değiştirme konularında daha fazla bilgi için [[Vikipedi:Hizmetliler için silme yönergeleri|Hizmetliler için silme yönergeleri]] sayfasını okuyunuz.<br/>
| bayrak_resmi = Flag of Kazakhstan.svg
<div class="NavFrame" style="padding:0;border-style:none;"><div class="NavFrame" style="border-style:none;padding:0;"><div class="NavHead" style="background:#EDF1F1;text-align:left;"><span style="font-weight:normal;">[[Vikipedi:Silinmeye aday sayfalar#Bir sayfanın silinmeye aday gösterilmesi (SAS şablonu konulması)|Aday sayfa nasıl eklenecek]] ([{{fullurl:Vikipedi:Silinmeye aday sayfalar#Tartışmalar|action=edit}} kayıt])</span></div>
| arma_resmi = Emblem_of_Kazakhstan_latin.svg
<div class="NavContent" style="display:none;background:#EDF1F1;">
| slogan =
{{sas bilgi|{{FULLPAGENAME}}}}
| ulusal_marş = <center> [[Dosya:Kazakhstan 2006.ogg]]</center><br />[[Meniñ Qazaqstanım|Менің Қазақстаным]] <small>([[Kazakça]])</small> <br />{{Dil|kz-Latn|''Meniñ Qazaqstanım''}} <small>(Transkripsiyon)<br />"Benim Kazakistan'ım"</small>
</div></div></div></div>
| kraliyet_marşı =
[[Kategori:Silinmeye aday sayfalar]]
| diğer_sembol_adı =
| diğer_sembol_resmi =
| harita_resmi = Kazakhstan (orthographic projection).svg
| harita_açıklaması =
| harita2_resmi =
| harita2_açıklaması =
| başkent = [[Nur-Sultan]]
| latd= 51
| latm= 10
| latNS = N
| longd= 71
| longm= 30
| longEW = E
| en_büyük_şehir = [[Almatı]]
| en_büyük_yerleşim =
| en_büyük_yerleşim_tipi =
| resmî_diller = [[Kazakça]] <small>(1. resmî dil)</small><br />[[Rusça]] <small>(2. resmî dil)</small>
| bölgesel_diller =
| dil_tipi =
| diller =
| etnik_gruplar = (2009 nüfus sayımı)<br />%65,2 [[Kazaklar]]<br />%21,8 [[Ruslar]]<br />%3 [[Özbekler]] <br />%1,8 [[Ukraynalılar]]<br />%1,4 [[Uygurlar]]<br />%1,3 [[Tatarlar]]<br />%1,1 [[Almanlar]]<br />%4,5 diğer<ref>"2009 Жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы, Қысқаша қорытындылар" Статистикалық жинақ, Редакциясын басқарған Ә.А. Смайылов, Астана, 2010 - 110 бет</ref>
| etnik_grup_yılı =
| milliyet = [[Kazaklar|Kazak]]
| yönetim_biçimi = [[Cumhuriyet]]
| yönetici_unvanı1 = [[Kazakistan devlet başkanı|Devlet Başkanı]]
| yönetici_adı1 = [[Kasım Cömert Tokayev]]
| yönetici_unvanı2 = [[Kazakistan Başbakanı|Başbakan]]
| yönetici_adı2 = [[Askar Mamin]]
| yönetici_unvanı3 =
| yönetici_adı3 =
| yönetici_unvanı4 =
| yönetici_adı4 =
| yönetici_unvanı5 =
| yönetici_adı5 =
| olay1 =
| olay1_tarihi =
| olay2 =
| olay2_tarihi =
| olay3 = [[Kazak Hanlığı]]
| olay3_tarihi = 1465
| olay4 = [[Alaş Otonomu]]
| olay4_tarihi = 13 Aralık 1917
| olay5 = [[Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Kazakistan SSC]]
| olay5_tarihi = 5 Aralık 1936
| olay6 = [[Bağımsızlık]]
| olay6_tarihi = 16 Aralık 1991
| olay7 = İlanı
| olay7_tarihi = 25 Aralık 1991
| olay8 =
| olay8_tarihi =
| olay9 =
| olay9_tarihi =
| yüzölçümü_sırası = 9.
| yüzölçümü = 2.724.900
| yüzölçümü_milkare = 1.052.085
| yüzölçümü_dipnotu =
| su_yüzdesi = 1.7
| yüzölçümü2 =
| yüzölçümü2_açıklaması =
| FR_dipnot2 =
| FR_IGN_yüzölçümü =
| FR_IGN_yüzölçümü_milkare =
| FR_IGN_yüzölçümü_sırası =
| FR_dipnot3 =
| kadastro_yüzölçümü =
| kadastro_yüzölçümü_milkare =
| kadastro_yüzölçümü_sırası =
| tahmini_nüfus = 17,693,500<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.stat.gov.kz/faces/homePage;jsessionid=1c2cXCGQhlvPJfl9tXsjhJMyY4RyV5PJPkGYPyG27RGCR5MKyFfB!-259926468!261972069?_afrLoop=31639183043388057#%40%3F_afrLoop%3D31639183043388057%26_adf.ctrl-state%3D1dfk1zu4vp_4 | başlık = Негізгі | yayıncı = | erişimtarihi = 14 February 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160424002130/http://www.stat.gov.kz/faces/homePage;jsessionid=1c2cXCGQhlvPJfl9tXsjhJMyY4RyV5PJPkGYPyG27RGCR5MKyFfB!-259926468!261972069?_afrLoop=31639183043388057 | arşivtarihi = 24 Nisan 2016}}</ref>
| tahmini_nüfus_sırası = 62.
| tahmini_nüfus_tarihi = Şubat 2016
| sayım_nüfusu = 16.009.597<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Kazakistan Cumhuriyeti 2009 Nüfus Sayımı - Özet)] {{Rus}}</ref>
| sayım_nüfusu_sırası =
| sayım_nüfusu_tarihi = 2009
| FR_dipnot =
| FR_tahmini_toplam_nüfus_tarihi =
| FR_tahmini_toplam_nüfus =
| FR_tahmini_toplam_nüfus_sırası =
| FR_metropol_nüfusu =
| FR_metropol_nüfusu_sırası =
| FR_dipnot5 =
| nüfus_yoğunluğu =
| nüfus_yoğunluğu_milkare =
| nüfus_yoğunluğu_sırası = 224.
| nüfus_yoğunluğu_dipnotu =
| GSYİH_SAGP = 420.629 milyar $<ref name=IMF>{{Web kaynağı | url = http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=60&pr.y=13&sy=2014&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=916&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= | başlık = Kazakhstan | yayıncı = International Monetary Fund | erişimtarihi = 28 June 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160603040734/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=60&pr.y=13&sy=2014&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=916&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= | arşivtarihi = 3 Haziran 2016}}</ref>
| GSYİH_SAGP_sırası = 43.
| GSYİH_SAGP_yılı = 2014
| kişi_başına_düşen_GSYİH_SAGP = 24,143 $<ref name=IMF/>
| kişi_başına_düşen_GSYİH_SAGP_sırası =
| GSYİH_düşük = 225.619 milyar $<ref name=IMF/>
| GSYİH_düşük_sırası = 54.
| GSYİH_düşük_yılı = 2014
| kişi_başına_düşen_GSYİH_düşük = $12,950<ref name=IMF/>
| kişi_başına_düşen_GSYİH_düşük_sırası =
| Gini = 26.4<ref name=WB1>{{Web kaynağı | url = http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI | başlık = Gini index | yayıncı = [[World Bank]] | erişimtarihi = 21 November 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160619175207/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ | arşivtarihi = 19 Haziran 2016}}</ref>
| Gini_sırası =
| Gini_yılı = 2013
| Gini_kategorisi =
| İGE = {{artış}} 0.788
| İGE_sırası = 56.
| İGE_kategorisi = <span style="color:#090;">yüksek</span>
| İGE_yılı = 2014
| para_birimi = [[Tenge]] ([[Dosya:Tenge symbol.svg|7px]])
| para_birimi_kodu = KZT
| zaman_dilimi = Batı/Doğu
| utc = +5/+6
| yaz_zaman_dilimi =
| yaz_utc =
| takvim =
| trafik_akışı = sağ
| cctld = [[.kz]]
| ISO_3166_kodu =
| telefon_kodu = [[+7]]-6xx, +7-7xx
| harita3_resmi =
| harita3_açıklaması =
| dipnotlar =
| dipnot1 =
| dipnot2 =
| dipnot3 =
| dipnot4 =
| dipnot5 =
| dipnot6 =
| dipnot7 =
}}
'''Kazakistan''' ([[Kazakça]]: ''Қазақстан'', ''Qazaqstan'', {{UFA|qɑzɑqstɑ́n}}), resmî adıyla '''Kazakistan Cumhuriyeti''' ([[Kazakça]]: ''Қазақстан Республикасы'', ''Qazaqstan Respwblikası''), [[Orta Asya]] ve [[Doğu Avrupa]]’daki bağımsız devlettir. Kazakistan, ([[Azerbaycan]], [[Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti]], [[Kırgızistan]], [[Özbekistan]], [[Türkiye]], ve [[Türkmenistan]] ile birlikte) günümüzdeki yedi bağımsız [[Türk devletleri listesi|Türk devletinden]] biri olup [[Türk Keneşi]] ve [[Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi|TÜRKSOY]]'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile (Batı Avrupa'nın yüzölçümü kadar) dünyanın en büyük [[Yüzölçümlerine göre ülkeler|dokuzuncu]] ülkesidir.<ref name="Türkiye Cumhriyeti Ekonomi Bakanlığı">{{Web kaynağı | başlık = Kazakistan - Genel Bilgiler - Coğrafi Konum | url = http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler/ulke-detay/Kazakistan/html-viewer-ulkeler?contentId=UCM%23dDocName%3AEK-160332&contentTitle=Genel%20Bilgiler&_afrLoop=626649626416137&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=8qoss0zsu_106#!%40%40%3F_afrWindowId%3D8qoss0zsu_106%26_afrLoop%3D626649626416137%26contentId%3DUCM%2523dDocName%253AEK-160332%26contentTitle%3DGenel%2BBilgiler%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3D8qoss0zsu_213 | yayıncı = Türkiye Cumhriyeti Ekonomi Bakanlığı | erişimtarihi = 8 Mart 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170308215742/http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler/ulke-detay/Kazakistan/html-viewer-ulkeler?contentId=UCM%23dDocName%3AEK-160332&contentTitle=Genel%20Bilgiler&_afrLoop=626649626416137&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=8qoss0zsu_106 | arşivtarihi = 8 Mart 2017}}</ref> Müslüman ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan [[Saka]], [[Hunlar|Hun]], [[Göktürk]], [[Kıpçak]], [[Karahanlı]], [[Altın Ordu]] gibi devletlerin merkezüssü, Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.
Komşuları olarak kuzeyde [[Rusya]], güneyde [[Türkmenistan]], [[Özbekistan]] ve [[Kırgızistan]], doğuda [[Çin]] bulunur. Ülkenin ayrıca [[Hazar Denizi]] ve [[Aral Gölü]]'ne kıyısı vardır.


