M4 (Kadıköy - Tavşantepe) Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu Yakasında yer alan metro hatlarından birisidir. Anadolu Yakasının ilk metro hattı olma özelliğini taşır. İlk durağı Kadıköy, son durağı ise Tavşantepe olmak üzere 19 istasyonu mevcuttur ve tamamen yer altındadır. Kadıköy ve Ayrılıkçeşme istasyonları ve istikameti hariç, hat tamamen D-100 Karayolu'nun altından gider. 17 Ağustos 2012 tarihinde Kadıköy - Kartal, 10 Ekim 2016 tarihinde Kartal - Tavşantepe uzatması hizmete girmiştir.[2] M4 hattı 31,2 km uzunluğu ile İstanbul'un en uzun metro hattıdır.
Başlangıçta Harem - Tuzla Hafif Raylı Sistemi (LRT) olarak düşünülmesine rağmen Marmaray projesiyle bütünleştirilmesinin daha uygun olacağı düşünülerek başlangıç noktası Kadıköy’e kaydırılmıştır. Projeye göre Kadıköy - Acıbadem arası delme tünel, Acıbadem’den Kartal köprüsüne kadar olan kısmın ise hemzemin olarak inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Yıllarca İBB ve Karayolları arasında süren mülkiyet problemleri yüzünden hayata geçirilemeyen proje için 2002′de iki kurum arasında bir protokol imzalanarak, Harem - Tuzla arasında D-100 Karayolu'nun orta refüjü İBB’ye devredilmiştir. Ocak 2005′te Anadoluray Grubu (Yapı Merkezi - Doğuş - Yüksel - Yenigün - Belen İnşaat Ortak Girişimi) ile sözleşme imzalanmış ve 29 Ocak 2005′te de temel atılmıştır.
Çalışmalara başlandıktan sonra, yapılan analizlerde D-100 Karayolu aksında yaşanan yoğunluğun enerji maliyetinin yıllık yaklaşık 80 milyon dolar ve zaman kaybının ise yaklaşık 120 milyon dolar olduğu, inşaat maliyetleri çevresel faktörler ve artacak yoğunluk da göz önünde bulundurulduğunda kısa sürede (yaklaşık 6,5 yıl) kendini amorti edeceği ortaya çıkmıştır. İnşaat aşamasında D-100 Karayolu'nun kısmen trafiğe kapatılacak olması, raylı sisteme ayrılacak bölüm dolayısı ile yolun kalıcı olarak daralacak olması, hafif raylı sistemin ihtiyaca tam olarak cevap veremeyecek olması gibi etkenler de göz önüne alınarak İTÜ görüşü, İETT önerisi ve UKOME kararıyla 2005 yılı Temmuz ayında sistemin tamamen yer altında ve metro standartları ile inşasına karar verilmiştir. Hattın metro olarak inşa edilmesi kararından sonra projeler gözden geçirilip, Ocak 2008′de ikmal işleri Avrasya Metro Grubu (Astaldi - Makyol - Gülermak) ihale edilmiş ve Mart’ta yer teslimi yapılıp inşaata başlanmıştır. Tüneller 2 yılda kazılarak 2010 yılında bitirilmiştir.
Kadıköy - Tavşantepe metrosunda kullanılacak araçlarla ilgili olarak da aranılan niteliklerde en uygun teklifi sunan İspanyol CAF firması ile Eylül 2009′da sözleşme imzalanmış ve vagon üretimleri başlatılmıştır. İlk vagonlar da 2011 Ocak'ta gelmiştir. Birkaç aylık test sürüşleri ve bazı sorunlar nedeniyle geciken hat 17 Ağustos 2012 tarihinde hizmete açılmıştır.
Kadıköy, Ayrılık Çeşmesi, Ünalan ve Göztepe istasyonları deniz seviyesinin altındadır. İstasyonlar arası mesafe ortalama olarak 1300 metre olup, birbirine en yakın istasyonlar Maltepe ve Huzurevi (800 metre), en uzak istasyonlar ise Bostancı ve Küçükyalı (2300 metre)’dir.
Metro hattının komuta merkezi Esenkent'te, deposu ise Maltepe'de konumlandırılmıştır, projeye sonradan dâhil edilen Kaynarca’da ise depo sahası yer alacaktır. Hattın tasarımı 90 saniye aralıkla işletmeye imkân vermektedir. 8′li metro dizilerine (2600 kişi) göre tasarlanan peronlara sahip metroda kullanılan araçlar enerji temininde rijit katener sistemini kullanmaktadır. Tüm istasyonlarda yürüyen merdivenli giriş-çıkışların yanı sıra engeli asansörü de bulunmaktadır, D-100 Karayolu güzergâhındaki tüm istasyonlarda kuzey ve güney taraflarda giriş-çıkışlar ve bu giriş-çıkışlar arasında alt geçitler vardır. M4 hattı aynı zamanda saatte 100 km/h hız ile İstanbul metrosu'nun en hızlı metro hattıdır, bunun sebebi de istasyonlar arasındaki mesafenin uzun olmasıdır.
Önceki vagonlardan farklı olarak bu hatta trenler istendiğinde vatmansız olarak kullanılabilme özelliği vardır. Bu sayede vagonların parklanma, tamir-bakım atölyesi gibi yerlere erişimi kontrol merkezinden sağlanmaktadır.
Vagonlar arası geçiş sayesinde yolcular homojen olarak dağılabilmektedir.
Isıtma, soğutma, havalandırma, kamera sistemi, dinamik yol göstergesi ve LCD ekranlar mevcuttur.
İtalik yazılı olan hatlar kapatılmış, geçici olarak hizmet dışı, yapımı devam eden veya plan aşamasındaki hatlardır. Detaylı bilgi için hat sembollerine tıklayınız.
(Kadıköy İDO ve İskele Camii Tramvay İstasyonları)・
(Kadıköy Terminali)・
(Kadıköy İskelesi)・Turyol・Dentur Avrasya
(Ayrılık Çeşmesi Tren İstasyonu)
(Uzunçayır Metrobüs İstasyonu)
・
ile ortak istasyondur ve trenler aynı peronu kullanacaktır.
Wikimedia Commons'ta M4 (İstanbul metrosu) ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
Metro
Tramvay
Füniküler
Teleferik
_-_The_Noun_Project.svg){kind=small}
Biletler
Otobüs
Metro
Tramvay
Tren
Metrobüs
Denizyolu
hattında aynı isimde başka bir istasyon olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.