Basmane Garı
Basmane Garı | |
|---|---|
|
TCDD Taşımacılık istasyonu İzmir metrosu istasyonu | |
 Basmane Garı | |
| Konum |
Basmane Konak, İzmir |
| Koordinatlar | 38°25′21″K 27°08′37″D / 38.4225°K 27.14361°DKoordinatlar: 38°25′21″K 27°08′37″D / 38.4225°K 27.14361°D |
| Sahip | TCDD |
| İşletmeci |
TCDD Taşımacılık İzmir metrosu |
| Hat(lar) |
TCDD Taşımacılık: İzmir Mavi Treni Konya Mavi Treni Karesi Ekspresi Ege Ekspresi 6 Eylül Ekspresi 17 Eylül Ekspresi Basmane-Alaşehir Bölgesel Treni Basmane-Denizli Bölgesel Treni Basmane-Nazilli Bölgesel Treni Basmane-Ödemiş Bölgesel Treni Basmane-Söke Bölgesel Treni Basmane-Tire Bölgesel Treni Basmane-Uşak Bölgesel Treni Metro: M1 |
| Platformlar |
4 (1 yan, 3 ada platform) (hemzemin) 1 ada platform (yer altı) |
| Raylar |
7 (hemzemin) 2 (yer altı) |
| Bağlantılar |
 ESHOT |
| Yapı | |
| Yapı türü |
Hemzemin (tren) Yer altı (metro) |
| Otopark | Hayır |
| Bisiklet altyapısı | Hayır |
| Engelli erişimi | Evet |
| Tarihçe | |
| Açılış | 25 Ekim 1866 |
| Elektriklendirme | 1999, 2001 |
Basmane Garı, Türkiye'nin İzmir şehrinde, Konak ilçesinin Basmane semtinde yer alan bir tren istasyonudur. TCDD Taşımacılık ve İzmir metrosu trenleri tarafından kullanılmaktadır.
İçindekiler
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tren istasyonu[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye coğrafyasında ilk demiryolu inşasına 130 kilometrelik İzmir (Alsancak)-Aydın Demiryolu hattı ile 1856 yılında başlanıldı. Bu hattın devreye girmesinin ardından 1863 yılında 93 kilometrelik ikinci etap olan Basmane-Kasaba (Turgutlu) Demiryolu hattının inşaatına yapım imtiyazı verilen İngiliz The Smyrna Cassaba Railway (SCR) şirketi tarafından başlandı ve 1866’da işletmeye açıldı. Gar, 19. yüzyılda Avrupalıların, İzmir Limanı ile ard alanı arasındaki ticareti kolaylaştırmak için giriştikleri demiryolu yatırımının bir parçasıdır.[1]
Ünlü Fransız Mimar Gustave Eiffel tarafından klasist tarzda tasarlanan Basmane Garı binası, Regie Generale adlı Fransız firma tarafından 1876 yılında inşa edildi. Bu bina yine aynı tarihlerde inşa edilen Fransa’daki Lyon Gar binasının bir ikizidir. Kesme taştan dikdörtgen planlı gar binasının orta bölümü üç katlı olup, burası istasyonun ana salonudur. Yapının üzeri kırma çatı ile örtülmüş, iki kenarın ortasına da, düz cephe görünümüne hareketlilik getiren üçgen alınlıklar yer alıyor. 1922'de Büyük İzmir Yangını'nda Basmane Garı da büyük hasar gördü ve 1926 yılı sonrasında TCDD’nin kurulması ile onarımdan geçti. Gar, günümüzde de hala güncelliğini korumuş olmakla birlikte istasyon olarak kullanılmaya devam etmektedir. Gardaki tren seferleri 2006 yılında başlayan İZBAN projesinin inşaatı sebebiyle durdurulmuş, 2009 yılında inşaatın bitirilmesiyle birlikte seferler tekrar başlamıştır.