Bağımsızlığın kazanılmasına doğru [[1989]] yılında 16.464.464 kişi olan ülke nüfusu, [[1999]] yılına gelindiğinde Slav ve Almanların ülkeden göç etmeleriyle 14.900.000'e kadar düşmüştür. 2010'da bu sayı 16.500.000'e yükselmiştir. Ülke bugün nüfus bakımından dünyanın [[Nüfuslarına göre ülkeler|60.]] büyük ülkesi olmakla birlikte, kilometrekare başına 5,5 insan ile 210.'dur.
Kazakistan Cumhuriyeti'nin başkenti [[Nur-Sultan]] kentidir. Her yıl Kazakistan'da [[6 Temmuz]] başkent günü olarak kutlanmaktadır.


== Etimoloji ==
== Kazakistan başkentlerinin kronolojisi ==
[[Kazak]] sözü "sert, erkin, yiğit" manasına gelir.
[[1916]]-[[1920]] yıllarında Kazakistan'ın ([[Alaş Orda|Alaş Orda Devleti]]) o zaman Alaş-kala denilen [[Semey|Semipalatinsk]] şehri başkentiydi.


== Tarihi ==
[[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]] içinde oluşan Kırgız Özerk Cumhuriyeti'nin başkenti [[1920]] yılından itibaren [[Orenburg]] kenti olmuştur.
{{Ana madde|Kazakistan tarihi}}
=== Çağdaş Kazakistan Öncesi Tarih ===
Çağdaş Kazakların kökenleri [[1400]]'lü yıllara kadar gitmektedir. 1400'lü yıllarda çeşitli Türk kavimlerinin bir araya gelmesiyle [[Orta Asya]]'da yeni bir boy doğmuştur. 1400'lü yıllar öncesinde Kazak toprakları pek çok Türk devletinin kurulduğu geniş bozkır alanlarıdır.


Kazak bozkırları dâhil Orta Asya'da Milattan Önce 5000-1200 yılları arası; [[Afanesyova]], [[Andronova Kültürü|Andrenova]] ve [[Karasuk]] kültürleri gibi kültürleri yaşamıştır. Bu devirden sonra Kazak bozkırlarında kurulan medeniyetler şöyle sıralanabilir:
[[1925]] yılında Cumhuriyet, [[Kazak Özerk Cumhuriyeti]] adını almış, başkent Ak-Meşet kentine taşınmış ve adına [[Kızılorda]] denmiştir.
[[Sakalar]],
[[Hiung-nu]],
Çi-çi yönetimindeki Hiung-nular,
[[Avarlar]],
[[Göktürk Kağanlığı]],
[[Batı Göktürk İmparatorluğu]],
[[Hazarlar]] ve Bulgar Dönemi,
[[II. Göktürk Kağanlığı]],
[[Türgiş Devleti]],
Arap Akınları,
[[Karluklar]] ve [[Kimekler]],
[[Karahanlı Devleti]],
[[Oğuz Yabgu Devleti|Oğuz Yabgu]],
[[Kıpçaklar]],
[[Büyük Selçuklu İmparatorluğu]],
[[Harzemşahlar Devleti]],
Moğol Hakimiyeti,
[[Altın Orda Devleti]].


=== Çağdaş Kazakistan'ın Doğuşu ===
[[1929]] yılında başkent [[Almatı|Alma-Ata]] kentine taşınmıştır.<ref>[http://base.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc;base=LAW;n=8323 AP RF sipariş 17-08-1995 g. № 1495 «Eski Sovyet Cumhuriyetlerinde başkentler ve devletlerin adları konusunda»]</ref>.
[[Dosya:Kazakh Khanate.svg|150px|sol|thumbnail|Kazak Hanlığı'nın bayrağı]]
[[Dosya:Flag of the Kazakh SSR.svg|150px|thumbnail|sol|Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bayrağı]]
[[Dosya:Flag of the Alash Autonomy.svg|150px|thumbnail|sol|Alaş Orda Devleti'nin bayrağı]]


Çağdaş Kazakların doğuşu: [[Altın Orda Devleti]]'nin yıkılmasından sonra Deşt-i Kıpçakın batı yöresinde bulunan Türk kavimleri Nogay Han etrafında toplanarak [[Nogay Hanlığı]]'nı kurdular. Cengiz han sülalesinden olan Şeybani Ebü-lheyr han Deşti-i Kıpçakın orta kısmında Aral gölü kuzeyinde Özbek hanlığını kurdu. Deşt-i Kıpçakın güney yöresinde Cengizhan'ın Çağatay sülalesinden gelen hanlar yöneten bağımsız Moğolistan hanlığı kurulmuş idi. Daha sonra Ebü-l heyr hanlığında Canibek ve Kerey sultanlar bölücülük hareketine başladı. 1450-1465 döneminde bu iki han liderliğinde birçok boylar Ebü-l heyr han ile savaşarak, özgürlüğünü korumak için Moğolistana göç ediyor. Moğolistan hanı İsen boğa Canibek ve Kerey sultan ve onun kendini kazak adı ile anacak boylara Şu nehri ve Kozıbası dağları yöresinden uc bölgeyi ülke edinmesine izin veriyor. Daha sonra [[Kazak hanlığı]]'na dönüşen bu hanlık [[1465]]'ten [[1847]]'ye kadar Kırgız Bozkırlarındaki Türk kavimlerinin ortak adı oldu. [[Kazak Hanlığı]], bugünkü Kazakistan toprakları üzerinde üç parçadan oluşuyordu: [[Kazak boyları|Büyük Cüz]], [[Kazak boyları|Orta Cüz]], [[Kazak boyları|Küçük Cüz]]. Söz konusu cüzler [[1771]]'den sonra birbirinden bağımsız hareket etmeye başladılar. [[1770]] sonlarında Kazak cüzleri güçlü [[Rus İmparatorluğu]] ve [[Çin]] arasındaki mücadele arasında kaldı. [[1847]]'de Kazak hanı olan "Kenesarı Han" döneminde Ruslar, Kazak cüzleri üzerideki egemenliğini tam olarak sağladılar. [[1863]]'te tüm [[Orta Asya]]'da bir "Turkestan Genel Valiliği" kuruldu ve bölge bölümlere ayırdı. Bu dönemde Ruslar Kazak bölgesini, "Kazak Kırgızları Hanlığı" olarak adlandırdı. [[1900]]'lerle birlikte pek çok [[Ruslar|Rus]], Kırgız Bozkırlarına yerleşmeye başladı. [[1906]]'da [[Orta Asya]]'yı [[Rusya]]'ya bağlayan demiryolu bitirildi.
[[1936]] yılında Kazakistan Özerk Cumhuriyeti [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti|RSFSR]] terkibinden çıkarılmış ve [[Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]] adını almıştır.
Açlık ve siyasi sebeplerle [[1912]]-[[1917]] yılları arasında Rus hükûmetine karşı [[Orta Asya]]'da ayaklanma başladı. [[1917]]'de [[Çarlık Rusya]]'da ihtilâl olması sebebiyle [[Orta Asya]]'da bağımsızlık devri yaşandı. [[1917]]-[[1920]] yılları arasında eski Kazak cüzleri bir araya gelerek bağımsız "[[Alaş Orda Devleti]]"ni kurdular. Hükûmet Başkanı, Alikhan Bokeikhanov, başkenti [[Semey]] olan bu devlet üç yıl yaşayabildi. [[1920]]'den sonra Ruslar egemenliği ele geçirdiler ve bu tarihten sonra [[Sovyetler Birliği]] başladı.


=== Sovyetler Birliği Devri ===
[[1929]] yılından [[1936]] yılına kadar [[Almatı|Alma-Ata]] Kazak Özerk Cumhuriyeti'nin, [[1936]]-[[1991]] yıllarında ise [[Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'nin, [[1991]] yılından [[1997]] yılına kadar da [[Kazakistan]]'ın başkenti olmuştur.
[[1920]]'de [[Orta Asya]]'da [[Ruslar]] iki Sovyet Cumhuriyeti kurdular. Bugünkü Kazakistan'da kurulan cumhuriyete "[[Kırgızistan Özerk SSC]]" adını verdiler. [[1925]]'te ise yanlış adlandırıldığı gerekçesiyle SSCB yönetimi, [[Kırgızistan Özerk SSC]] adını "[[Kazakistan Özerk SSC]]" olarak değiştirdi. İlk zamanlar [[Orenburg]] şehri de Kazakistan'a dahildi, ancak daha sonra [[Rusya]]'ya bağlandı. [[1936]]'da Özerk ibaresi kaldırılarak "[[Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]" kuruldu. [[1924]]'ten [[1934]]'e kadar tarım politikaları nedeniyle sorunlar yaşandı. Pek çok Kazak boyu, Uygur bölgesine göç etti. [[II. Dünya Savaşı]]'nda zor zamanlar geçiren ve nüfusunda büyük azalma olan [[Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Kazakistan SSC]], [[Sovyetler Birliği|SSCB]] dönemi boyunca Sovyet tarım politikalarının uygulandığı bir merkez oldu. [[1990]] yılında meydana gelen ekonomik krizler ve [[Sovyetler Birliği]]'nin yıkılmasından sonra [[1991]] yılında bağımsız olarak dünya arenasında yerini aldı.


==Siyaset==
Resmi olarak Astana [[10 Aralık]] [[1997]]'de Kazakistan'ın başkenti ilan edilmiştir. Kentin başkent olarak uluslararası düzeyde duyurusu ise [[10 Haziran]] [[1998]] yılında gerçekleşmiştir.
1991 yılında [[Sovyetler Birliği]]'nden ayrılan Kazakistan, anayasada üniter, laik cumhuriyet olarak tanımlanmaktadır. 1993, 1995 ve 1998 yıllarında olmak üzere üç kez anayasasını değiştirmiştir. 1998 yılındaki anayasaya göre Kazakistan, yasama, yürütme ve yargı organlarının bağımsız olduğu demokratik, üniter bir devlettir.

Cumhurbaşkanı 5 yıl için seçilir. Cumhurbaşkanı seçilebilmek için 40 yaş üzerinde olmak ve Kazakça bilmek şarttır. Seçmen yaşı ise 15'tir. Yasama yetkisi 107 milletvekilinden oluşan meclis ve 47 üyeden oluşan senatoya aittir.

Ekim 1999'da yapılan seçimlerde Otan Partisi %30.9 oy alırken, [[Kazakistan Komünist Partisi]] %17.7 oranında oy almıştır. Sosyalist eğilimli Agrarnaya Partiya ([[Kazakistan Tarım Partisi|Tarım Partisi]]) %12.6, [[Kazakistan Halk Partisi]] ise % 11.2 oy oranıyla meclise girebilmiştir.

15 Ocak 2012'de yapılan parlamento seçimlerinde ise [[Nur Otan]] oyların %80'i alarak 83 milletvekilliği kazandı. Ancak AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) seçimlerin yeterince demokratik olmadığını iddia etti.

Seçime katılan partilerden [[Nur Otan]], [[Kazakistan Komünist Halk Partisi]], [[Kazakistan Demokratik Ak Yol Partisi]] %7 barajını aşarak meclise girmeye hak kazanmıştır. [[Kazakistan Demokratik Ak Yol Partisi]] %7,47 oy alarak 8 milletvekili çıkarırken, [[Kazakistan Komünist Halk Partisi]] %7,19 oy oranıyla 7 milletvekilliği kazanmıştır.
== Coğrafya ==
Kazakistan'ın Türkiye'den yaklaşık 3,5 katı kadar büyük olan toprakları Batı'da Volga (İdil) nehrinin aşağı bölümlerinden Doğu'da Altay eteklerine kadar 3000 kilometre boyunca uzanır. Kuzeyde 55 26 Kuzey enlemine kadar uzanan en uç noktadan, güneyde İstanbul'un da bulunduğu enlem olan 40 56 kuzey noktasına kadar iner. Kuzey Güney totaklarının uzunluğu yaklaşık 2000 kilometre kadardır.
Rusya Fedrasyonu ile 7591 , Özbekistan ile 2354 , Çin'le 1782, Kırgısiztan'la 1241, Türkmenistanla ise 426 kilometre sınırı vardır. 600 kilometre Hazar Denizinde bulunan sınırıyla birlikte toplam sınır uzunluğu 14.000 kilometreyi bulur.
%44'ü çöl veye yarı çöl olan tepelerle kaplı ülkenini %14'ü ağaçlıktır.

155 tür memeli, 480 tür kuş, 150 tür balık, 250 tür tıbbi bitki bulunduran bitki örtüsü ve faunaya sahiptir.<ref name="Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu">{{Web kaynağı | başlık = Republic of Kazakhstan Geographical location, natural conditions | url = http://www.parlam.kz/en/kazakhstan | yayıncı = Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu | erişimtarihi = 8 Mart 2017 | dil = İngilizce | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170205233745/http://www.parlam.kz/en/kazakhstan | arşivtarihi = 5 Şubat 2017}}</ref>

=== İklim ===
Kazakistan’ın okyanuslardan uzak kalması ve deniz tesirini iç kısımlara girmesini engelleyen büyük dağların olması, Kazakistan iklimini kıtalık kara iklim yapmaktadır. Ülke genelinde yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkı çok büyüktür. Ocak ayında ortalama -19 dereceden -4 dereceye kadar; Temmuz ayında ise +19 dereceden +26 dereceye kadar farklılık göstermektedir.

=== Nehirler ve Göller ===
Kazakistan’da 8500<ref name="Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu" /> [[akarsu]] bulunmaktadır. Bunların büyük bir kısmı, [[Hazar Denizi]] (sahası 374 bin kilometrekare, dünyanın en büyük gölüdür), [[Aral Denizi]] (sahası 46,64 bin kilometrekare) ve [[Balkaş Gölü]] (sahası 18,2 bin kilometrekaredir) su toplama havzalarında yer almaktadır. Ayrıca Kazakistan 48.000 civarında büyük ve küçük göllere iyedir. Ülkeyi boydan boya geçen başlıca akarsular [[Ertis]] (Kazakistan toprakları dahilinde uzunluğu 1700&nbsp;km.), [[Esil]] (1400&nbsp;km.), [[Sırderya]] (1400&nbsp;km.) ve [[Ural]] /Jayık/ - 1082 kilometredir.&nbsp;

== Seçimler ==
=== 2016 Genel Seçimleri ===
{| class=wikitable style=text-align:right
!Parti
!Oy
!%
!Sandalye
!+/–
|-
|align=left|[[Nur Otan]]||6,183,757||82.20||84||+1
|-
|align=left|[[Kazakistan Demokratik Ak Yol Partisi]]||540,406||7.18||7||-1
|-
|align=left|[[Kazakistan Komünist Halk Partisi|Komünist Halk Partisi]]||537,123||7.14||7||-
|-
|align=left|[[Kazakistan Sosyal Demokrat Aul Partisi]]||151,285||2.01||0||0
|-
|align=left|[[Sosyal Demokrat Halk Partisi]]||88,813||1.18||0||0
|-
|align=left|[[Kazakistan Birlik Partisi|Birlik Partisi]]||21,484||0.29||0||New
|-
|align=left|Geçersiz||43,282||–||–||–
|-
|align=left|'''Toplam'''||'''7,566,150'''||'''100'''||'''98'''||'''0'''
|-
|align=left|Toplam seçmen/katılım||9,810,852||77.12<ref>{{Web kaynağı | başlık = Adam Carr | url = http://psephos.adam-carr.net/countries/k/kazakhstan/kazakhstan2012.txt | erişimtarihi = 12 Eylül 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20121011122003/http://psephos.adam-carr.net/countries/k/kazakhstan/kazakhstan2012.txt | arşivtarihi = 11 Ekim 2012}}</ref>
|}

== Demografi ==
{{Ana madde|Kazakistan demografisi}}
[[Dosya:Kazakhstan provinces.svg|sağ|400px|thumbnail|Kazakistan'ın eyaletleri]]
[[Dosya:Kazakhstan European 2016 Rus.png|sağ|250px|thumbnail|Ülkedeki en kalabalık azınlık olan Rusların dağılımı]]

=== Nüfus ===
[[1926]]'da 3.713.000 olan nüfus [[1959]] yılında 1 milyon azalmıştır. [[2006]] verilerine göre 15.300.000 nüfusa sahiptir. [[1989]]'da 16,464,000 olan nüfus [[1999]] nüfus sayımına kadar yıllık ortalama %1’lik bir azalma ile 14.953.000'a düştü. [[2000]]-[[2001]] döneminde de düşme devam etmesine karşın [[2003]]-[[2004]] arasında azalış trendi durarak % 0,7 oranında artışla 14.951.000'a ulaştı. [[2016]] itibarıyla nüfusun 17.557.000 olduğu tahmin edilmektedir. 2009 yılı sayımında etnik grupların dağılımı şöyledir:
*[[Kazaklar]]: %63.1
*[[Ruslar]]: %23.7
*[[Özbekler]]: %2.9
*[[Ukraynalılar]]: %2.1
*[[Uygurlar]]: %1.4
*[[Tatarlar]]: %1.3

