M4 (İstanbul metrosu)
M4 (Kadıköy - Tavşantepe) Metro Hattı, İstanbul'un Anadolu Yakası'nda yer alan metro hatlarından biridir. Anadolu Yakası'nın ilk metro hattı olma özelliğini taşır. İlk istasyonu Kadıköy, son istasyonu ise Tavşantepe olmak üzere 19 istasyonu mevcuttur ve istasyonlar tamamen yer altındadır. Kadıköy ve Ayrılık Çeşmesi istasyonları ve istikameti hariç, hat tamamen D-100 Karayolu'nun altından gider. 17 Ağustos 2012 tarihinde Kadıköy - Kartal, 10 Ekim 2016 tarihinde Kartal - Tavşantepe uzatması hizmete girmiştir.[3] M4 hattı 26,50 kilometre (16,47 mi) uzunluğu ile İstanbul'daki mevcut en uzun metro hattıdır.
Metro hattının Tavşantepe - Sabiha Gökçen Havalimanı ve Tavşantepe - İçmeler/Tuzla Belediyesi arasındaki uzatma çalışmaları devam etmektedir. Hattın 2022'nin ikinci yarısında hizmete girmesi planlanan Sabiha Gökçen uzatması Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından, 2024'e kadar hizmete girmesi planlanan İçmeler uzatması ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilmektedir. Tüm inşaat çalışmaları bittiğinde hattaki işletme M4ᴀ ve M4ʙ olarak ikiye ayrılacaktır.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Başlangıçta Harem - Tuzla Hafif Raylı Sistemi (HRS/LRT) olarak düşünülmesine rağmen Marmaray projesiyle bütünleştirilmesinin daha uygun olacağı düşünülerek başlangıç noktası Kadıköy’e kaydırılmıştır. Projeye göre Kadıköy - Acıbadem arası delme tünel, Acıbadem’den Kartal köprüsüne kadar olan kısmın ise hemzemin olarak inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Yıllarca İBB ve Karayolları arasında süren mülkiyet problemleri yüzünden hayata geçirilemeyen proje için 2002′de iki kurum arasında bir protokol imzalanarak, Harem - Tuzla arasında D-100 Karayolu'nun orta refüjü İBB’ye devredilmiştir. Ocak 2005′te Anadoluray Grubu (Yapı Merkezi - Doğuş - Yüksel - Yenigün - Belen İnşaat Ortak Girişimi) ile sözleşme imzalanmış ve 29 Ocak 2005′te de temel atılmıştır.
Çalışmalara başlandıktan sonra, yapılan analizlerde D-100 Karayolu aksında yaşanan yoğunluğun enerji maliyetinin yıllık yaklaşık 80 milyon dolar ve zaman kaybının ise yaklaşık 120 milyon dolar olduğu, inşaat maliyetleri çevresel faktörler ve artacak yoğunluk da göz önünde bulundurulduğunda kısa sürede (yaklaşık 6,5 yıl) kendini amorti edeceği ortaya çıkmıştır. İnşaat aşamasında D-100 Karayolu'nun kısmen trafiğe kapatılacak olması, raylı sisteme ayrılacak bölüm dolayısı ile yolun kalıcı olarak daralacak olması, hafif raylı sistemin ihtiyaca tam olarak cevap veremeyecek olması gibi etkenler de göz önüne alınarak İTÜ görüşü, İETT önerisi ve UKOME kararıyla 2005 yılı Temmuz ayında sistemin tamamen yer altında ve metro standartları ile inşasına karar verilmiştir. Hattın metro olarak inşa edilmesi kararından sonra projeler gözden geçirilip, Ocak 2008′de ikmal işleri Avrasya Metro Grubu (Astaldi - Makyol - Gülermak) ihale edilmiş ve Mart’ta yer teslimi yapılıp inşaata başlanmıştır. Tüneller 2 yılda kazılarak 2010 yılında bitirilmiştir. Metro araçlarıyla ilgili aranılan niteliklerde en uygun teklifi sunan İspanyol CAF firması ile Eylül 2009′da sözleşme imzalanmış ve vagon üretimleri başlatılmıştır. İlk vagonlar da 2011 Ocak'ta gelmiştir. Birkaç aylık test sürüşleri ve bazı sorunlar nedeniyle geciken hat, 17 Ağustos 2012'de dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ve çeşitli bakanların katılımıyla hizmete girmiştir.
Metro hattının Kadıköy, Ayrılık Çeşmesi, Ünalan ve Göztepe istasyonları deniz seviyesinin altındadır. İstasyonlar arası mesafe ortalama olarak 1300 metre olup, birbirine en yakın istasyonlar 800 metre mesafe ile Maltepe ve Huzurevi, en uzak istasyonlar ise 2300 metre mesafe ile Bostancı ve Küçükyalı’dır. Hattın kumanda merkezi Esenkent'te, deposu ise Maltepe'de konumlandırılmıştır. Hattın vizyon planlarında Kurtköy YHT Garı bölgesinde depo sahası yapılması planlanmaktadır. Hattın tasarımı 90 saniye aralıkla işletmeye imkân vermektedir. 2600 kişi kapasiteli 8′li metro dizilerine göre tasarlanan peronlara sahip metro hattında kullanılan araçlar enerji temininde rijit katener sistemini kullanmaktadır. Tüm istasyonlarda yürüyen merdivenli giriş-çıkışların yanı sıra engeli asansörü de bulunmaktadır. D-100 Karayolu güzergâhındaki tüm istasyonlarda kara yolunun kuzey ve güney taraflarında giriş-çıkışlar ve bu giriş-çıkışları birbirine bağlayan alt geçitler vardır.
Bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Çift hatta toplam tünel uzunluğu: 53 km
- Toplam tünel uzunluğu: 65.136 m (bağlantı tünelleri, şaftlar, merdiven tünelleri dâhil)
- Toplam proje maliyeti -Tavşantepe uzatması ve vagonlar dâhil- 3 milyar 100 milyon Türk lirası.
- Hat için 120 vagon alındı. Tavşantepe uzatması üzerine sipariş sayısı 144'e çıkarıldı.
- 5.350 ton ray kullanıldı.
- Rayları birleştirmek için 5.500 kaynak yapıldı.
- Ray altına uygulanan ve titreşimleri önleyen elastomer mesnet malzemesi, Türkiye’de kullanılan en kalın ve en fazla titreşim önleyen yastık.
- Dizgede toplam 69 giriş, 315 turnike(30 Engelli), 85 asansör ve 335 yürüyen merdiven var.
İşletme bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]
- İşletmeci: Metro İstanbul
- Hat uzunluğu: 26,50 kilometre
- Hat açıklığı: 1435 milimetre
- İstasyon sayısı: 19 (işletmede olan), 10 (inşaatı devam eden)
- Vagon sayısı: 144
- Araç seti: 36 adet 4'lü vagon
- Vagon Dizilimi: 4 Vagon ve 4+4 Vagon
- Araç Marka / Model: CAF
- Sefer süresi: 39 dakika
- İşletme saatleri: 06.00 - 00.00
- Günlük yolcu Sayısı: 400.000 yolcu/saat[1]
- Sefer sıklığı: 4 dakika (pik saatlerde) [1]
- Kumanda merkezi: Esenkent Yerleşkesi
- Depo merkezi: Maltepe Yerleşkesi (52 vagon kapasiteli depo alanı, 32 vagon kapasiteli bakım atölyesi)
- Hat voltajı: 1500 V DC
- Sürüş modu: ATO, ATP[1]
- Tren Kodları:
•M4A Kadıköy-Tavşantepe-Sabiha Gökçen Havalimanı
•M4B Kadıköy-Tavsantepe-Tuzla
Vagonların özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Önceki vagonlardan farklı olarak bu hatta trenler istendiğinde vatmansız olarak kullanılabilme özelliği vardır. Bu sayede vagonların parklanma, tamir-bakım atölyesi gibi yerlere erişimi kontrol merkezinden sağlanmaktadır.
- Vagonlar arası geçiş sayesinde yolcular homojen olarak dağılabilmektedir.
- Isıtma, soğutma, havalandırma, kamera sistemi, dinamik yol göstergesi ve LCD ekranlar mevcuttur.
- Titreşim ve ses izolasyonu yapılmıştır.
İstasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Sıra | İstasyon | İlçe | Aktarma | Tür | Notlar |
---|---|---|---|---|---|
1 | Kadıköy | Kadıköy | ![]() ![]() |
Yer altı | Kadıköy Haldun Taner Sahnesi・Osmanağa Camii・Sultan Mustafa İskele Camii・Kadıköy İETT Peronları |
2 | Ayrılık Çeşmesi | ![]() |
İbrahim Ağa Camii・Tepe Nautilus | ||
3 | Acıbadem | Acıbadem Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 2 km. yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı yoktur. | |||
4 | Ünalan | Üsküdar & Kadıköy | ![]() |
Uzunçayır Metrobüs İstasyonu'na yaklaşık 700 metre yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkânı vardır. | |
5 | Göztepe | Göztepe Camii | |||
6 | Yenisahra | Kadıköy | ![]() |
İstanbul Optimum Premium Outlet AVM | |
7 | Kozyatağı | Kadıköy & Ataşehir | ![]() |
Kozyatağı Camii, Kozyatağı Carrefour, Kozyatağı Bauhaus AVM | |
8 | Bostancı | Bostancı Oto Sanayi Sitesi (BOSS) | |||
9 | Küçükyalı | Maltepe | Hilltown Küçükyalı・İstanbul Ticaret Üniversitesi Küçükyalı Kampüsü | ||
10 | Maltepe | Maltepe Depo Sahası | |||
11 | Huzurevi | Maltepe Huzurevi | |||
12 | Gülsuyu | ||||
13 | Esenkent | Maltepe Piazza AVM・CarrefourSA Maltepe Park | |||
14 | Hastane - Adliye | Kartal | Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi[4]・Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi[4]・İstanbul Anadolu Adalet Sarayı・Anatolium Marmara | ||
15 | Soğanlık | Burak Bora Anadolu Lisesi・Köy Hizmetleri Anadolu Lisesi | |||
16 | Kartal | ||||
17 | Yakacık - Adnan Kahveci | Kartal & Pendik | Yakacık Vergi Dairesi | ||
18 | Pendik | Pendik | Pendik Tren İstasyonu'na yaklaşık 1 km. yürüme mesafesi bulunmakta olup, istasyonlar arası aktarma imkanı yoktur. | ||
19 | Tavşantepe | Pendik Kaymakamlığı・Pendik Emniyet Müdürlüğü・Pendik Millet Bahçesi | |||
![]() | |||||
↓↓ 2022 Sonuna Kadar İnşa Edilmesi Planlanan ↓↓ | |||||
20 | Fevzi Çakmak - Hastane | Pendik | ![]() |
Yer altı | Marmara Üniversitesi İstanbul Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi[4] |
21 | Yayalar - Şeyhli | ![]() |
İstanbul Gedik Üniversitesi Pendik Yerleşkesi | ||
22 | Kurtköy | ![]() |
Kurtköy Sanayi Sitesi | ||
23 | Sabiha Gökçen Havalimanı | ![]() ![]() ![]() |
İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı | ||
↓↓ 2029 sonrası inşa edilmesi planlanan ↓↓ | |||||
24 | Teknopark | Pendik | ![]() |
Yer altı | İstanbul Teknopark |
25 | Yenişehir | ![]() |
World Atlantis AVM | ||
26 | Kurtköy YHT/ViaPort | Gebze - İstanbul Hvl. - Halkalı YSD (Kurtköy YHT Garı)・![]() ![]() ![]() |
Kurtköy Depo Sahası・ViaPort Asia Outlet AVM | ||
![]() | |||||
↓↓ 2025 Sonuna Kadar İnşa Edilmesi Planlanan ↓↓ | |||||
20 | Kaynarca Merkez | Pendik | ![]() |
Yer altı | Özel Pendik Yüzyıl Hastanesi[4] |
↓↓ 2029 Sonuna Kadar İnşa Edilmesi Planlanan ↓↓ | |||||
21 | Çamçeşme | Pendik | Yer altı | ||
22 | Kavakpınar | ||||
23 | Esenyalı | ||||
24 | Aydıntepe | ||||
25 | İçmeler/Tuzla Belediyesi | Tuzla | ![]() |
Tuzla Belediyesi・Tuzla Kaymakamlığı・Tuzla Devlet Hastanesi[4] | |
26 | Değirmenaltı | ||||
27 | Tuzla | Tuzla Marina, Tuzla Tersanesi |
- Not: Kaynarca Merkez istasyonu
hattı ile ortak istasyondur, fakat trenler farklı peronları kullanacaktır.
İstasyon özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
İstasyonlar | ![]() |
İstasyon tipi | Platform tipi | Yürüyen merdiven (Cadde seviyesi - Turnike katı) | Yürüyen merdiven (Tunike katı - Peron) | Asansör (Cadde seviyesi - Turnike katı) | Asansör (Tunike katı - Peron) | Yürüyen bant | Çıkış sayısı | Derinlik (metre) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kadıköy | ![]() |
Aç-Kapa + Top-Down | Tünel | 8 | 8 | 4 | 2 | ![]() |
4 | 34 |
Ayrılık Çeşmesi | ![]() |
Aç-Kapa | 6 | 12 | 2 | 1 | ![]() |
3 | 28 | |
Acıbadem | ![]() |
Tünel | 6 | 4 | 2 | 1 | ![]() |
3 | 34 | |
Ünalan | ![]() |
Aç-Kapa + Tünel | 13 | 8 | 6 | 1 | 4 | 7 | 31 | |
Göztepe | ![]() |
6 | 8 | 2 | 1 | ![]() |
3 | 38 | ||
Yenisahra | ![]() |
Aç-Kapa | 6 | 8 | 2 | 1 | ![]() |
3 | 34 | |
Kozyatağı | ![]() |
Aç-Kapa + Tünel | 10 | 8 | 4 | 1 | ![]() |
5 | 32 | |
Bostancı | ![]() |
14 | 8 | 5 | 4 | ![]() |
5 | 41 | ||
Küçükyalı | ![]() |
6 | 4 | 2 | 1 | ![]() |
3 | 29 | ||
Maltepe | ![]() |
12 | 12 | 7 | 1 | 4 | 6 | 30 | ||
Huzurevi | ![]() |
6 | 4 | 3 | 1 | ![]() |
3 | 32 | ||
Gülsuyu | ![]() |
4 | 12 | 2 | 1 | ![]() |
2 | 33 | ||
Esenkent | ![]() |
8 | 12 | 2 | 1 | ![]() |
3 | 30 | ||
Hastane - Adliye | ![]() |
8 | 14 | 3 | 4 | 8 | 4 | 36 | ||
Soğanlık | ![]() |
6 | 12 | 2 | 1 | ![]() |
3 | 35 | ||
Kartal | ![]() |
8 | 12 | 4 | 1 | ![]() |
4 | 38 | ||
Yakacık - Adnan Kahveci | ![]() |
6 | 12 | 3 | 2 | ![]() |
3 | 35 | ||
Pendik | ![]() |
14 | 12 | 5 | 2 | ![]() |
5 | 31 | ||
Tavşantepe | ![]() |
8 | 10 | 2 | 2 | ![]() |
2 | 40 |
İstasyon uzaklıkları[değiştir | kaynağı değiştir]
İstasyonların platform ortası baz alınarak ölçüm yapılmıştır.
Sıra | İstasyon | İstasyonlar arası uzaklık | İlk istasyona olan uzaklık |
---|---|---|---|
1 | Kadıköy | 0+00 km | Başlangıç |
2 | Ayrılık Çeşmesi | 1+39 km | 1+39 km |
3 | Acıbadem | 1+44 km | 2+83 km |
4 | Ünalan | 1+41 km | 4+24 km |
5 | Göztepe | 0+98 km | 5+22 km |
6 | Yenisahra | 1+98 km | 7+20 km |
7 | Kozyatağı | 1+31 km | 8+51 km |
8 | Bostancı | 1+28 km | 9+79 km |
9 | Küçükyalı | 2+23 km | 12+02 km |
10 | Maltepe | 2+06 km | 14+08 km |
11 | Huzurevi | 0+89 km | 14+97 km |
12 | Gülsuyu | 0+96 km | 15+93 km |
13 | Esenkent | 1+03 km | 16+96 km |
14 | Hastane - Adliye | 1+11 km | 18+07 km |
15 | Soğanlık | 1+25 km | 18+22 km |
16 | Kartal | 1+75 km | 19+97 km |
17 | Yakacık - Adnan Kahveci | 1+73 km | 21+70 km |
18 | Pendik | 1+30 km | 23+00 km |
19 | Tavşantepe | 1+12 km | 24+12 km |
20 | Fevzi Çakmak - Hastane | 1+69 km | 25+81 km |
21 | Yayalar - Şeyhli | 2+15 km | 27+96 km |
22 | Kurtköy | 1+97 km | 29+93 km |
23 | Sabiha Gökçen Havalimanı | 1+62 km | 31+55 km |
24 | Teknopark | 1+65 km | 33+20 km |
25 | Yenişehir | 0+87 km | 34+07 km |
26 | Kurtköy YHT/ViaPort | 2+31 km | 36+38 km |
21 | Kaynarca Merkez | 1+20 km | 25+32 km |
22 | Çamçeşme | 1+11 km | 26+43 km |
23 | Kavakpınar | 1+16 km | 27+59 km |
24 | Esenyalı | 1+91 km | 29+50 km |
25 | Aydıntepe | 0+69 km | 30+19 km |
26 | İçmeler/Tuzla Belediyesi | 1+73 km | 31+92 km |
Güzergâh şeması[değiştir | kaynağı değiştir]
Görseller[değiştir | kaynağı değiştir]
Ünalan Metro İstasyonu'ndaki güzergâh paneli
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Metro İstanbul 14 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi 14 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g Genel Tanıtım Kataloğu (PDF). Metro İstanbul. 2021. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Şubat 2022.
- ^
hattında aynı isimde başka bir istasyon olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.
- ^ a b c d e İstanbul'daki hastaneler listesi
![]() |
Wikimedia Commons'ta M4 (İstanbul metrosu) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |