M4 (İstanbul metrosu)

; M4 (Kadıköy - Tavşantepe) Metro Hattı
Genel bilgiler
Tip	Metro
Sistem	İstanbul metrosu
Durum	İşletmede; Kadıköy - Tavşantepe; İnşa halinde; M4ᴀ (Tavşantepe - Sabiha Gökçen Hvl.); M4ʙ (Tavşantepe - İçmeler/Tuzla Bld.); Plan aşamasında; M4ᴀ (Sabiha Gökçen Hvl. - Kurtköy YHT Garı); M4ʙ (İçmeler/Tuzla Bld. - Tuzla)
Bölge	İstanbul, Türkiye
Terminal	Kadıköy; Tavşantepe (Günümüzde); Sabiha Gökçen Havalimanı (3. Etap); İçmeler/Tuzla Belediyesi (4. Etap)
İstasyonlar	M4ᴀ: 23; M4ʙ: 25
Sefer sıklığı	4 dakika
Yolculuk süresi	38,5 dakika
Rotalar	Kadıköy - Tavşantepe
Website	M4 Hattı Resmî Sitesi; M4ᴀ Hattı S. Gökçen Hvl. Uzatması Proje Sayfası; M4ᴀ Hattı S. Gökçen Hvl. Uzatması İnternet Sitesi; M4ᴀ Hattı Kurtköy YHT Garı Uzatması Proje Sayfası; M4ʙ Hattı İçmeler Uzatması Proje Sayfası; M4ʙ Hattı İçmeler Uzatması İnternet Sitesi
İşletim
Açılış	17 Ağustos 2012 (1. Etap: Kadıköy - Kartal); 10 Ekim 2016 (2. Etap: Kartal - Tavşantepe)
Sahibi	İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İşletmeci(ler)	Metro İstanbul
Depo Merkezleri	Maltepe
Teknik
Hat uzunluğu	31,20 km (19,39 mi)
Hat açıklığı	Standart (1435 mm)
İşletme hızı	80 km/sa (50 mph)
Güzergâh haritası
M4 (Kadıköy - Tavşantepe)
	Sembol açıklamaları
	Bu diyagramı: görüntüle; tartış; değiştir;

M4 (Kadıköy - Tavşantepe) Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu Yakası'nda yer alan metro hatlarından biridir. Anadolu Yakası'nın ilk metro hattı olma özelliğini taşır. İlk istasyonu Kadıköy, son istasyonu ise Tavşantepe olmak üzere 19 istasyonu mevcuttur ve istasyonlar tamamen yer altındadır. Kadıköy ve Ayrılıkçeşme istasyonları ve istikameti hariç, hat tamamen D-100 Karayolu'nun altından gider. 17 Ağustos 2012 tarihinde Kadıköy - Kartal, 10 Ekim 2016 tarihinde Kartal - Tavşantepe uzatması hizmete girmiştir.^[2] M4 hattı 31,2 kilometre (19,4 mi) uzunluğu ile İstanbul'daki mevcut en uzun metro hattıdır.

Metro hattının Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı ve Tavşantepe - İçmeler/Tuzla Belediyesi arasındaki uzatma çalışmaları devam etmektedir. Hattın 2022'nin ikinci yarısında hizmete girmesi planlanan Sabiha Gökçen uzatması Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından, 2024'e kadar hizmete girmesi planlanan İçmeler uzatması ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilmektedir. Tüm inşaat çalışmaları bittiğinde hattaki işletme M4ᴀ ve M4ʙ olarak ikiye ayrılacaktır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlangıçta Harem - Tuzla Hafif Raylı Sistemi (HRS/LRT) olarak düşünülmesine rağmen Marmaray projesiyle bütünleştirilmesinin daha uygun olacağı düşünülerek başlangıç noktası Kadıköy’e kaydırılmıştır. Projeye göre Kadıköy - Acıbadem arası delme tünel, Acıbadem’den Kartal köprüsüne kadar olan kısmın ise hemzemin olarak inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Yıllarca İBB ve Karayolları arasında süren mülkiyet problemleri yüzünden hayata geçirilemeyen proje için 2002′de iki kurum arasında bir protokol imzalanarak, Harem - Tuzla arasında D-100 Karayolu'nun orta refüjü İBB’ye devredilmiştir. Ocak 2005′te Anadoluray Grubu (Yapı Merkezi - Doğuş - Yüksel - Yenigün - Belen İnşaat Ortak Girişimi) ile sözleşme imzalanmış ve 29 Ocak 2005′te de temel atılmıştır.

Çalışmalara başlandıktan sonra, yapılan analizlerde D-100 Karayolu aksında yaşanan yoğunluğun enerji maliyetinin yıllık yaklaşık 80 milyon dolar ve zaman kaybının ise yaklaşık 120 milyon dolar olduğu, inşaat maliyetleri çevresel faktörler ve artacak yoğunluk da göz önünde bulundurulduğunda kısa sürede (yaklaşık 6,5 yıl) kendini amorti edeceği ortaya çıkmıştır. İnşaat aşamasında D-100 Karayolu'nun kısmen trafiğe kapatılacak olması, raylı sisteme ayrılacak bölüm dolayısı ile yolun kalıcı olarak daralacak olması, hafif raylı sistemin ihtiyaca tam olarak cevap veremeyecek olması gibi etkenler de göz önüne alınarak İTÜ görüşü, İETT önerisi ve UKOME kararıyla 2005 yılı Temmuz ayında sistemin tamamen yer altında ve metro standartları ile inşasına karar verilmiştir. Hattın metro olarak inşa edilmesi kararından sonra projeler gözden geçirilip, Ocak 2008′de ikmal işleri Avrasya Metro Grubu (Astaldi - Makyol - Gülermak) ihale edilmiş ve Mart’ta yer teslimi yapılıp inşaata başlanmıştır. Tüneller 2 yılda kazılarak 2010 yılında bitirilmiştir. Metro araçlarıyla ilgili aranılan niteliklerde en uygun teklifi sunan İspanyol CAF firması ile Eylül 2009′da sözleşme imzalanmış ve vagon üretimleri başlatılmıştır. İlk vagonlar da 2011 Ocak'ta gelmiştir. Birkaç aylık test sürüşleri ve bazı sorunlar nedeniyle geciken hat, 17 Ağustos 2012'de dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ve çeşitli bakanların katılımıyla hizmete girmiştir.

Metro hattının Kadıköy, Ayrılık Çeşmesi, Ünalan ve Göztepe istasyonları deniz seviyesinin altındadır. İstasyonlar arası mesafe ortalama olarak 1300 metre olup, birbirine en yakın istasyonlar 800 metre mesafe ile Maltepe ve Huzurevi, en uzak istasyonlar ise 2300 metre mesafe ile Bostancı ve Küçükyalı’dır. Komuta merkezi Esenkent'te, deposu ise Maltepe'de konumlandırılmıştır, projeye sonradan dâhil edilen Kaynarca’da ise depo sahası yer alacaktır. Hattın tasarımı 90 saniye aralıkla işletmeye imkân vermektedir. 2600 kişi kapasiteli 8′li metro dizilerine göre tasarlanan peronlara sahip metro hattında kullanılan araçlar enerji temininde rijit katener sistemini kullanmaktadır. Tüm istasyonlarda yürüyen merdivenli giriş-çıkışların yanı sıra engeli asansörü de bulunmaktadır, D-100 Karayolu güzergâhındaki tüm istasyonlarda karayolunun kuzey ve güney taraflarında giriş-çıkışlar ve bu giriş-çıkışları birbirine bağlayan alt geçitler vardır. M4 hattı aynı zamanda saatte 100 kilometre/saat (62 mph) hız ile İstanbul metrosu'daki mevcut en hızlı metro hattıdır, bunun sebebi de istasyonlar arasındaki mesafenin uzun olmasıdır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çift hatta toplam tünel uzunluğu: 53 km
Toplam tünel uzunluğu: 65.136 m (bağlantı tünelleri, şaftlar, merdiven tünelleri dâhil)
Toplam proje maliyeti Kaynarca uzatması ve vagonlar dâhil 3 milyar 100 milyon Türk lirası.
Hat için 120 vagon alındı. Kaynarca kararı üzerine sipariş sayısı 144'e çıkarıldı.
5.350 ton ray kullanıldı.
Rayları birleştirmek için 5.500 kaynak yapıldı.
Ray altına uygulanan ve titreşimleri önleyen elastomer mesnet malzemesi, Türkiye’de kullanılan en kalın ve en fazla titreşim önleyen yastık.
Dizgede toplam 69 giriş, 315 turnike(30 Engelli), 85 asansör ve 335 yürüyen merdiven var.

Vagonların özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Önceki vagonlardan farklı olarak bu hatta trenler istendiğinde vatmansız olarak kullanılabilme özelliği vardır. Bu sayede vagonların parklanma, tamir-bakım atölyesi gibi yerlere erişimi kontrol merkezinden sağlanmaktadır.
Vagonlar arası geçiş sayesinde yolcular homojen olarak dağılabilmektedir.
Isıtma, soğutma, havalandırma, kamera sistemi, dinamik yol göstergesi ve LCD ekranlar mevcuttur.
Titreşim ve ses izolasyonu yapılmıştır.

İstasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

M4ᴀ (Kadıköy - Sabiha Gökçen Havalimanı) Metro Hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıra	İstasyon	İlçe	Aktarma	Tür	Notlar
1	Kadıköy	Kadıköy	(Kadıköy İDO ve İskele Camii Tramvay İstasyonları)・ (Kadıköy Terminali)・ (Kadıköy İskelesi)・Turyol・Dentur Avrasya	Yer altı	Kadıköy Haldun Taner Sahnesi・Osmanağa Camii・Sultan Mustafa İskele Camii
2	Ayrılık Çeşmesi		(Ayrılık Çeşmesi Tren İstasyonu)		İbrahim Ağa Camii・Tepe Nautilus
3	Acıbadem				Acıbadem Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 2 km. yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı yoktur.
4	Ünalan	Üsküdar	(Uzunçayır Metrobüs İstasyonu)		Uzunçayır Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 700 metre yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı vardır.
5	Göztepe	Üsküdar			Göztepe Camii
6	Yenisahra	Kadıköy			İstanbul Optimum Premium Outlet AVM
7	Kozyatağı	Ataşehir			Kozyatağı Camii
8	Bostancı	Kadıköy			Bostancı Oto Sanayi Sitesi (BOSS)
9	Küçükyalı	Maltepe			Hilltown Küçükyalı・İstanbul Ticaret Üniversitesi Küçükyalı Kampüsü
10	Maltepe				Maltepe Depo Sahası
11	Huzurevi				Maltepe Huzurevi
12	Gülsuyu
13	Esenkent				Maltepe Piazza AVM・CarrefourSA Maltepe Park
14	Hastane - Adliye	Kartal			Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi・Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi・İstanbul Anadolu Adalet Sarayı・Anatolium Marmara
15	Soğanlık				Burak Bora Anadolu Lisesi・Köy Hizmetleri Anadolu Lisesi
16	Kartal
17	Yakacık - Adnan Kahveci				Yakacık Vergi Dairesi
18	Pendik	Pendik			Pendik Tren İstasyonu'na yaklaşık 1 km. yürüme mesafesi bulunmaktadır.
19	Tavşantepe	Pendik			Pendik Kaymakamlığı・Pendik Emniyet Müdürlüğü・Pendik Millet Bahçesi
↓↓ 2022 Sonuna Kadar İnşa Edilmesi Planlanan ↓↓
20	Fevzi Çakmak	Pendik		Yer altı	Marmara Üniversitesi İstanbul Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi
21	Yayalar				İstanbul Gedik Üniversitesi Pendik Yerleşkesi
22	Kurtköy				Kurtköy Sanayi Sitesi
23	Sabiha Gökçen Havalimanı		・		Sabiha Gökçen Havalimanı
↓↓ 2029 sonrası inşa edilmesi planlanan ↓↓
24	Teknopark	Pendik		Yer altı	İstanbul Teknopark
25	Yenişehir				Atlantis AVM
26	Kurtköy YHT Garı		Gebze - İstanbul Hvl. - Halkalı YSD・・・ (Kurtköy YHT Garı)		Kurtköy Depo Sahası・Viaport

Not: Fevzi Çakmak, Yayalar, Kurtköy ve Sabiha Gökçen Havalimanı istasyonları ile ortak istasyondur ve trenler aynı peronu kullanacaktır.

