Çorum

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu sayfa Çorum ilinin merkez ilçesi ve şehir merkezini anlatmaktadır. Başlığın diğer anlamları için Çorum (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Çorum
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Lion Gate, Hattusa 01.jpg
Aslanlı Kapı, Hattuşaş, Çorum
Ülke Türkiye
İl Çorum
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
İdare
 • Belediye başkanı Halil İbrahim Aşgın (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam 12,820 km² (4.940 mil²)
Rakım 820 m (2.690 ft)
Nüfus
 (2018)
 • Toplam 294,807
 • Kır
 -
 • Şehir
 -
Zaman dilimi UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu 19000
İl alan kodu 364
İl plaka kodu 19

Çorum, İç Orta Karadeniz Bölgesi'nde Çorum ilinin merkezi ve aynı isim ile merkez ilçesi olan şehir. 2020 yılı itibarıyla 299.315 kişilik nüfusa sahiptir. Yerli halkı Türkmendir.[1][2] Toprak sanayi ve makine imalat sanayi çok gelişmiştir. Orta Karadeniz Bölümü'nün iç kısmında yer almaktadır. Doğuda Amasya, güneyde Yozgat, batıda Çankırı, kuzeyde Sinop, kuzeydoğuda Samsun, güneybatıda Kırıkkale ile çevrilidir.

Enlem ve boylam değerlerine göre ise; 34 derece 04 dk. doğu boylamları ile 39 derece 54 dk. kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakımı) 820 metredir.

Ankara'ya 244, İstanbul'a 608, Amasya'ya 92, Sinop'a 294, Samsun'a 167[3], Tokat'a ise 188 km mesafededir.

İlçelerin il merkezine uzaklıkları ise; Alaca 52, Bayat 83, Boğazkale 87, Dodurga 42, İskilip 56, Kargı 106, Laçin 29, Mecitözü 37, Oğuzlar 68, Ortaköy 57, Osmancık 59, Sungurlu 72 ve Uğurludağ 66 km'dir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Yontma taş çağı (Paleolitik) Cilalı Taş Devrinde (Neolitik) Kalkolitik dönemin 4. aşamasında Çorum bölgesinde insan yerleşimlerinin bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu devir eserlerine Alacahöyük, Büyük Güllücek, Boğazköy, Eskiyapar, Kuşsaray höyüklerinde de rastlanmıştır. Yerleşimler bu dönemden itibaren devamlılık göstermiştir. Çorum ve çevresi daha sonra Hitit, Frigler, Kimmer, Medler, Pers, Galat, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişmendliler Beyliği, Moğol, Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti ve son olarak Osmanlı egemenliğine girmiştir. Laçin ilçesinde ise Kaplıkaya Kaya Mezarı da bulunmaktadır.

Çorum isminin ortaya çıkışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum, binlerce yıldır çeşitli uygarlıkların yan yana ve üst üste oluşturduğu, yerli Anadolu kültür geleneğini devam ettiren illerin başında gelmekle birlikte merkez ilçenin tümüyle şehir olarak kurulması 11. yüzyıla kadar inmektedir. Müslüman Türklerce kurulmuş Anadolu şehirlerinden birisidir. Çorum isminin günümüzdeki haline dönüşümü konusunda farklı varsayımlar üzerinde durulmaktadır;[kaynak belirtilmeli]

  1. MÖ 3. yüzyılda Avrupa'da Anadolu'ya geçerek şimdiki Çorum, Sivas, Yozgat arasına yerleşen Galat topluluklarının adı olan Trokmu sözcüğünden gelmiştir. Trokmu oymağı, Hitit İmparatorluğu'ndan kalma başkent olan Hattuşaş (Boğazköy) yöresine yerleşmiştir. Trokmu sözcüğü zamanla Torokmu'ya daha sonra da Çorumlu'ya dönüşmüştür.
  2. MÖ 90-80 yıllarında Pontus Krallığı'na bağlı olarak Kapadokya valiliği yapan Gordios'a dayanmaktadır. Gordios'un yönetimi sırasında Gordiana denilen bölge Gordios'un yönetiminden sonra da uzun süre aynı adı taşıdı. Gordiana, önce Gordum'a, zamanla da Çorum'a dönüşmüştür.
  3. Eski Yunan kaynaklarında Çorum'un adı Niconia (Nikonya) olarak geçmektedir. Bizans döneminde de Evkaite diye geçmektedir. 1072 Malazgirt Savaşı ile Çorumlu olan vilayetin ismi 16. yüzyılın sonralarına doğru "lu" ekinin kaldırılması ile Çorum olarak kalmıştır.

Coğrafya ve iklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum, İç Karadeniz İklimi özelliklerini gösterir. Yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar soğuk ve genelde kar yağışlıdır. İlkbahar ve sonbaharda az da olsa yağmurludur. Özellikle yaz akşamları bile serin bir havaya sahiptir.Ilıman bir havaya sahiptir.

Konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Anadolu Fay Hattı, Çorum'un 20 km kuzeyinden geçmektedir.

Önemli dağ ve tepeleri şunlardır: Çağşak köyünde bulunan Kartal (Urlu) Dağı 1670 metre, Çatalkaya Tepesi, Karadağ, Çorum Merkez 1.566 metredir.

Ovaları: Çorum Ovası, Bozboğa Ovası, Ovasaray Ovası, Hüseyin Ovası, Dedesli Ovası.

Akarsuları: Kızılırmak, Yeşilırmak, Çat Suyu, Mecitözü Çayı,Çekerek Irmağı.

Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
Ort. En Yüksek °C 4,2 6,5 11,5 17,4 21,8 25,6 28,9 39,1 25,6 19,5 12,1 6,0
Ort. En Düşük °C -4,3 -3,8 -1,1 3,7 7,0 9,8 12,1 12 8,7 4,7 0,3 -2,3
Kaynak: www.meteor.gov.tr

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
1940[4] 72.035 22.776 49.259
1945[5] 73.403 20.307 53.096
1950[6] 88.056 22.833 65.223
1955[7] 103.749 25.765 77.984
1960[8] 118.536 34.726 83.810
1965[9] 130.513 41.574 88.939
1970[10] 144.569 54.576 89.993
1975[11] 156.592 64.852 91.740
1980[12] 168.985 75.726 93.259
1985[13] 187.462 96.725 90.737
1990[14] 186.377 116.810 69.567
2000[15] 221.699 161.321 60.378
2007[16] 243.600 202.322 41.278
2008[17] 248.109 206.572 41.537
2009[18] 252.194 212.418 39.776
2010[19] 255.767 218.130 37.637
2011[20] 261.973 225.927 36.046
2012[21] 265.242 231.146 34.096
2013[22] 270.864 236.738 34.126
2014[23] 275.610 243.698 31.912
2015[24] 280.631 250.464 30.167
2016[24] 288.578 259.205 29.373
2017[24] 294.050 265.171 28.879
2018[24] 294.807 263.895 30.912
2019[24] 297.224 267.032 30.192
2020[24] 299.315 267.701 31.614

Not: 1990 yılında Laçin ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum 2019 yılında 1 milyar 541 milyon 873 bin dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Türkiye'nin ihracat yapan illeri arasında 15[25]. sırada bulunmaktadır.[26] 2013 yılı işsizlik verilerine göre %5,9 ile işsizlik oranı en düşük 9. il oldu.[27]

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum parkı

Yemek kültürü[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk önce Çorum'un en meşhur yiyecekleri arasında leblebisi gelir. Madımak bu yörenin günlük yemeklerinden biridir. Düğün ve sünnet gibi özel günlerde düğün çorbası, et yahni, iskilip dolması, keşkek, etli pilav, su böreği, yayla çorbası, tulumba tatlısı ve Çorum baklavası yaygın olarak tüketiliyor. Çorum baklavası kısık ateşte uzun süre pişirildiği için rengi beyaz olmaktadır. Damada olarak bilinen bir tür un helvası nişan ardından gelinin ailesi tarafından hazırlanır. Tel tel tatlısı ise ağda ve leblebi unu ile hazırlanan bir tatlı pişmaniye türüdür. Eski zamanlarda kış aylarında aileler bu tatlıyı birlikte hazırlayıp yemiştir. Kargı tulum peyniri ve sırık kebabı Kargı ilçesine özgüdür.[28] Sabah kahvaltısında sündürme (muhlama, kuymak) yenmesi yaygındır.

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıklık Mesire Yeri ve Tabiat Parkı İl merkezinde yer almaktadır.[29]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Lise, ortaokul, ilkokul, ana sınıfı olmak üzere toplam 520 okul bulunmaktadır. Toplam 94.308 öğrenci mevcuttur.[30] Ayrıca Çorum sınırları içinde Hitit Üniversitesi bulunmaktadır.

Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum'a karayolu ve havayolu ile ulaşım mevcuttur. Türkiye'nin her yerinden karayolu ile ulaşılabilmektedir. Çorum Şehirlerarası Otobüs Terminali 2015 yılında yenilenmiştir. Toplam 7 otobüs firması hizmet vermektedir. İlçelere gidiş ve gelişler bu terminalden yapılmaktadır. Öte yandan, Amasya'nın Merzifon ilçesindeki havalimanı da Çorum il merkezine 1 saat mesafede yer almaktadır. Havalimanından Çorum merkezine ve ilçelere servisler kalkmaktadır.

Belediye Otobüsleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel Halk Otobüsleri Çorum Belediyesi tarafından düzenlenmektedir. Toplam 17 hatta hizmet vermektedir. Otobüslere binmek için özel halk otobüs kartı veya jeton kullanılmaktadır. Otobüsler genelde 07.00 ile 23.30 arasında halka hizmet vermektedir.

Çorum'da Yerel Medya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorum'un 6 kardeş şehri vardır:[31][32][33]

● Azerbaycan Fuzuli, Azerbaycan

● Filistin Devleti Kalkiya, Filistin

● Tunus Bace, Tunus

● Bosna-Hersek Tešanj, Bosna Hersek

● Güney Kore Gimhae, Güney Kore

● Meksika San Juan Teotihuacan, Meksika

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017. 
  2. ^ "Oğuz Türkmen Şehri Çorum". 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Çorum to Samsun". Çorum to Samsun. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021. 
  4. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  5. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  9. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  22. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  23. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  24. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Merkez Nüfusu - Çorum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Çorum Merkez Nüfusu". nufusune.com. 
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2020. 
  26. ^ "Rakamlar geçen yılı solladı!". 8 Temmuz 2018. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018. 
  27. ^ "Çorum işsizlik oranında 9. sırada". 1 Temmuz 2014. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018. 
  28. ^ "'Çorum deyince leblebiden öteye gidemeyenlere'". Milliyet. 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2019. 
  29. ^ https://tr.wikipedia.org/wiki/S%C4%B1kl%C4%B1k_Mesire_Yeri_ve_Tabiat_Park%C4%B1.  Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  30. ^ "T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÇORUM İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ". 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2017. 
  31. ^ "Çorum'un Güney Kore ve Meksika'dan kardeş şehri oldu". Çorum Haber. 7 Ağustos 2017. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017. 
  32. ^ "Çorum'un Yeni Kardeş Şehri Kalkilya Oldu – Belediye Haber". 4 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022. 
  33. ^ "Çorum ile Fuzuli kardeş şehir oldu". Sabah. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çorum&oldid=29434081" sayfasından alınmıştır