Hakkâri (il)

Koordinatlar: 37°27′58″K 44°03′52″D / 37.46611°K 44.06444°D / 37.46611; 44.06444
Vikipedi, özgür ansiklopedi
10.17, 13 Eylül 2016 tarihinde BSRF (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17594925 numaralı sürüm (Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik)
Bu madde Hakkâri il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Hakkâri (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.
Hakkâri
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu
İdare
 • ValiCüneyt Orhan Toprak[1]
Yüzölçümü
 • Toplam9.521 km²
Nüfus
 • Toplam276.287
 • Kır
125.508
 • Şehir
150779
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu438
İl plaka kodu30
Resmî site
hakkari.gov.tr

Hakkâri, Türkiye'nin doğusunda yer alan il ve en kalabalık altmış ikinci şehri. 2014 sonu itibarıyla 276.287 kişilik nüfusa sahiptir. Nüfusun 148.538'i erkek, 127.749'u kadındır.[3] Tamamı Doğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda yer alır. Yüzölçümü bakımından Türkiye'nin kırk yedinci büyük ilidir. Güneyinde Irak, batısında Şırnak, kuzeyinde Van, doğusunda ise İran vardır.

Tarihçe

Sırasıyla Hurri ve Urartu Krallıkları'nın parçası olan Hakkâri, Pers İmparatorluğu'nun egemenliğinden sonra Arap egemenliğine geçmiştir. Daha sonra Selçukluların kontrolüne giren kent, 1536 yılında Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır.

Coğrafi konumu sayesinde pek çok millete ev sahipliği yapan Hakkâri, 1662 tarihinde Katolik mezhebini benimsemeyen Asuriler Diyarbakır metropoliti XIII. Mar Şimun Denha önderliğinde yeniden örgütlenerek Hakkâri'nin Kodşanis/Koçanis (halen Konak) köyünü patriklik merkezi olarak benimsemişlerdir. Nasturi patrikleri 1918 yılına kadar bu köyde ikamet etmişlerdir. 19. yüzyıl ortalarına dek Hakkâri nüfusunun yaklaşık yarısını oluşturan Nasturiler, 1843 ve 1846'da Cizre Emiri Bedirhan Bey ile Hakkâri Emiri Nurullah Bey'in düzenlediği iki saldırıda önemli ölçüde zayiat vermişlerdir. 1915-18 döneminde aşiretlerle ile çatışan Hakkâri Nasturileri önce İran'da Urmiye yöresine ve daha sonra İngiliz yönetimine giren Irak'a iltica etmişler, 1924'te topluca geri dönmeye teşebbüs etmişlerse de 12-28 Eylül 1924 tarihleri arasında yürütülen Şemdinli Harekâtı ile tenkil edilerek geri püskürtülmüşlerdir.

Coğrafya

Doğusunda İran ve güneyinde Irak ile komşu olan Hakkâri'nin batısında Şırnak, kuzeyinde ise Van ili vardır. En yüksek noktası 4150 metreye ulaşan Cilo Dağı, Hakkâri sınırları içerisindedir.

Ekonomi

Geçim kaynaklarının başında sınır ticareti ve hayvancılık gelir. Sınır ticareti Irak Savaşı, hayvancılık ise silahlı çatışmalar nedeniyle sekteye uğramıştır. Bu nedenle işsizlik çok yüksek düzeydedir.[kaynak belirtilmeli]

Yönetim

Hakkâri milletvekilleri
(1 Kasım 2015 seçimleri)
HDP
Selma Irmak
Abdullah Zeydan
Nihat Akdoğan

Türkiye'de cumhuriyetin ilanından sonra Hakkâri ili mecliste 1927 yılına kadar 1, 1927-1934 arası 2, 1939-1983 yılları arası 1, 1983-1999 yılları arasında 2 milletvekili ile temsil edildi. 1999 yılında yapılan kanun değişikliğiyle Hakkâri ilini temsil edecek milletvekili sayısı üçe çıkartıldı.

Hakkâri ili, 1933 ilçeye dönüştürüldü ve Van iline bağlandı. 1936'da yeniden il olmasına karşın, 1939 seçimlerine kadar Van iline bağlı olarak temsil edildi.

TBMM'de Hakkâri ili

Ana madde: Hakkâri milletvekilleri

1999'dan bu yana 3 milletvekilyle temsil edilen Hakkâri'de, Halkların Demokratik Partisi 1 Kasım milletvekili seçimlerinde geçerli oylarının %82'sini alarak 3 milletvekili çıkarmaya hak kazandı.[4]

İdari bölünüş

Ana madde: Hakkari'nin ilçeleri

Hâkkari iline bağlı 4 ilçe bulunmaktadır. Bu ilçelerin her biri kendi idari sınırları içindeki alandan sorumludur. 2014 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre ildeki ilçeler Barış ve Demokrasi Partisi tarafından eşbaşkanlık sistemiyle yönetilmektedir.

Hakkari'nin ilçelerinden sadece Yüksekova'nın diğer 3 ilçeyle sınırı bulunmaktadır.

Hakkâri'nin 4 ilçesine bağlı 5 belde ve 124 köy bulunmaktadır.

Şehir Belediye Başkanı[5] Parti Şehir Belediye Başkanı[5] Parti
Çukurca Servet Tunç
Hilal Duman		 BDP Hakkâri Dilek Hatipoğlu
Nurullah Çiftçi		 BDP
Şemdinli Seferi Yılmaz
Nahide Yıldız		 BDP Yüksekova Ruken Yetişkin
Tacettin Safalı		 BDP

Nüfus

Hakkâri il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[6] 24.980 63
  %8     1.884
23.096     %92  
1935 Van iline bağlı ilçe statüsünde
1940[7] 36.446 63
  %10     3.699
32.747     %90  
1945[8] 35.124 63 -%4
  %13     4.657
30.467     %87  
1950[9] 44.207 63 %26
  %14     6.191
38.016     %86  
1955[10] 54.824 66 %24
  %13     7.216
47.608     %87  
1960[11] 67.766 67 %24
  %15     9.956
57.810     %85  
1965[12] 83.937 67 %24
  %17     14.132
69.805     %83  
1970[13] 102.312 67 %22
  %20     20.794
81.518     %80  
1975[14] 126.036 67 %23
  %24     30.332
95.704     %76  
1980[15] 155.463 66 %23
  %28     44.118
111.345     %72  
1985[16] 182.645 65 %17
  %30     55.563
127.082     %70  
1990[17] 172.479 70 -%6
  %41     71.099
101.380     %59  
2000[18] 236.581 69 %37
  %59     139.455
97.126     %41  
2007[19] 246.469 65 %4
  %55     136.124
110.345     %45  
2008[20] 258.590 63 %5
  %55     143.225
115.365     %45  
2009[21] 256.761 63 -%1
  %55     141.632
115.129     %45  
2010[22] 251.302 65 -%2
  %54     136.050
115.252     %46  
2011[23] 272.165 63 %8
  %57     153.860
118.305     %43  
2012[24] 279.982 62 %3
  %56     156.109
123.873     %44  
2013[25] 273.041 63 -%2
  %55     149.217
123.824     %45  
2014[26] 276.287 62 %1
  %55     150.779
125.508     %45  
2015[27] 278.775 62 %1
  %55     152.790
125.985     %45  
2016[27] 267.813 64 -%4
  %55     146.538
121.275     %45  
2017[27] 275.761 63 %3
  %54     150.058
125.703     %46  
2018[27] 286.470 63 %4
  %59     167.905
118.565     %41  
2019[27] 280.991 63 -%2
  %59     165.140
115.851     %41  
2020[27] 280.514 63 -%0
  %59     166.101
114.413     %41  
2021[27] 278.218 64 -%1
  %60     166.604
111.614     %40  

Resimler

Kaynakça

  1. ^ Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ http://rapory.tuik.gov.tr/31-12-2015-14:44:59-404108294304841111672234591.html
  4. ^ http://secim.ntv.com.tr/
  5. ^ a b http://secim.haberler.com/2014/hakkari-secim-sonuclari/
  6. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  7. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  8. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  12. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  25. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  26. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  27. ^ a b c d e f g
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Hakkari Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Hakkari Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

Van
 
Şırnak Kuzey İran
Batı   Hakkâri    Doğu
Güney
Irak
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hakkâri_(il)&oldid=17594925" sayfasından alınmıştır