M4ʙ (Kadıköy - Tuzla) Metro Hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıra	İstasyon	İlçe	Aktarma	Tür	Notlar
1	Kadıköy	Kadıköy	(Kadıköy İDO ve İskele Camii Tramvay İstasyonları)・ (Kadıköy Terminali)・ (Kadıköy İskelesi)・Turyol・Dentur Avrasya	Yer altı	Kadıköy Haldun Taner Sahnesi・Osmanağa Camii・Sultan Mustafa İskele Camii
2	Ayrılık Çeşmesi		(Ayrılık Çeşmesi Tren İstasyonu)		İbrahim Ağa Camii・Tepe Nautilus
3	Acıbadem				Acıbadem Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 2 km. yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı yoktur.
4	Ünalan	Üsküdar	(Uzunçayır Metrobüs İstasyonu)		Uzunçayır Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 700 metre yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı vardır.
5	Göztepe	Üsküdar			Göztepe Camii
6	Yenisahra	Kadıköy			İstanbul Optimum Premium Outlet AVM
7	Kozyatağı	Ataşehir			Kozyatağı Camii
8	Bostancı	Kadıköy			Bostancı Oto Sanayi Sitesi (BOSS)
9	Küçükyalı	Maltepe			Hilltown Küçükyalı・İstanbul Ticaret Üniversitesi Küçükyalı Kampüsü
10	Maltepe				Maltepe Depo Sahası
11	Huzurevi				Maltepe Huzurevi
12	Gülsuyu
13	Esenkent				Maltepe Piazza AVM・CarrefourSA Maltepe Park
14	Hastane - Adliye	Kartal			Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi・Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi・İstanbul Anadolu Adalet Sarayı・Anatolium Marmara
15	Soğanlık				Burak Bora Anadolu Lisesi・Köy Hizmetleri Anadolu Lisesi
16	Kartal
17	Yakacık - Adnan Kahveci				Yakacık Vergi Dairesi
18	Pendik	Pendik			Pendik Tren İstasyonu'na yaklaşık 1 km. yürüme mesafesi bulunmaktadır.
19	Tavşantepe	Pendik			Pendik Kaymakamlığı・Pendik Emniyet Müdürlüğü・Pendik Millet Bahçesi
↓↓ 2024 sonuna kadar inşa edilmesi planlanan ↓↓
20	Kaynarca Merkez	Pendik		Yer altı	Özel Pendik Yüzyıl Hastanesi
↓↓ 2024 Sonuna Kadar İnşa Edilmesi Planlanan ↓↓
21	Çamçeşme	Pendik		Yer altı
22	Kavakpınar
23	Esenyalı
24	Aydıntepe
25	İçmeler/Tuzla Belediyesi	Tuzla	(İçmeler Tren İstasyonu)		Tuzla Belediyesi・Tuzla Kaymakamlığı・Tuzla Devlet Hastanesi
26	Değirmenaltı
27	Tuzla				Tuzla Marina, Tuzla Tersanesi

Not: Kaynarca Merkez istasyonu ile ortak istasyondur, fakat trenler farklı peronları kullanacaktır.

İstasyon özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıra	İstasyonlar	Yürüyen merdiven (Cadde seviyesi - Turnike katı)	Yürüyen merdiven (Tunike katı - Peron)	Asansör (Cadde seviyesi - Turnike katı)	Asansör (Tunike katı - Peron)	Yürüyen bant	Çıkış sayısı	İstasyon tipi
1	Kadıköy	8	8	4	2		4	Aç-Kapa + Tünel
2	Ayrılık Çeşmesi	6	12	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
3	Acıbadem	6	4	2	1		3	Tünel
4	Ünalan	13	8	6	1	4	7	Aç-Kapa + Tünel
5	Göztepe	6	8	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
6	Yenisahra	6	8	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
7	Kozyatağı	10	8	4	1		5	Aç-Kapa + Tünel
8	Bostancı	14	8	5	4		5	Aç-Kapa + Tünel
9	Küçükyalı	6	4	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
10	Maltepe	12	12	7	1	4	6	Aç-Kapa + Tünel
11	Huzurevi	6	4	3	1		3	Aç-Kapa + Tünel
12	Gülsuyu	4	12	2	1		2	Aç-Kapa + Tünel
13	Esenkent	8	12	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
14	Hastane - Adliye	8	14	3	4	8	4	Aç-Kapa + Tünel
15	Soğanlık	6	12	2	1		3	Aç-Kapa + Tünel
16	Kartal	8	12	4	1		4	Aç-Kapa + Tünel
17	Yakacık - Adnan Kahveci	6	12	3	2		3	Aç-Kapa + Tünel
18	Pendik	14	12	5	2		5	Aç-Kapa + Tünel
19	Tavşantepe	8	10	2	2		2	Aç-Kapa + Tünel

Görseller[değiştir | kaynağı değiştir]

Vagonun fabrikadan çıkış tarihini gösteren imzalı etiket.
M4 Transfer listesi.
Vatman kabini
Pendik istasyonu.
Kozyatağı engelli asansörü.
Ünalan Metro İstasyonu'ndaki güzergâh paneli
Ünalan Metro İstasyonu

İstanbul raylı sistemler haritası

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul'u metro ağı ile örüyoruz 8 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Anadolu Yakası Raylı Sistem Müdürlüğü 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles 5 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İstanbul Metrosu, M4 hattı ile ilgili genel bilgiler 25 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta M4 (İstanbul metrosu) ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

Metro İstanbul 20 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi 6 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

^ hattında aynı isimde başka bir istasyon olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.

[M7-1] ttında aynı isimde başka bir istasyon olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.

[1]

[2]