Isparta (il)
Isparta | |
---|---|
İlin Türkiye'deki konumu | |
İl sınırları haritası | |
Ülke | Türkiye |
Belde sayısı | 38[1] |
Köy sayısı | 174[1] |
İl merkezi | Isparta |
İdare | |
• Vali | Ömer Seymenoğlu |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 8993 km² |
Rakım | 1049 m |
Nüfus | |
• Toplam | 418.780 |
• Yoğunluk | 45/km² |
• Kır | 124.750 |
• Şehir | 294030 |
Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
İl alan kodu | 246 |
İl plaka kodu | 32 |
Isparta, Türkiye'nin güneybatısında yer alan il. Akdeniz Bölgesi'nin kuzeyindeki Göller Yöresi'nde bulunan Isparta; batıda Burdur, kuzeyde Afyonkarahisar, doğuda Konya, güneyde ise Antalya ile çevrilidir. 30°01' ve 31°33' doğu boylamları ile 37°18' ve 38°30' kuzey enlemleri arasında kalır.
Etimoloji
Büyük İskender kral olduktan sonra (MÖ 356 - MÖ 323), Anadolu'nun batısı Yunan egemenliği altına geçti. İskender öldükten sonraki 36 yıl dahi bölge Atina'ya bağımlı kaldı. Bu yıllarda Mora yarımadasında yaşamakta olan Ispartalılarla Atina Yunanları, Anadolu'nun batısına göç etmeye başladılar. Mora Yarımadası Ispartalılarından büyükçe bir topluluk geldi, bugün Isparta ilinin yer aldığı bölgeye yerleşti. Kente de kendi ülkelerinin adını yani Isparta adını verdiler.[kaynak belirtilmeli]
Coğrafya
Bitki örtüsü
Isparta ili topraklarının yaklaşık %40'ı orman ve fundalıklarla kaplıdır. %20'si çayır ve mera, %16'sı ekili ve dikili araziler, %24'ü ise tarıma elverişli olmayan çıplak kaya, molozluklar ve göller bölgesi olması sebebiyle su yüzeylerinden oluşur.[5] Ekime elverişli toprakların büyük kısmında gül yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Millî parklar
Göller
Barajlar
- Uluborlu Barajı
- Yalvaç Barajı
- Sorgun Barajı
- Karacaören Barajı
- Sarıidris Barajı
- Keçiborlu Barajı
- Körküler Barajı
Nüfus
Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[6])
Isparta ili nüfusu: 444.914'dür. Bu nüfusun %78,98'i şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüz ölçümü 8.946 km2'dir. İlde km2'ye 50 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 342’dür.)
İlde yıllık nüfus % 0,79 oranında artmıştır. Nüfusu en çok artan ilçe: Atabey (% 5,19). Nüfusu en çok azalan ilçe: Yenişarbademli (-% 9,26)
04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 13 İlçe, 22 belediye, bu belediyelerde 217 mahalle ve ayrıca 204 köy vardır.
2019 yılı sonunda Isparta ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[7] | |||||||||||
İlçe | Nüfus
2018 |
Nüfus
2019 |
Nüfus
Artışı % |
Belediye
Sayısı |
Mahalle
Sayısı |
Köy
Sayısı |
Köy
Nüfusu |
Şehir
nüfusu |
Şehirde
oturan % |
Alanı
km2[8] |
km2'ye
düşen kişi |
Aksu | 4.533 | 4.557 | 0,53 | 1 | 9 | 13 | 2.434 | 2.123 | 46,59 | 544 | 8 |
Atabey | 5.477 | 5.761 | 5,19 | 1 | 9 | 5 | 1.386 | 4.375 | 75,94 | 223 | 26 |
Eğirdir | 32.436 | 31.632 | -2,48 | 2 | 28 | 29 | 12.618 | 19.014 | 60,11 | 1.315 | 24 |
Gelendost | 15.414 | 15.298 | -0,75 | 1 | 10 | 13 | 9.940 | 5.358 | 35,02 | 610 | 25 |
Gönen | 7.364 | 7.185 | -2,43 | 2 | 10 | 5 | 1.918 | 5.267 | 73,31 | 285 | 25 |
Keçiborlu | 14.383 | 14.152 | -1,61 | 2 | 16 | 14 | 4.842 | 9.310 | 65,79 | 494 | 29 |
Merkez ilçe | 258.375 | 264.426 | 2,34 | 3 | 50 | 20 | 15.273 | 249.153 | 94,22 | 773 | 342 |
Senirkent | 11.811 | 11.395 | -3,52 | 2 | 15 | 7 | 2.850 | 8.545 | 74,99 | 521 | 22 |
Sütçüler | 10.707 | 10.295 | -3,85 | 1 | 7 | 30 | 7.929 | 2.366 | 22,98 | 1.235 | 8 |
Şarkikaraağaç | 25.578 | 25.151 | -1,67 | 3 | 16 | 26 | 10.217 | 14.934 | 59,38 | 1.068 | 24 |
Uluborlu | 6.388 | 6.287 | -1,58 | 1 | 11 | 4 | 983 | 5.304 | 84,36 | 240 | 26 |
Yalvaç | 46.646 | 46.688 | 0,09 | 2 | 32 | 37 | 22.841 | 23.847 | 51,08 | 1.402 | 33 |
Yenişarbademli | 2.300 | 2.087 | -9,26 | 1 | 4 | 1 | 285 | 1.802 | 86,34 | 237 | 9 |
ISPARTA | 441.412 | 444.914 | 0,79 | 22 | 217 | 204 | 93.516 | 351.398 | 78,98 | 8.946 | 50 |
İlin yıllara göre nüfusları
Isparta il nüfus bilgileri | ||||
---|---|---|---|---|
Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
1927[9] | 144.437 | 44 | %25 36.711 107.726 %75 | |
1935[10] | 166.441 | 47 | %15 | %25 41.133 125.308 %75 |
1940[11] | 171.751 | 49 | %3 | %25 42.511 129.240 %75 |
1945[12] | 172.543 | 48 | %0 | %24 41.342 131.201 %76 |
1950[13] | 186.316 | 49 | %8 | %25 46.129 140.187 %75 |
1955[14] | 212.080 | 51 | %14 | %32 66.864 145.216 %68 |
1960[15] | 242.352 | 51 | %14 | %35 84.437 157.915 %65 |
1965[16] | 266.240 | 49 | %10 | %36 96.551 169.689 %64 |
1970[17] | 300.029 | 50 | %13 | %38 114.296 185.733 %62 |
1975[18] | 322.685 | 50 | %8 | %41 132.240 190.445 %59 |
1980[19] | 350.116 | 50 | %9 | %45 158.251 191.865 %55 |
1985[20] | 382.844 | 49 | %9 | %48 183.298 199.546 %52 |
1990[21] | 434.771 | 44 | %14 | %53 229.574 205.197 %47 |
2000[22] | 513.681 | 42 | %18 | %59 301.561 212.120 %41 |
2007[23] | 419.845 | 44 | -%18 | %65 274.204 145.641 %35 |
2008[24] | 407.463 | 46 | -%3 | %65 264.855 142.608 %35 |
2009[25] | 420.796 | 46 | %3 | %67 280.154 140.642 %33 |
2010[26] | 448.298 | 44 | %7 | %69 311.064 137.234 %31 |
2011[27] | 411.245 | 47 | -%8 | %67 277.327 133.918 %33 |
2012[28] | 416.663 | 46 | %1 | %68 283.459 133.204 %32 |
2013[29] | 417.774 | 46 | %0 | %69 289.203 128.571 %31 |
2014[30] | 418.780 | 46 | %0 | %70 294.030 124.750 %30 |
2015[31] | 421.766 | 45 | %1 | %71 300.255 121.511 %29 |
2016[31] | 427.324 | 45 | %1 | %72 307.162 120.162 %28 |
2017[31] | 433.830 | 45 | %2 | %73 315.533 118.297 %27 |
2018[31] | 441.412 | 45 | %2 | %73 322.023 119.389 %27 |
2019[31] | 444.914 | 45 | %1 | %74 328.678 116.236 %26 |
2020[31] | 440.304 | 45 | -%1 | %74 324.279 116.025 %26 |
2021[31] | 445.678 | 45 | %1 | %75 332.088 113.590 %25 |
2022[31] | 445.325 | 45 | -%0 |
Yönetim
İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[32][33]
Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Isparta Valisi, 1965-Sürmene doğumlu Ömer Seymenoğlu’dur. 27 Ekim 2018 tarihinde İçişleri Bakanlığı Mülkiye Teftiş Kurulu Başkanı iken atanmıştır.[34]
Isparta Belediye Başkanı, 1962-Isparta/Aksu doğumlu Şükrü Başdeğirmen(AK PARTİ), 31 Mart 2019 seçimlerinde %38,04 oy oranıyla seçilmiştir.[35]
2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Isparta İl Genel Meclisi üye sayısı, 26 AK PARTİ, 1 CHP, 5 MHP ve 2 İYİ P. olmak üzere 34’dür.[36] Isparta Belediye meclisi ise 15 AK PARTİ, 8 MHP ve 8 İYİ P. olmak üzere 31 üyeden oluşur.[37]
2018 Genel seçimleri sonucu, Isparta'yi temsilen TBMM'e AKP'den 3 milletvekili (Süreyya Sadi Bilgiç, Recep Özel, Mehmet Uğur Gökgöz) ve İYİ P.'den 1 milletvekili (Aylin Cesur) seçilmiştir.[38]
Ekonomi
Ekonomi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. 2001 yılı itibarıyla ildeki iktisadi faaliyetlerin %25'i tarım, %24'ü çiftçilik ve hayvancılık, %17'si devlet hizmetleri, %16'sı ulaştırma-haberleşme, %14'ü ticaret, %13'ü sanayi, %12'si imalat sanayinden oluşmaktadır.[39]
Eğitim
Isparta'da ilk ve orta düzeyde özel ve devlete bağlı birçok eğitim kurumu hizmet vermektedir. Bunun yanı sıra Süleyman Demirel Üniversitesi de 1992 yılından bu yana hizmet vermektedir. Üniversite bünyesinde Hukuk Fakültesi, Tıp Fakültesi, Mimarlık-Mühendislik Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi gibi birçok bölüm bulunmaktadır. Kentte 77.252 Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencisi bulunmaktadır. 2018 yılında Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi ilin 2. Üniversitesi olarak kurulmuştur.[40]
Türkiye İstatistik Kurumu'nun Ocak 2016'da açıkladığı İllerde Yaşam Endeksi'nde yaşam kalitesinde birinci,[41] eğitimde ikinci sırada yer aldı.[42]
Konum
Konum Bilgileri Tablosu
Konum Bilgileri | |||||
İlçe | Kuruluş Yılı[43] | Alanı km² | Rakım mt. | Merkeze km[44] | Ulaşan Yollar[44] |
Aksu | 1987 | 544 | 1.223 | 60 | -09 (Eğirdir)=>32-08=>32-09 |
Atabey | 1960 | 223 | 1.042 | 21 | -09=>32-01 |
Eğirdir | Cumh.önce | 1.315 | 926 | 34 | -09, 32-08, 32-26 |
Gelendost | 1954 | 610 | 952 | 79 | -10 |
Gönen | 1990 | 285 | 1.040 | 23 | -01=>32-01 |
Isparta Merkez | 773 | 1.058 | -01, -09, 32-50 | ||
Keçiborlu | 1948 | 494 | 1.004 | 39 | -11 |
Senirkent | 1952 | 521 | 961 | 75 | -06 |
Sütçüler | 1938 | 1.235 | 992 | 100 | -09 (Eğirdir)=>32-08 |
Şarkikaraağaç | Cumh.önce | 1.068 | 1.169 | 118 | -06 |
Uluborlu | Cumh.önce | 240 | 1.054 | 64 | -06 |
Yalvaç | Cumh.önce | 1.402 | 1.103 | 105 | -07 |
Yenişarbademli | 1990 | 237 | 1.181 | 169 | -06 (Şarkikaraağaç)=>32-07 |
ISPARTA | Cumh.önce | 8.946 |
Spor
2018-2019 Sezonu sonunda, Isparta’nın futbol liglerindeki tek takımı Isparta Davraz Spor, futbol Bölgesel Amatör Lig (BAL)'da grubunu 4.sırada tamamlamıştır. Voleybol erkekler 1.liginde Eğirdir Elmaspor, küme düşmüştür. Kadın futbol 3.liginde Isparta 32 Gençlik S. yer almıştır.
Ziraat Türkiye Kupası 'nda Isparta Davraz Spor, 1.turda Denizli Kalespor'a elenmiştir.
Önemli spor tesisleri:Atatürk Stadyumu (10.000), SDÜ Atatürk Kapalı Spor Salonu (2.000)ve Davraz Kayak Merkezi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c "İçişleri bakanlığı, e-bakanlık projesi". 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2012.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ yerelnet.org.tr’’, ‘’Isparta Yüzölçümü,’’, Erişim:’’5 Nisan 2020
- ^ yerelnet.org.tr’’, ‘’Isparta Rakım,’’, Erişim:’’5 Nisan 2020
- ^ "Isparta İlinin Atmosferik Polenleri" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2010.
- ^ https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Isparta Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Isparta Nüfusu". nufusune.com.
- "Isparta Nüfusu". nufusubu.com.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ http://isparta.gov.tr/ispartavalisi
- ^ http://ispartaweb.saldemsoft.net/menu/16-15/baskanimzi-taniyalim/
- ^ http://www.iioi.gov.tr/s/1871ed9c/meclis-%C3%Bcyeleri
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ "İller itibarı ile iktisadi faaliyet kollarına göre Gayri Safi Yurt içi Hasıla". Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 25 Nisan 2010.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ [1] 31 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2016 Isparta SDÜ öğrenci sayısı
- ^ "TÜİK'e göre yaşam kalitesi en yüksek il Isparta!". Radikal. 22 Ocak 2016. En son 24 Ocak 2016 tarihinde erişildi.
- ^ "Eğitimde en iyi il belli oldu!". 24 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Radikal. 23 Ocak 2016. En son 24 Ocak 2016 tarihinde erişildi.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Isparta (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |