M4 (İstanbul metrosu)

; M4 (Kadıköy - Tavşantepe) Metro Hattı
Genel bilgiler
Tip	Metro
Sistem	İstanbul metrosu
Durum	İşletmede; Kadıköy - Tavşantepe; İnşaat Halinde; M4ᴀ (Tavşantepe - Sabiha Gökçen Hvl.); M4ʙ (Tavşantepe - İçmeler/Tuzla Bld.)
Bölge	İstanbul, Türkiye
Terminal	Kadıköy; Tavşantepe (Günümüzde); Sabiha Gökçen Havalimanı (3. Etap); İçmeler/Tuzla Belediyesi (4. Etap)
İstasyonlar	M4ᴀ: 23; M4ʙ: 25
Sefer sıklığı	4 dakika
Yolculuk süresi	38,5 dakika
Website	www.metro.istanbul
İşletim
Açılış	17 Ağustos 2012 (1. Etap: Kadıköy - Kartal); 10 Ekim 2016 (2. Etap: Kartal - Tavşantepe)
Sahibi	İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İşletmeci(ler)	Metro İstanbul
Depo Merkezleri	Maltepe
Teknik
Hat uzunluğu	31,20 km (19,39 mi)
Hat açıklığı	Standart (1435 mm)
İşletme hızı	80 km/sa (50 mph)
Güzergâh haritası
M4 (Kadıköy - Tavşantepe)
	Sembol açıklamaları
	Bu diyagramı: görüntüle; tartış; değiştir;

Ünalan Metro İstasyonu'ndaki güzergâh panosu

M4 (Kadıköy - Tavşantepe) Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu Yakasında yer alan metro hatlarından birisidir. Anadolu Yakasının ilk metro hattı olma özelliğini taşır. İlk durağı Kadıköy, son durağı ise Tavşantepe olmak üzere 19 istasyonu mevcuttur ve tamamen yer altındadır. Kadıköy ve Ayrılıkçeşme istasyonları ve istikameti hariç, hat tamamen D-100 Karayolunun altından gider. 17 Ağustos 2012 tarihinde Kadıköy - Kartal, 10 Ekim 2016 tarihinde Kartal - Tavşantepe uzatması hizmete girmiştir.^[2] M4 hattı 31,2 km uzunluğu ile İstanbul'un en uzun metro hattıdır.

Metro hattının Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı ve Tavşantepe - İçmeler/Tuzla Belediyesi arasındaki uzatma çalışmaları devam etmektedir.

İstasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

M4ᴀ hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sayı	İstasyon	Aktarma	Tür	Notlar
1	Kadıköy	(Kadıköy İDO Tramvay İstasyonu)・İDO (Kadıköy Terminali)・Şehir Hatları (Kadıköy İskelesi)・Turyol・Dentur Avrasya	Yer altı
2	Ayrılık Çeşmesi	(Ayrılık Çeşmesi Tren İstasyonu)
3	Acıbadem			İstasyondan Acıbadem Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 2 km. yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı yoktur.
4	Ünalan	(Uzunçayır Metrobüs İstasyonu)		İstasyondan Uzunçayır Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 700 metre yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı vardır.
5	Göztepe
6	Yenisahra
7	Kozyatağı
8	Bostancı
9	Küçükyalı
10	Maltepe
11	Huzurevi
12	Gülsuyu
13	Esenkent
14	Hastane - Adliye
15	Soğanlık
16	Kartal
17	Yakacık - Adnan Kahveci
18	Pendik			İstasyondan Pendik Tren İstasyonu'na yaklaşık 1 km. yürüme mesafesi bulunmaktadır.
19	Tavşantepe
↓↓ İnşaat Halinde ↓↓
20	Fevzi Çakmak		Yer altı
21	Yayalar
22	Kurtköy
23	Sabiha Gökçen Havalimanı			Sabiha Gökçen Havalimanı

M4ʙ hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sayı	İstasyon	Aktarma	Tür	Notlar
1	Kadıköy	(Kadıköy İDO Tramvay İstasyonu)・İDO (Kadıköy Terminali)・Şehir Hatları (Kadıköy İskelesi)・Turyol・Dentur Avrasya	Yer altı
2	Ayrılık Çeşmesi	(Ayrılık Çeşmesi Tren İstasyonu)
3	Acıbadem			İstasyondan Acıbadem Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 2 km. yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı bulunmamaktadır.
4	Ünalan	(Uzunçayır Metrobüs İstasyonu)		İstasyondan Uzunçayır Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 700 metre yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı bulunmaktadır.
5	Göztepe
6	Yenisahra
7	Kozyatağı
8	Bostancı
9	Küçükyalı
10	Maltepe
11	Huzurevi
12	Gülsuyu
13	Esenkent
14	Hastane - Adliye
15	Soğanlık
16	Kartal
17	Yakacık - Adnan Kahveci
18	Pendik			İstasyondan Pendik Tren İstasyonu'na yaklaşık 1 km. yürüme mesafesi bulunmaktadır.
19	Tavşantepe
↓↓ İnşaat Halinde ↓↓
20	Kaynarca Merkez		Yer altı
21	Çamçeşme
22	Kavakpınar
23	Esenyalı
24	Aydıntepe
25	İçmeler/Tuzla Belediyesi	(İçmeler Tren İstasyonu)

Not: Hattaki tüm inşaat çalışmaları bittiğinde hattaki işletme M4ᴀ ve M4ʙ olarak ikiye ayrılacaktır.

İstasyon Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İstasyonlar	Yürüyen merdiven (turnike katı - cadde seviyesi)	Yürüyen merdiven (peron - turnike katı)	Asansör (turnike katı - cadde seviyesi)	Asansör (peron - turnike katı)	Yürüyen bant	Çıkış sayısı	İstasyon Tipi
Kadıköy	8	8	4	2		4	Aç-Kapa + Tünel
Ayrılık Çeşmesi	6	12	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
Acıbadem	6	4	2	1		3	Tünel
Ünalan	13	8	6	1	4	7	Aç-Kapa + Tünel
Göztepe	6	8	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
Yenisahra	6	8	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
Kozyatağı	10	8	4	1		5	Aç-Kapa + Tünel
Bostancı	14	8	5	4		5	Aç-Kapa + Tünel
Küçükyalı	6	4	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
Maltepe	12	12	7	1	4	6	Aç-Kapa + Tünel
Huzurevi	6	4	3	1		3	Aç-Kapa + Tünel
Gülsuyu	4	12	2	1		2	Aç-Kapa + Tünel
Esenkent	8	12	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
Hastane - Adliye	8	14	3	4	8	4	Aç-Kapa + Tünel
Soğanlık	6	12	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
Kartal	8	12	4	1		4	Aç-Kapa + Tünel
Yakacık - Adnan Kahveci	6	12	3	2		3	Aç-Kapa + Tünel
Pendik	14	12	5	2		5	Aç-Kapa + Tünel
Tavşantepe	8	10	2	2		2	Aç-Kapa + Tünel

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlangıçta Harem - Tuzla Hafif Raylı Sistemi (LRT) olarak düşünülmesine rağmen Marmaray projesiyle bütünleştirilmesinin daha uygun olacağı düşünülerek başlangıç noktası Kadıköy’e kaydırılmıştır. Projeye göre Kadıköy - Acıbadem arası delme tünel, Acıbadem’den Kartal köprüsüne kadar olan kısmın ise hemzemin olarak inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Yıllarca İBB ve Karayolları arasında süren mülkiyet problemleri yüzünden hayata geçirilemeyen proje için 2002′de iki kurum arasında bir protokol imzalanarak, Harem - Tuzla arasında D 100 Karayolu'nun orta refüjü İBB’ye devredilmiştir. Ocak 2005′te Yapı Merkezi - Doğuş - Yüksel - Yenigün - Belen İnşaat Ortak Girişimi (Anadoluray Grubu) ile sözleşme imzalanmış ve 29 Ocak 2005′te de temel atılmıştır.

Çalışmalara başlandıktan sonra, yapılan analizlerde D 100 (E-5) aksında yaşanan yoğunluğun enerji maliyetinin yıllık yaklaşık 80 milyon dolar olduğu, zaman kaybının ise yaklaşık 120 milyon dolar olduğu, inşaat maliyetleri çevresel faktörler ve artacak yoğunluk da göz önünde bulundurulduğunda kısa sürede (yaklaşık 6,5 yıl) kendini amorti edeceği ortaya çıkmıştır. İnşaat aşamasında D 100 (E-5) karayolunun kısmen trafiğe kapatılacak olması, raylı sisteme ayrılacak bölüm dolayısı ile yolun kalıcı olarak daralacak olması, hafif raylı sistemin ihtiyaca tam olarak cevap veremeyecek olması gibi etkenler de göz önüne alınarak İTÜ görüşü, İETT önerisi ve UKOME kararıyla 2005 yılı Temmuz ayında sistemin tamamen yer altında ve metro standartları ile inşasına karar verilmiştir. Hattın metro olarak inşa edilmesi kararından sonra projeler gözden geçirilip Ocak 2008′de ikmal işleri Avrasya Metro Grubuna (Astaldi-Makyol-Gülermak) ihale edilmiş ve Mart’ta yer teslimi yapılıp inşaata başlanmıştır. Tüneller 2 yılda kazılarak 2010 yılında bitirilmiştir.

Kadıköy - Tavşantepe metrosunda kullanılacak araçlarla ilgili olarak da aranılan niteliklerde en uygun teklifi sunan İspanyol CAF firması ile Eylül 2009′da sözleşme imzalanmış ve vagon üretimleri başlatılmıştır. İlk vagonlar da 2011 Ocak'ta gelmiştir. Birkaç aylık test sürüşleri ve bazı sorunlar nedeniyle geciken hat 17 Ağustos 2012 tarihinde hizmete açılmıştır.

Kadıköy, Ayrılık Çeşmesi, Ünalan ve Göztepe istasyonları deniz seviyesinin altındadır. İstasyonlar arası mesafe ortalama olarak 1300 metre olup, birbirine en yakın istasyonlar Maltepe ve Huzurevi (800 metre), en uzak istasyonlar ise Bostancı ve Küçükyalı (2300 metre)’dir.

Metro hattının komuta merkezi Esenkent istasyonunda, deposu ise Maltepe'de konumlandırılmıştır, projeye sonradan dâhil edilen Kaynarca’da ise depo sahası yer alacaktır. Hattın tasarımı 90 saniye aralıkla işletmeye imkân vermektedir. 8′li metro dizilerine (2600 kişi) göre tasarlanan peronlara sahip metroda kullanılan araçlar enerji temininde rijit katener sistemini kullanmaktadır. Tüm istasyonlarda yürüyen merdivenli giriş-çıkışların yanı sıra engeli asansörü de bulunmaktadır, E-5 karayolu güzergâhındaki tüm istasyonlarda kuzey ve güney taraflarda giriş-çıkışlar ve bu giriş-çıkışlar arasında alt geçitler vardır. M4 aynı zamanda saatte 100 km/h hız ile sistemin en hızlı metrosudur, bunun sebebi de istasyonlar arasındaki mesafenin uzun olmasıdır.

Ulaşım Süreleri (Aktarma süreleri hariç)[değiştir | kaynağı değiştir]

Pendik - Kadıköy 34 dakika
Pendik - Üsküdar 38 dakika
Pendik - Yenikapı 47 dakika
Pendik - Aksaray 48 dakika
Pendik - Taksim 61 dakika
Pendik - Maslak 73 dakika
Pendik - Atatürk Havalimanı 77 dakika

Bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çift hatta toplam tünel uzunluğu: 53 km
Toplam tünel uzunluğu: 65.136 m (bağlantı tünelleri, şaftlar, merdiven tünelleri dâhil)
Toplam proje maliyeti Kaynarca uzatması ve vagonlar dâhil 3 milyar 100 milyon Türk lirası.
Hat için 120 vagon alındı. Kaynarca kararı üzerine sipariş sayısı 144'e çıkarıldı.
5.350 ton ray kullanıldı.
Rayları birleştirmek için 5.500 kaynak yapıldı.
Ray altına uygulanan ve titreşimleri önleyen elastomer mesnet malzemesi, Türkiye’de kullanılan en kalın ve en fazla titreşim önleyen yastık.
Dizgede toplam 69 giriş, 315 turnike(30 Engelli), 85 asansör ve 335 yürüyen merdiven var.

Vagonların özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Önceki vagonlardan farklı olarak bu hatta trenler istendiğinde vatmansız olarak kullanılabilme özelliği vardır. Bu sayede vagonların parklanma, tamir-bakım atölyesi gibi yerlere erişimi kontrol merkezinden sağlanmaktadır.
Vagonlar arası geçiş sayesinde yolcular homojen olarak dağılabilmektedir.
Isıtma, soğutma, havalandırma, kamera sistemi, dinamik yol göstergesi ve LCD ekranlar mevcuttur.
Titreşim ve ses izolasyonu yapılmıştır.

Görseller[değiştir | kaynağı değiştir]

Vagonun fabrikadan çıkış tarihini gösteren imzalı etiket.
M4 Transfer listesi.
Vatman kabini
Yenisahra istasyonu.
Kozyatağı engelli asansörü.
Ünalan Metro İstasyonu'ndaki güzergâh paneli
Ünalan Metro İstasyonu

İstanbul raylı sistemler haritası

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul'u metro ağı ile örüyoruz8 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Anadolu Yakası Raylı Sistem Müdürlüğü24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles5 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İstanbul Metrosu, M4 hattı ile ilgili genel bilgiler25 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta M4 (İstanbul metrosu) ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

Metro İstanbul20 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi6 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

^ ^a ^b M7 (Kabataş - Mahmutbey - Esenyurt) hattında aynı isimde başka bir istasyon olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.

[M7-1] M7 (Kabataş - Mahmutbey - Esenyurt) hattında aynı isimde başka bir istasyon olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.

[1]

[2]