{| class="wikitable"
|+
'''Kazakistan'ın etnik gruba göre nüfusu 1897-2009'''
|-bgcolor="#e0e0e0"
! rowspan=2 | Etnik<br />gruplar
! colspan=2 | 1897 sayımı<sup>1</sup>
! colspan=2 | 1926 sayımı<sup>2</sup>
! colspan=2 | 1939 sayımı<sup>3</sup>
! colspan=2 | 1959 sayımı<sup>4</sup>
! colspan=2 | 1970 sayımı<sup>5</sup>
! colspan=2 | 1979 sayımı<sup>6</sup>
! colspan=2 | 1989 sayımı<sup>7</sup>
! colspan=2 | 1999 sayımı<sup>8</sup>
! colspan=2 | 2009 sayımı<sup>9</sup>
|-bgcolor="#e0e0e0"
! Nüfus
! %
! Nüfus
! %
! Nüfus
! %
! Nüfus
! %
! Nüfus
! %
! Nüfus
! %
! Nüfus
! %
! Nüfus
! %
! Nüfus
! %
|-
| [[Kazaklar]]
| align="right" | 3,392,751
| align="right" | 73.9
| align="right" | 3,627,612
| align="right" | 58.5
| align="right" | 2,327,625
| align="right" | 37.8
| align="right" | 2,794,966
| align="right" | 30.0
| align="right" | 4,161,164
| align="right" | 32.4
| align="right" | 5,289,349
| align="right" | 36.0
| align="right" | 6,534,616
| align="right" | 39.7
| align="right" | 8,011,452
| align="right" | 53.5
| align="right" | 10,096,763
| align="right" | 63.1
|-
| [[Ruslar]]
| align="right" | 454,402
| align="right" | 12.8
| align="right" | 1,275,055
| align="right" | 20.6
| align="right" | 2,458,687
| align="right" | 40.0
| align="right" | 3,974,229
| align="right" | 42.7
| align="right" | 5,499,826
| align="right" | 42.8
| align="right" | 5,991,205
| align="right" | 40.8
| align="right" | 6,227,549
| align="right" | 37.8
| align="right" | 4,480,675
| align="right" | 29.9
| align="right" | 3,793,764
| align="right" | 23.7
|-
| [[Özbekler]]
| align="right" | 29,564
| align="right" | 1.3
| align="right" | 129,407
| align="right" | 2.1
| align="right" | 120,655
| align="right" | 2.0
| align="right" | 136,570
| align="right" | 1.5
| align="right" | 207,514
| align="right" | 1.6
| align="right" | 263,295
| align="right" | 1.8
| align="right" | 332,017
| align="right" | 2.0
| align="right" | 370,765
| align="right" | 2.5
| align="right" | 456,997
| align="right" | 2.9
|-
| [[Ukraynalılar]]
| align="right" | 860,201
| align="right" | 13.9
| align="right" | 860,201
| align="right" | 13.9
| align="right" | 658,319
| align="right" | 10.7
| align="right" | 762,131
| align="right" | 8.2
| align="right" | 930,158
| align="right" | 7.2
| align="right" | 897,964
| align="right" | 6.1
| align="right" | 896,240
| align="right" | 5.4
| align="right" | 547,065
| align="right" | 3.7
| align="right" | 333,031
| align="right" | 2.1
|-
| [[Uygurlar]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 11,631
| align="right" | 0.2
| align="right" | 35,409
| align="right" | 0.6
| align="right" | 59,840
| align="right" | 0.6
| align="right" | 120,784
| align="right" | 0.9
| align="right" | 147,943
| align="right" | 1.0
| align="right" | 185,301
| align="right" | 1.1
| align="right" | 210,377
| align="right" | 1.4
| align="right" | 224,713
| align="right" | 1.4
|-
| [[Tatarlar]]
| align="right" | 55,984
| align="right" | 1.1
| align="right" | 79,758
| align="right" | 1.3
| align="right" | 108,127
| align="right" | 1.8
| align="right" | 191,802
| align="right" | 2.1
| align="right" | 281,849
| align="right" | 2.2
| align="right" | 312,626
| align="right" | 2.1
| align="right" | 327,982
| align="right" | 2.0
| align="right" | 249,052
| align="right" | 1.7
| align="right" | 204,229
| align="right" | 1.3
|-
| [[Almanlar]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 51,094
| align="right" | 0.8
| align="right" | 92,571
| align="right" | 1.5
| align="right" | 659,800
| align="right" | 7.1
| align="right" | 839,649
| align="right" | 6.5
| align="right" | 900,207
| align="right" | 6.1
| align="right" | 957,518
| align="right" | 5.8
| align="right" | 353,462
| align="right" | 2.4
| align="right" | 178,409
| align="right" | 1.1
|-
| [[Koreliler]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 42
| align="right" | 0.0
| align="right" | 96,453
| align="right" | 1.6
| align="right" | 74,019
| align="right" | 0.8
| align="right" | 78,078
| align="right" | 0.6
| align="right" | 91,984
| align="right" | 0.6
| align="right" | 103,315
| align="right" | 0.6
| align="right" | 99,944
| align="right" | 0.7
| align="right" | 100,385
| align="right" | 0.6
|-
| [[Türkler]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 46
| align="right" | 0.0
| align="right" | 523
| align="right" | 0.0
| align="right" | 9,916
| align="right" | 0.1
| align="right" | 18,397
| align="right" | 0.1
| align="right" | 25,820
| align="right" | 0.2
| align="right" | 49,567
| align="right" | 0.3
| align="right" | 75,950
| align="right" | 0.5
| align="right" | 97,015
| align="right" | 0.6
|-
| [[Azeriler]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 20
| align="right" | 0.0
| align="right" | 12,996
| align="right" | 0.2
| align="right" | 38,362
| align="right" | 0.4
| align="right" | 56,166
| align="right" | 0.4
| align="right" | 73,345
| align="right" | 0.5
| align="right" | 90,083
| align="right" | 0.5
| align="right" | 78,325
| align="right" | 0.5
| align="right" | 85,292
| align="right" | 0.5
|-
| [[Beyaz Ruslar]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 25,584
| align="right" | 0.4
| align="right" | 31,614
| align="right" | 0.5
| align="right" | 107,463
| align="right" | 1.2
| align="right" | 197,592
| align="right" | 1.5
| align="right" | 181,491
| align="right" | 1.2
| align="right" | 182,601
| align="right" | 1.1
| align="right" | 111,924
| align="right" | 0.7
| align="right" | 66,476
| align="right" | 0.4
|-
| [[Dunganlar]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 8,455
| align="right" | 0.1
| align="right" | 7,415
| align="right" | 0.1
| align="right" | 9,980
| align="right" | 0.1
| align="right" | 17,283
| align="right" | 0.1
| align="right" | 22,491
| align="right" | 0.2
| align="right" | 30,165
| align="right" | 0.2
| align="right" | 36,945
| align="right" | 0.2
| align="right" | 51,944
| align="right" | 0.3
|-
| [[Kürtler]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 2,387
| align="right" | 0.0
| align="right" | 6,109
| align="right" | 0.1
| align="right" | 12,299
| align="right" | 0.1
| align="right" | 17,692
| align="right" | 0.1
| align="right" | 25,425
| align="right" | 0.2
| align="right" | 32,764
| align="right" | 0.2
| align="right" | 38,325
| align="right" | 0.2
|-
| [[Tacikler]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 7,599
| align="right" | 0.1
| align="right" | 11,229
| align="right" | 0.2
| align="right" | 8,075
| align="right" | 0.1
| align="right" | 7,166
| align="right" | 0.1
| align="right" | 19,293
| align="right" | 0.1
| align="right" | 25,514
| align="right" | 0.2
| align="right" | 25,673
| align="right" | 0.2
| align="right" | 36,277
| align="right" | 0.2
|-
| [[Polonyalılar]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 3,742
| align="right" | 0.1
| align="right" | 54,809
| align="right" | 0.9
| align="right" | 53,102
| align="right" | 0.6
| align="right" | 61,355
| align="right" | 0.5
| align="right" | 61,136
| align="right" | 0.4
| align="right" | 59,956
| align="right" | 0.4
| align="right" | 47,302
| align="right" | 0.3
| align="right" | 34,057
| align="right" | 0.2
|-
| [[Çeçenler]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 3
| align="right" | 0.0
| align="right" | 2,639
| align="right" | 0.0
| align="right" | 130,232
| align="right" | 1.4
| align="right" | 34,492
| align="right" | 0.3
| align="right" | 38,256
| align="right" | 0.3
| align="right" | 49,507
| align="right" | 0.3
| align="right" | 31,802
| align="right" | 0.2
| align="right" | 31,431
| align="right" | 0.2
|-
| [[Kırgızlar]]
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 10,200
| align="right" | 0.2
| align="right" | 5,033
| align="right" | 0.1
| align="right" | 6,810
| align="right" | 0.1
| align="right" | 9,474
| align="right" | 0.1
| align="right" | 9,352
| align="right" | 0.1
| align="right" | 14,112
| align="right" | 0.1
| align="right" | 10,925
| align="right" | 0.1
| align="right" | 23,274
| align="right" | 0.2
|-
| Diğerleri
| align="right" |
| align="right" |
| align="right" | 108,016
| align="right" | 1.7
| align="right" | 124,611
| align="right" | 2.0
| align="right" | 286,441
| align="right" | 3.1
| align="right" | 315,347
| align="right" | 2.5
| align="right" | 340,834
| align="right" | 2.3
| align="right" | 372,996
| align="right" | 2.3
| align="right" | 206,879
| align="right" | 1.4
| align="right" | 157,215
| align="right" | 1.0
|-bgcolor="#e0e0e0"
! align="left" | Toplam
! colspan=2 |
! colspan=2 | 6,198,465
! colspan=2 | 6,151,102
! colspan=2 | 9,309,847
! colspan=2 | 12,848,573
! colspan=2 | 14,684,283
! colspan=2 | 16,464,464
! colspan=2 | 14,981,281
! colspan=2 | 16,009,597
|-
| colspan=19 | <small><sup>1</sup> Karakalpaklar hariç; Kaynak:.<ref>{{Web kaynağı | url = http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_26.php | başlık = Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé. | yayıncı = | erişimtarihi = 18 March 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160428093733/http://demoscope.ru:80/weekly/ssp/rus_nac_26.php? | arşivtarihi = 28 Nisan 2016}}</ref> <sup>2</sup> Kaynak:.<ref>{{Web kaynağı | url = http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php | başlık = Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé. | yayıncı = | erişimtarihi = 18 March 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160303180806/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php | arşivtarihi = 3 Mart 2016}}</ref> <sup>3</sup> Kaynak:.<ref>{{Web kaynağı | url = http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php | başlık = Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé. | yayıncı = | erişimtarihi = 18 March 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160514094129/http://demoscope.ru:80/weekly/ssp/sng_nac_59.php | arşivtarihi = 14 Mayıs 2016}}</ref> <sup>4</sup> Kaynak:.<ref>{{Web kaynağı | url = http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php | başlık = Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé. | yayıncı = | erişimtarihi = 18 March 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160303195009/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php | arşivtarihi = 3 Mart 2016}}</ref> <sup>5</sup> Kaynak:.<ref>{{Web kaynağı | url = http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php | başlık = Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé. | yayıncı = | erişimtarihi = 18 March 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160303204913/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php | arşivtarihi = 3 Mart 2016}}</ref> <sup>6</sup> Kaynak:.<ref>{{Web kaynağı | url = http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php | başlık = Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé. | yayıncı = | erişimtarihi = 18 March 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20161026030201/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php | arşivtarihi = 26 Ekim 2016}}</ref> <sup>7</sup> Kaynak:<ref>http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/Перепись%20рус.pdf</ref></small>
|}
=== Başka Ülkelerdeki Kazaklar ===
Kazakistan dışında 30'dan fazla ülkede [[Kazaklar]] yaşamaktadır (Kazakistan'da 11.000.000, diğer ülkelerde 5.000.000).

== Rusya Federasyonu'ndaki Kazak Türkleri ==
{{Ana madde|Rusya'daki Kazaklar}}
Rusya Federasyonu'nda 1 310 000 Kazak Türk'ünün yaşadığı ve bunların %70 oranı da köylerde yerleşmiştir. Çoğu Rusya ve Kazakistan arası sınırına yakın yerlerdedir. 12 bölgede yoğundurlar. Bunlar - Altay ülkesi, Astrahan, Orenburg, Samara, Korgan, Şelebi, Ombı, Sarıtav (Сарытау), Volgograd, Novosibir ve Tümen bölgeleridir. Ayrıca Moskova, Sant- Peterborg, Tataristan, Kalmak ülkesi ve Rusya'nın başka yerlerinde de yaşamaktadırlar.
1999 yılının başında Rusya Federasyonu'nda yaşayan Kazak Türklerinin hakkında şöyle bilgiler verilmiştir:
{| class="standard"
|-
! Bölge || Sayısı
|-
|[[Astrahan Oblastı]] || style="text-align:right;" |135.000
|-
|[[Orenburg Oblastı]] || style="text-align:right;" |115.000
|-
|[[Volgograd Oblastı]] || style="text-align:right;" |46.000
|-
|[[Şelebi Oblastı]] || style="text-align:right;" | 34.000
|-
|[[Altay ülkesi]] || style="text-align:right;" | 24.000
|-
|[[Kurgan Oblastı]] || style="text-align:right;" | 19.000
|-
|[[Tümen oblastı]] || style="text-align:right;" | 18.000
|-
|[[Samar oblastı]] || style="text-align:right;" | 16.000
|-
|[[Novosibir oblastı]] || style="text-align:right;" | 14.000
|-
|[[Moskova]] || style="text-align:right;" | 10.000
|-
|[[Sankt-Peterburg]] || style="text-align:right;" | 8.000
|-
|[[Hantı-Mantı bölgesi]] || style="text-align:right;" | 4.000
|-
|[[Tombı oblastı]] || style="text-align:right;" | 2.000
|-
|[[Sahalin oblası]] || style="text-align:right;" | 1.000
|}

== Ekonomi ==
{{Ana|Kazakistan ekonomisi}}
[[Dosya:Modern Almaty.jpg|thumb|sağ|Almatı’nın yeni kısmı]]
Bağımsızlığın ardından siyasî ve ekonomik istikrara kavuşan Kazakistan'da büyük [[petrol]], [[uranyum]], [[demir]], [[altın]] ve [[kurşun]] rezervleri bulunmaktadır. Kazakistan doğal kaynakları ve toprakları itibarıyla önemli bir ülkedir. Hacim ve çeşit bakımından mineral ve hammadde yatakları ile dünyanın sayılı ülkelerinden biridir.

Kazakistan'da 1225 tür mineral ihtiva eden 493 yatak bulunmaktadır. [[Uranyum]], [[krom]], [[kurşun]] ve [[çinko]] yataklarının zenginliği itibarıyla dünya ikincisi, [[mangan]] itibarıyla dünya üçüncüsü, [[bakır]] itibarıyla de beşincisidir. [[Kömür]], [[demir]] ve [[altın]] rezervleri itibarıyla Kazakistan dünya sıralamasında ilk on ülke arasında, [[doğalgaz]], [[petrol]] ve [[aluminyum]] rezervleri itibarıyla da, sırası ile ilk on iki, ilk on üç ve ilk on yedi ülke arasında yer almaktadır. Kazakistan'da [[1996]] yılında dünyanın en büyük üçüncü altın madeni bulunmuştur. Dünyadaki kromun %26'sı, altının %20'si, uranyumun %17'si Kazakistan'dadır.

Ülkenin mineral ve hammadde üretimi ise, kendi ihtiyacının çok üstündedir. Bu nedenle metalik [[bizmut]], süngersi [[titanyum]], kil ve rafine bakır, mangan ve konsantreleri üretiminin yüzde 90'ı, petrol, metalik kurşun ve çinko üretiminin yüzde 80'i ile doğalgaz, kömür, demir cevheri ve krom üretiminin de yüzde 50'den fazlası ihraç edilmektedir. Kazakistan toprakları altında keşfedilmiş maddi zenginlik 2 trilyon [[Amerikan doları]]ndan fazladır.

== Ayrıca bakınız ==
{{Portal|Kazakistan}}
* [[Kazakistan demografisi]]
* [[Kazakistan'da internet]]
* [[Kazpost]]
* [[Kazakistan'da medya]]
* [[Kazakistan'da telekomünikasyon]]
* [[Kazakistan'da ulaşım]]
* [[Kazakistan'ın eyaletleri]]


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{kaynakça}}


;Ek okumalar
{{Kazakistan konuları}}
{{Refbegin|colwidth=60em}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Uneasy Alliance: Relations Between Russia and Kazakhstan in the Post-Soviet Era, 1992–1997 |ilk=Mihail |son=Aleksandrov |yer=Westport, CT |yayımcı=Greenwood Press |yıl=1999 |isbn=0313309655 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Lonely Planet Guide: Central Asia |ilk=Paul |son=Clammer |ilk2=Michael |son2=Kohn |lastauthoramp=yes |first3=Bradley |son3=Mayhew |yer=Oakland, CA |yayımcı=Lonely Planet |yıl=2004 |isbn=1864502967 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Kazakhstan: Power and the Elite |ilk=Sally |son=Cummings |location=London |publisher=Tauris |yıl=2002 |isbn=1860648541 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=The Russian Colonization of Kazakhstan |ilk=George |son=Demko |location=New York |yayımcı=Routledge |yıl=1997 |isbn=0700703802 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Kazakhstan: Coming of Age |ilk=Michael |son=Fergus |lastauthoramp=yes |ilk2=Janar |son2=Jandosova |yer=London |yayımcı=Stacey International |yıl=2003 |isbn=1900988615 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Journey into Kazakhstan: The True Face of the Nazarbayev Regime |ilk=Alexandra |son=George |yer=Lanham |yayımcı=University Press of America |yıl=2001 |isbn=0761819649 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Law and Custom in the Steppe |ilk=Virginia |son=Martin |yer=Richmond |yayımcı=Curzon |yıl=2000 |isbn=0700714057 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Epicenter of Peace |ilk=Nursultan |son=Nazarbayev |yer=Hollis, NH |yayımcı=Puritan Press |yıl=2001 |isbn=1884186130 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Post-Soviet Chaos: Violence and Dispossession in Kazakhstan |ilk=Joma |son=Nazpary |yer=Londro |yayımcı=Pluto Press |yıl=2002 |isbn=0745315038 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Kazakhstan: Unfulfilled Promise |ilk=Martha Brill |son=Olcott |yer=Washington, DC |yayımcı=Brookings Institution Press |yıl=2002 |isbn=0870031899 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East? |ilk=Ted |son=Rall |yer=New York |yayımcı=NBM |yıl=2006 |isbn=1561634549 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=In Search of Kazakhstan: The Land That Disappeared |ilk=Christopher |son=Robbins |yer=Londra |yayımcı=Profile Books |yıl=2007 |isbn=9781861978684 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=Once in Kazakhstan: The Snow Leopard Emerges |ilk=Keith |son=Rosten |yer=New York |yayımcı=iUniverse |yıl=2005 |isbn=0595327826 |postscript=<!--None--> }}.
* {{Kitap kaynağı|başlık=The Lost Heart of Asia |ilk=Colin |son=Thubron |yer=New York |yayımcı=HarperCollins |yıl=1994 |isbn=0060182261 |postscript=<!--None--> }}.
{{Refend}}


== Dış bağlantılar ==
{{Kazakistan-taslak}}
{{Kardeş proje bağlantıları|wikt=Kazakistan|commons=Қазақстан}}
; Hükümet
* [http://www.akorda.kz/www/www_akorda_kz.nsf/index?OpenForm&lang=en Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı]
* [http://en.government.kz Kazakistan Parlamentosu]
* [http://en.government.kz Kazakistan Hükümeti]
* [http://e.gov.kz/wps/portal?lang=en Kazakistan Cumhuriyeti E-Hükümeti]
* [http://www.mfa.kz Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı]
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-k/kazakhstan.html Chief of State and Cabinet Members]
* [http://www.stat.kz/Pages/default.aspx Kazakistan resmi istatistikleri]
;
; Kazakistan'da medya kuruluşları
;* [https://tengrinews.kz/ TengriNews haber portali]
;* [http://today.kz/ Today.KZ haber portali]
;* [http://forbes.kz/ Forbes Kazakistan]
;* [http://informburo.kz/ İnformBuro haber portali]
;* [http://www.kazakistan.kz/ Kazakistan.KZ - Türkçe Kazakistan ve Avrasya Haberleri]
;
; Genel bilgiler
* {{Vikigezgin|Kazakhstan}}
* {{Wikiatlas|Kazakstan}}
* [http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2008/sca/119135.htm 2008 İnsan Hakları Raporu: Kazakistan. Devlet Dairesi; Demokrasi, İnsan Hakları ve Çalışma Bürosu]
* [[BBC News]]'te [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1298071.stm Ülke Profili]
* {{CIA World Factbook_link|kz|Kazakistan}}
* ABD Devlet Bakanlığından [http://www.state.gov/p/sca/ci/kz/ Kazakistan] bilgileri
* [[Kongre Kütüphanesi]]'nden [http://www.loc.gov/rr/international/amed/kazakhstan/kazakhstan.html Dünya Portalları]
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/kazakhstan.htm Kazakhstan] at ''UCB Libraries GovPubs''
* [http://www.worldbank.org.kz/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/KAZAKHSTANEXTN/0,,contentMDK:20212143~menuPK:361895~pagePK:1497618~piPK:217854~theSitePK:361869,00.html World Bank Data & Statistics for Kazakhstan]
* [http://ru.encyclopedia.kz Kazakistan İnternet Ansikopedisi]
* {{DMOZ|Regional/Asia/Kazakhstan}}
* [http://www.kazakhstandiscovery.com/kazakhstan-facts.html Country Facts] from [http://www.kazakhstandiscovery.com Kazakhstan Discovery]
* [http://aton.ttu.edu/turkishlist.asp Kazak Destanlari]
* [http://www.bilgisahibiyim.com/2010/08/30/kazaklar-kazakistan-halki-turk-uluslari/ Kazakistan Halkı Özellikleri]

{{Kazakistan konuları}}
{{Dolaşım grubu
|title=Coğrafi konum
|list=
{{Avrupa ülkeleri}}
{{Asya ülkeleri}}
{{Hazar Denizi'ne kıyısı olan ülkeler}}
{{SSCB'nin dağılmasından sonra ortaya çıkan ülkeler}}
}}
{{Dolaşım grubu
|title=Uluslararası örgütler
|list=
{{Bağımsız Devletler Topluluğu}}
{{Türk Konseyi}}
{{KGAÖ}}
{{Avrasya Ekonomi Topluluğu}}
{{AGİT}}
{{İslam İşbirliği Teşkilatı}}
{{Şanghay İşbirliği Örgütü}}
{{Ekonomik İşbirliği Örgütü}}
}}


[[Kategori:Kazakistan'ın yerleşim birimleri]]
[[Kategori:Kazakistan| ]]
[[Kategori:Türkistan]]
[[Kategori:Orta Asya ülkeleri]]
[[Kategori:Avrasya]]
[[Kategori:Denize kıyısı olmayan ülkeler]]
[[Kategori:İslam İşbirliği Teşkilatı ülkeleri]]
[[Kategori:Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler]]
[[Kategori:Çağdaş Türk devletleri]]
[[Kategori:Cumhuriyetler]]
[[Kategori:Rusça konuşan bölgeler ve ülkeler]]
[[Kategori:1991'de kurulan bölgeler ve ülkeler]]
[[Kategori:Avrupa ülkeleri]]
[[Kategori:Hazar Denizi'ne kıyısı olan ülkeler]]
[[Kategori:Doğu Avrupa]]

Sayfanın 18.01, 25 Temmuz 2019 tarihindeki hâli

Kazakistan
Kazakça: Қазақстан Республикасы
Qazaqstan Respwblïkası
Kazakistan Cumhuriyeti
Millî marş

Менің Қазақстаным (Kazakça)
Kazakça: Meniñ Qazaqstanım (Transkripsiyon)
"Benim Kazakistan'ım"
Kazakistan haritadaki konumu
BaşkentNur-Sultan
En büyükAlmatı
Resmî dil(ler)Kazakça (1. resmî dil)
Rusça (2. resmî dil)
Etnik gruplar
(2009 nüfus sayımı)
%65,2 Kazaklar
%21,8 Ruslar
%3 Özbekler
%1,8 Ukraynalılar
%1,4 Uygurlar
%1,3 Tatarlar
%1,1 Almanlar
%4,5 diğer[1]
HükûmetCumhuriyet
Kasım Cömert Tokayev
• Başbakan
Askar Mamin
1465
13 Aralık 1917
5 Aralık 1936
16 Aralık 1991
• İlanı
25 Aralık 1991
Yüzölçümü
• Toplam
2.724.900 km2 (9..)
• Su (%)
1.7
Nüfus
• 2009 sayımı
16.009.597[2]
GSYİH (SAGP)2014 tahminî
• Toplam
420.629 milyar $[3] (43..)
• Kişi başına
24,143 $[3]
GSYİH (nominal)2014 tahminî
• Toplam
225.619 milyar $[3] (54..)
• Kişi başına
$12,950[3]
Gini (2013)26.4[4]
Hata: Geçersiz Gini değeri
İGE (2014)artış 0.788
Hata: Geçersiz İGE değeri · 56..
Para birimiTenge () (KZT)
Zaman dilimiUTC+5/+6 (Batı/Doğu)
Trafik akışısağ
Telefon kodu+7-6xx, +7-7xx
İnternet alan adı.kz

Kazakistan (Kazakça: Қазақстан, Qazaqstan, Şablon:UFA), resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti (Kazakça: Қазақстан Республикасы, Qazaqstan Respwblikası), Orta Asya ve Doğu Avrupa’daki bağımsız devlettir. Kazakistan, (Azerbaycan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye, ve Türkmenistan ile birlikte) günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Keneşi ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile (Batı Avrupa'nın yüzölçümü kadar) dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir.[6] Müslüman ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkezüssü, Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

Komşuları olarak kuzeyde Rusya, güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan, doğuda Çin bulunur. Ülkenin ayrıca Hazar Denizi ve Aral Gölü'ne kıyısı vardır.

Bağımsızlığın kazanılmasına doğru 1989 yılında 16.464.464 kişi olan ülke nüfusu, 1999 yılına gelindiğinde Slav ve Almanların ülkeden göç etmeleriyle 14.900.000'e kadar düşmüştür. 2010'da bu sayı 16.500.000'e yükselmiştir. Ülke bugün nüfus bakımından dünyanın 60. büyük ülkesi olmakla birlikte, kilometrekare başına 5,5 insan ile 210.'dur.

Etimoloji

Kazak sözü "sert, erkin, yiğit" manasına gelir.

Tarihi

Ana madde: Kazakistan tarihi

Çağdaş Kazakistan Öncesi Tarih

Çağdaş Kazakların kökenleri 1400'lü yıllara kadar gitmektedir. 1400'lü yıllarda çeşitli Türk kavimlerinin bir araya gelmesiyle Orta Asya'da yeni bir boy doğmuştur. 1400'lü yıllar öncesinde Kazak toprakları pek çok Türk devletinin kurulduğu geniş bozkır alanlarıdır.

Kazak bozkırları dâhil Orta Asya'da Milattan Önce 5000-1200 yılları arası; Afanesyova, Andrenova ve Karasuk kültürleri gibi kültürleri yaşamıştır. Bu devirden sonra Kazak bozkırlarında kurulan medeniyetler şöyle sıralanabilir: Sakalar, Hiung-nu, Çi-çi yönetimindeki Hiung-nular, Avarlar, Göktürk Kağanlığı, Batı Göktürk İmparatorluğu, Hazarlar ve Bulgar Dönemi, II. Göktürk Kağanlığı, Türgiş Devleti, Arap Akınları, Karluklar ve Kimekler, Karahanlı Devleti, Oğuz Yabgu, Kıpçaklar, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Harzemşahlar Devleti, Moğol Hakimiyeti, Altın Orda Devleti.

Çağdaş Kazakistan'ın Doğuşu

Kazak Hanlığı'nın bayrağı
Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bayrağı
Alaş Orda Devleti'nin bayrağı

Çağdaş Kazakların doğuşu: Altın Orda Devleti'nin yıkılmasından sonra Deşt-i Kıpçakın batı yöresinde bulunan Türk kavimleri Nogay Han etrafında toplanarak Nogay Hanlığı'nı kurdular. Cengiz han sülalesinden olan Şeybani Ebü-lheyr han Deşti-i Kıpçakın orta kısmında Aral gölü kuzeyinde Özbek hanlığını kurdu. Deşt-i Kıpçakın güney yöresinde Cengizhan'ın Çağatay sülalesinden gelen hanlar yöneten bağımsız Moğolistan hanlığı kurulmuş idi. Daha sonra Ebü-l heyr hanlığında Canibek ve Kerey sultanlar bölücülük hareketine başladı. 1450-1465 döneminde bu iki han liderliğinde birçok boylar Ebü-l heyr han ile savaşarak, özgürlüğünü korumak için Moğolistana göç ediyor. Moğolistan hanı İsen boğa Canibek ve Kerey sultan ve onun kendini kazak adı ile anacak boylara Şu nehri ve Kozıbası dağları yöresinden uc bölgeyi ülke edinmesine izin veriyor. Daha sonra Kazak hanlığı'na dönüşen bu hanlık 1465'ten 1847'ye kadar Kırgız Bozkırlarındaki Türk kavimlerinin ortak adı oldu. Kazak Hanlığı, bugünkü Kazakistan toprakları üzerinde üç parçadan oluşuyordu: Büyük Cüz, Orta Cüz, Küçük Cüz. Söz konusu cüzler 1771'den sonra birbirinden bağımsız hareket etmeye başladılar. 1770 sonlarında Kazak cüzleri güçlü Rus İmparatorluğu ve Çin arasındaki mücadele arasında kaldı. 1847'de Kazak hanı olan "Kenesarı Han" döneminde Ruslar, Kazak cüzleri üzerideki egemenliğini tam olarak sağladılar. 1863'te tüm Orta Asya'da bir "Turkestan Genel Valiliği" kuruldu ve bölge bölümlere ayırdı. Bu dönemde Ruslar Kazak bölgesini, "Kazak Kırgızları Hanlığı" olarak adlandırdı. 1900'lerle birlikte pek çok Rus, Kırgız Bozkırlarına yerleşmeye başladı. 1906'da Orta Asya'yı Rusya'ya bağlayan demiryolu bitirildi. Açlık ve siyasi sebeplerle 1912-1917 yılları arasında Rus hükûmetine karşı Orta Asya'da ayaklanma başladı. 1917'de Çarlık Rusya'da ihtilâl olması sebebiyle Orta Asya'da bağımsızlık devri yaşandı. 1917-1920 yılları arasında eski Kazak cüzleri bir araya gelerek bağımsız "Alaş Orda Devleti"ni kurdular. Hükûmet Başkanı, Alikhan Bokeikhanov, başkenti Semey olan bu devlet üç yıl yaşayabildi. 1920'den sonra Ruslar egemenliği ele geçirdiler ve bu tarihten sonra Sovyetler Birliği başladı.

Sovyetler Birliği Devri

1920'de Orta Asya'da Ruslar iki Sovyet Cumhuriyeti kurdular. Bugünkü Kazakistan'da kurulan cumhuriyete "Kırgızistan Özerk SSC" adını verdiler. 1925'te ise yanlış adlandırıldığı gerekçesiyle SSCB yönetimi, Kırgızistan Özerk SSC adını "Kazakistan Özerk SSC" olarak değiştirdi. İlk zamanlar Orenburg şehri de Kazakistan'a dahildi, ancak daha sonra Rusya'ya bağlandı. 1936'da Özerk ibaresi kaldırılarak "Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" kuruldu. 1924'ten 1934'e kadar tarım politikaları nedeniyle sorunlar yaşandı. Pek çok Kazak boyu, Uygur bölgesine göç etti. II. Dünya Savaşı'nda zor zamanlar geçiren ve nüfusunda büyük azalma olan Kazakistan SSC, SSCB dönemi boyunca Sovyet tarım politikalarının uygulandığı bir merkez oldu. 1990 yılında meydana gelen ekonomik krizler ve Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonra 1991 yılında bağımsız olarak dünya arenasında yerini aldı.

Siyaset

1991 yılında Sovyetler Birliği'nden ayrılan Kazakistan, anayasada üniter, laik cumhuriyet olarak tanımlanmaktadır. 1993, 1995 ve 1998 yıllarında olmak üzere üç kez anayasasını değiştirmiştir. 1998 yılındaki anayasaya göre Kazakistan, yasama, yürütme ve yargı organlarının bağımsız olduğu demokratik, üniter bir devlettir.

Cumhurbaşkanı 5 yıl için seçilir. Cumhurbaşkanı seçilebilmek için 40 yaş üzerinde olmak ve Kazakça bilmek şarttır. Seçmen yaşı ise 15'tir. Yasama yetkisi 107 milletvekilinden oluşan meclis ve 47 üyeden oluşan senatoya aittir.

Ekim 1999'da yapılan seçimlerde Otan Partisi %30.9 oy alırken, Kazakistan Komünist Partisi %17.7 oranında oy almıştır. Sosyalist eğilimli Agrarnaya Partiya (Tarım Partisi) %12.6, Kazakistan Halk Partisi ise % 11.2 oy oranıyla meclise girebilmiştir.

15 Ocak 2012'de yapılan parlamento seçimlerinde ise Nur Otan oyların %80'i alarak 83 milletvekilliği kazandı. Ancak AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) seçimlerin yeterince demokratik olmadığını iddia etti.

Seçime katılan partilerden Nur Otan, Kazakistan Komünist Halk Partisi, Kazakistan Demokratik Ak Yol Partisi %7 barajını aşarak meclise girmeye hak kazanmıştır. Kazakistan Demokratik Ak Yol Partisi %7,47 oy alarak 8 milletvekili çıkarırken, Kazakistan Komünist Halk Partisi %7,19 oy oranıyla 7 milletvekilliği kazanmıştır.

Coğrafya

Kazakistan'ın Türkiye'den yaklaşık 3,5 katı kadar büyük olan toprakları Batı'da Volga (İdil) nehrinin aşağı bölümlerinden Doğu'da Altay eteklerine kadar 3000 kilometre boyunca uzanır. Kuzeyde 55 26 Kuzey enlemine kadar uzanan en uç noktadan, güneyde İstanbul'un da bulunduğu enlem olan 40 56 kuzey noktasına kadar iner. Kuzey Güney totaklarının uzunluğu yaklaşık 2000 kilometre kadardır. Rusya Fedrasyonu ile 7591 , Özbekistan ile 2354 , Çin'le 1782, Kırgısiztan'la 1241, Türkmenistanla ise 426 kilometre sınırı vardır. 600 kilometre Hazar Denizinde bulunan sınırıyla birlikte toplam sınır uzunluğu 14.000 kilometreyi bulur. %44'ü çöl veye yarı çöl olan tepelerle kaplı ülkenini %14'ü ağaçlıktır.

155 tür memeli, 480 tür kuş, 150 tür balık, 250 tür tıbbi bitki bulunduran bitki örtüsü ve faunaya sahiptir.[7]

İklim

Kazakistan’ın okyanuslardan uzak kalması ve deniz tesirini iç kısımlara girmesini engelleyen büyük dağların olması, Kazakistan iklimini kıtalık kara iklim yapmaktadır. Ülke genelinde yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkı çok büyüktür. Ocak ayında ortalama -19 dereceden -4 dereceye kadar; Temmuz ayında ise +19 dereceden +26 dereceye kadar farklılık göstermektedir.

Nehirler ve Göller

Kazakistan’da 8500[7] akarsu bulunmaktadır. Bunların büyük bir kısmı, Hazar Denizi (sahası 374 bin kilometrekare, dünyanın en büyük gölüdür), Aral Denizi (sahası 46,64 bin kilometrekare) ve Balkaş Gölü (sahası 18,2 bin kilometrekaredir) su toplama havzalarında yer almaktadır. Ayrıca Kazakistan 48.000 civarında büyük ve küçük göllere iyedir. Ülkeyi boydan boya geçen başlıca akarsular Ertis (Kazakistan toprakları dahilinde uzunluğu 1700 km.), Esil (1400 km.), Sırderya (1400 km.) ve Ural /Jayık/ - 1082 kilometredir. 

Seçimler

2016 Genel Seçimleri

Parti Oy % Sandalye +/–
Nur Otan 6,183,757 82.20 84 +1
Kazakistan Demokratik Ak Yol Partisi 540,406 7.18 7 -1
Komünist Halk Partisi 537,123 7.14 7 -
Kazakistan Sosyal Demokrat Aul Partisi 151,285 2.01 0 0
Sosyal Demokrat Halk Partisi 88,813 1.18 0 0
Birlik Partisi 21,484 0.29 0 New
Geçersiz 43,282 – – –
Toplam 7,566,150 100 98 0
Toplam seçmen/katılım 9,810,852 77.12[8]

Demografi

Ana madde: Kazakistan demografisi
Kazakistan'ın eyaletleri
Ülkedeki en kalabalık azınlık olan Rusların dağılımı

Nüfus

1926'da 3.713.000 olan nüfus 1959 yılında 1 milyon azalmıştır. 2006 verilerine göre 15.300.000 nüfusa sahiptir. 1989'da 16,464,000 olan nüfus 1999 nüfus sayımına kadar yıllık ortalama %1’lik bir azalma ile 14.953.000'a düştü. 2000-2001 döneminde de düşme devam etmesine karşın 2003-2004 arasında azalış trendi durarak % 0,7 oranında artışla 14.951.000'a ulaştı. 2016 itibarıyla nüfusun 17.557.000 olduğu tahmin edilmektedir. 2009 yılı sayımında etnik grupların dağılımı şöyledir:

Kazakistan'ın etnik gruba göre nüfusu 1897-2009
Etnik
gruplar 		1897 sayımı1 1926 sayımı2 1939 sayımı3 1959 sayımı4 1970 sayımı5 1979 sayımı6 1989 sayımı7 1999 sayımı8 2009 sayımı9
Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus %
Kazaklar 3,392,751 73.9 3,627,612 58.5 2,327,625 37.8 2,794,966 30.0 4,161,164 32.4 5,289,349 36.0 6,534,616 39.7 8,011,452 53.5 10,096,763 63.1
Ruslar 454,402 12.8 1,275,055 20.6 2,458,687 40.0 3,974,229 42.7 5,499,826 42.8 5,991,205 40.8 6,227,549 37.8 4,480,675 29.9 3,793,764 23.7
Özbekler 29,564 1.3 129,407 2.1 120,655 2.0 136,570 1.5 207,514 1.6 263,295 1.8 332,017 2.0 370,765 2.5 456,997 2.9
Ukraynalılar 860,201 13.9 860,201 13.9 658,319 10.7 762,131 8.2 930,158 7.2 897,964 6.1 896,240 5.4 547,065 3.7 333,031 2.1
Uygurlar 11,631 0.2 35,409 0.6 59,840 0.6 120,784 0.9 147,943 1.0 185,301 1.1 210,377 1.4 224,713 1.4
Tatarlar 55,984 1.1 79,758 1.3 108,127 1.8 191,802 2.1 281,849 2.2 312,626 2.1 327,982 2.0 249,052 1.7 204,229 1.3
Almanlar 51,094 0.8 92,571 1.5 659,800 7.1 839,649 6.5 900,207 6.1 957,518 5.8 353,462 2.4 178,409 1.1
Koreliler 42 0.0 96,453 1.6 74,019 0.8 78,078 0.6 91,984 0.6 103,315 0.6 99,944 0.7 100,385 0.6
Türkler 46 0.0 523 0.0 9,916 0.1 18,397 0.1 25,820 0.2 49,567 0.3 75,950 0.5 97,015 0.6
Azeriler 20 0.0 12,996 0.2 38,362 0.4 56,166 0.4 73,345 0.5 90,083 0.5 78,325 0.5 85,292 0.5
Beyaz Ruslar 25,584 0.4 31,614 0.5 107,463 1.2 197,592 1.5 181,491 1.2 182,601 1.1 111,924 0.7 66,476 0.4
Dunganlar 8,455 0.1 7,415 0.1 9,980 0.1 17,283 0.1 22,491 0.2 30,165 0.2 36,945 0.2 51,944 0.3
Kürtler 2,387 0.0 6,109 0.1 12,299 0.1 17,692 0.1 25,425 0.2 32,764 0.2 38,325 0.2
Tacikler 7,599 0.1 11,229 0.2 8,075 0.1 7,166 0.1 19,293 0.1 25,514 0.2 25,673 0.2 36,277 0.2
Polonyalılar 3,742 0.1 54,809 0.9 53,102 0.6 61,355 0.5 61,136 0.4 59,956 0.4 47,302 0.3 34,057 0.2
Çeçenler 3 0.0 2,639 0.0 130,232 1.4 34,492 0.3 38,256 0.3 49,507 0.3 31,802 0.2 31,431 0.2
Kırgızlar 10,200 0.2 5,033 0.1 6,810 0.1 9,474 0.1 9,352 0.1 14,112 0.1 10,925 0.1 23,274 0.2
Diğerleri 108,016 1.7 124,611 2.0 286,441 3.1 315,347 2.5 340,834 2.3 372,996 2.3 206,879 1.4 157,215 1.0
Toplam 6,198,465 6,151,102 9,309,847 12,848,573 14,684,283 16,464,464 14,981,281 16,009,597
1 Karakalpaklar hariç; Kaynak:.[9] 2 Kaynak:.[10] 3 Kaynak:.[11] 4 Kaynak:.[12] 5 Kaynak:.[13] 6 Kaynak:.[14] 7 Kaynak:[15]

Başka Ülkelerdeki Kazaklar

Kazakistan dışında 30'dan fazla ülkede Kazaklar yaşamaktadır (Kazakistan'da 11.000.000, diğer ülkelerde 5.000.000).

Rusya Federasyonu'ndaki Kazak Türkleri

Ana madde: Rusya'daki Kazaklar

Rusya Federasyonu'nda 1 310 000 Kazak Türk'ünün yaşadığı ve bunların %70 oranı da köylerde yerleşmiştir. Çoğu Rusya ve Kazakistan arası sınırına yakın yerlerdedir. 12 bölgede yoğundurlar. Bunlar - Altay ülkesi, Astrahan, Orenburg, Samara, Korgan, Şelebi, Ombı, Sarıtav (Сарытау), Volgograd, Novosibir ve Tümen bölgeleridir. Ayrıca Moskova, Sant- Peterborg, Tataristan, Kalmak ülkesi ve Rusya'nın başka yerlerinde de yaşamaktadırlar. 1999 yılının başında Rusya Federasyonu'nda yaşayan Kazak Türklerinin hakkında şöyle bilgiler verilmiştir:

Bölge Sayısı
Astrahan Oblastı 135.000
Orenburg Oblastı 115.000
Volgograd Oblastı 46.000
Şelebi Oblastı 34.000
Altay ülkesi 24.000
Kurgan Oblastı 19.000
Tümen oblastı 18.000
Samar oblastı 16.000
Novosibir oblastı 14.000
Moskova 10.000
Sankt-Peterburg 8.000
Hantı-Mantı bölgesi 4.000
Tombı oblastı 2.000
Sahalin oblası 1.000

Ekonomi

Ana madde: Kazakistan ekonomisi
Almatı’nın yeni kısmı

Bağımsızlığın ardından siyasî ve ekonomik istikrara kavuşan Kazakistan'da büyük petrol, uranyum, demir, altın ve kurşun rezervleri bulunmaktadır. Kazakistan doğal kaynakları ve toprakları itibarıyla önemli bir ülkedir. Hacim ve çeşit bakımından mineral ve hammadde yatakları ile dünyanın sayılı ülkelerinden biridir.

Kazakistan'da 1225 tür mineral ihtiva eden 493 yatak bulunmaktadır. Uranyum, krom, kurşun ve çinko yataklarının zenginliği itibarıyla dünya ikincisi, mangan itibarıyla dünya üçüncüsü, bakır itibarıyla de beşincisidir. Kömür, demir ve altın rezervleri itibarıyla Kazakistan dünya sıralamasında ilk on ülke arasında, doğalgaz, petrol ve aluminyum rezervleri itibarıyla da, sırası ile ilk on iki, ilk on üç ve ilk on yedi ülke arasında yer almaktadır. Kazakistan'da 1996 yılında dünyanın en büyük üçüncü altın madeni bulunmuştur. Dünyadaki kromun %26'sı, altının %20'si, uranyumun %17'si Kazakistan'dadır.

Ülkenin mineral ve hammadde üretimi ise, kendi ihtiyacının çok üstündedir. Bu nedenle metalik bizmut, süngersi titanyum, kil ve rafine bakır, mangan ve konsantreleri üretiminin yüzde 90'ı, petrol, metalik kurşun ve çinko üretiminin yüzde 80'i ile doğalgaz, kömür, demir cevheri ve krom üretiminin de yüzde 50'den fazlası ihraç edilmektedir. Kazakistan toprakları altında keşfedilmiş maddi zenginlik 2 trilyon Amerikan dolarından fazladır.

Ayrıca bakınız

Şablon:Portal

Kaynakça

  1. ^ "2009 Жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы, Қысқаша қорытындылар" Статистикалық жинақ, Редакциясын басқарған Ә.А. Смайылов, Астана, 2010 - 110 бет
  2. ^ Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Kazakistan Cumhuriyeti 2009 Nüfus Sayımı - Özet) (Rusça)
  3. ^ a b c d "Kazakhstan". International Monetary Fund. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 June 2014. 
  4. ^ "Gini index". World Bank. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 November 2015. 
  5. ^ "Негізгі". 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 February 2016. 
  6. ^ "Kazakistan - Genel Bilgiler - Coğrafi Konum". Türkiye Cumhriyeti Ekonomi Bakanlığı. 8 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  7. ^ a b "Republic of Kazakhstan Geographical location, natural conditions" (İngilizce). Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu. 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. 
  8. ^ "Adam Carr". 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2015. 
  9. ^ "Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé". 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 March 2015. 
  10. ^ "Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 March 2015. 
  11. ^ "Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé". 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 March 2015. 
  12. ^ "Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 March 2015. 
  13. ^ "Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 March 2015. 
  14. ^ "Äåìîñêîï Weekly - Ïðèëîæåíèå. Ñïðàâî÷íèê ñòàòèñòè÷åñêèõ ïîêàçàòåëåé". 26 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 March 2015. 
  15. ^ http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/Перепись%20рус.pdf
Ek okumalar
  • Aleksandrov, Mihail (1999). Uneasy Alliance: Relations Between Russia and Kazakhstan in the Post-Soviet Era, 1992–1997. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0313309655. .
  • Clammer, Paul; Kohn, Michael; Mayhew, Bradley (2004). Lonely Planet Guide: Central Asia. Oakland, CA: Lonely Planet. ISBN 1864502967.  Kaynak kaldırılmış |lastauthoramp= parametresini kullanıyor (yardım).
  • Cummings, Sally (2002). Kazakhstan: Power and the Elite. London: Tauris. ISBN 1860648541. .
  • Demko, George (1997). The Russian Colonization of Kazakhstan. New York: Routledge. ISBN 0700703802. .
  • Fergus, Michael; Jandosova, Janar (2003). Kazakhstan: Coming of Age. London: Stacey International. ISBN 1900988615.  Kaynak kaldırılmış |lastauthoramp= parametresini kullanıyor (yardım).
  • George, Alexandra (2001). Journey into Kazakhstan: The True Face of the Nazarbayev Regime. Lanham: University Press of America. ISBN 0761819649. .
  • Martin, Virginia (2000). Law and Custom in the Steppe. Richmond: Curzon. ISBN 0700714057. .
  • Nazarbayev, Nursultan (2001). Epicenter of Peace. Hollis, NH: Puritan Press. ISBN 1884186130. .
  • Nazpary, Joma (2002). Post-Soviet Chaos: Violence and Dispossession in Kazakhstan. Londro: Pluto Press. ISBN 0745315038. .
  • Olcott, Martha Brill (2002). Kazakhstan: Unfulfilled Promise. Washington, DC: Brookings Institution Press. ISBN 0870031899. .
  • Rall, Ted (2006). Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East?. New York: NBM. ISBN 1561634549. .
  • Robbins, Christopher (2007). In Search of Kazakhstan: The Land That Disappeared. Londra: Profile Books. ISBN 9781861978684. .
  • Rosten, Keith (2005). Once in Kazakhstan: The Snow Leopard Emerges. New York: iUniverse. ISBN 0595327826. .
  • Thubron, Colin (1994). The Lost Heart of Asia. New York: HarperCollins. ISBN 0060182261. .

Dış bağlantılar

Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Kazakistan
hakkında daha fazla bilgi edinin
Vikisözlük'te ara Vikisözlük'te tanımlar
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Hükümet
Kazakistan'da medya kuruluşları
Genel bilgiler
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazakistan&oldid=20830173" sayfasından alınmıştır