Metro istasyonu[değiştir | kaynağı değiştir]
İzmir metrosunun Evka 3-Fahrettin Altay hattının bir istasyonu olan Basmane, tren garının hemen altında bulunmaktadır. 22 Mayıs 2000'de hizmete girmiştir.
İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]
Basmane Semti İzmir'in Konak ilçesine bağlıdır. Adını bir zamanlar buralarda kurulmuş olan ve çoğunluğu gayrimüslimlere ait olan basma kumaş işletmelerinden almaktadır. Bölgede birçok eski Türk evleri bulunmaktadır. 20. yüzyılın ortalarına kadar Yahudiler ve Türkler bu bölgede birlikte yaşamışlardır. Basmane semti içinde tren garı ve fuar alanı bulunmaktadır. Basmane Garı semtin merkezindedir ve Endüstri Devriminin özelliklerini yansıtır. Demiryolu mimarisi, başta gar binaları olmak üzere dönemin Avrupa’da geçerli yönelimlerini, özellikle de inşa sürecinde egemen olan İngiliz ve Fransız etkilerini göstermektedir. Binaya direkt olarak Basmane'nin ana caddesinden girilebilir.
Biçimsel özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Basmane Garı, üç bölümlü, simetrik ve ana girişin yer aldığı orta bölümün yükseltildiği bir kurguda inşa edilmiştir. Dönemin Neoklasik özelliklerini yansıtan alınlık, sıva, silme gibi öğeler cephede rahatça görülebilir. Dik çatılı orta bölüm, üç katlı ve merkezil olarak yükselir. Demiryolu sistemine ait yazı ve simgeler de bu parçanın üzerinde yer alır. Her bir katın ötekinden silmelerle ayrıldığı tipik bir düzene sahip olan bu bölümde, binanın zemine bastığı noktalar gibi, duvar köşeleri ve kemerli giriş kapıları da kesme taş dizileriyle ağırlık kazanmıştır. Yan kanatlarda ise cephe, alınlıklı bir bölüm ile kırma çatılı diğer bir bölüm olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Mekansal deneyim[değiştir | kaynağı değiştir]
Binaya girildiğinde Fransız Mimarisinin izlerini rahatça görebiliriz. Basmane Garında eski Fransız Mimarisinden esintiler fark edilse de yapımında kullanılan materyallerle Basmane semtinden de kopuk değildir. İçinde bulundurduğu demir makaslarla beraber Endüstri Devrimi’nin izlerini de taşır. Ve binaya girildiğinde 1800'lerde bir insanın binaya girdiğiyle aynı hisleri hissedersiniz. Meydandan erişilen uzun ve yüksek giriş cephesinin yanındaki alınlıklar, dışa taşarak girişi vurgulamıştır. Girişten ulaşılan ana koridorun sağ ve sol yanında bekleme salonu, idari birimler ve hizmet birimleri bulunmaktadır. İstasyonun iç mekan tasarımında rasyonel bir yaklaşım hakimdir.
Yapı ve malzeme özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Simetrik olarak inşa edilen istasyon üç bölümden meydana gelmektedir. Girişi de içinde barındıran orta bölüm yükseltilmiş, iç mekanlarda ise rasyonel bir yaklaşım görülmektedir. Yaklaşık yirmi üç metre, iki basık tanozu taşıyan ve peronu örten çatı, kendi döneminin özelliklerini taşıyan demir makaslarla taşınmaktadır. Demir yolu sistemini anlatan semboller, üç katlı bir düzende dik çatılı orta bölüme yerleştirilmiştir. Her bir kat, diğerinden silmelerle ayrılmış, duvar köşeleri ve kemerli giriş kapıları da kesme taşlarla desteklenmiştir. Yan cepheler ise alınlıklı ve kırma çatılı olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Peron bölümünü örten çatıyı taşıyan yapıda çelik , cephelerde ise kesme taş kullanılmıştır. Cephelerdeki kesme taş kullanımı mekana renk ve doku bakımınından doğallık katmış, sert ve sağlam bir görünüm elde edilmiştir. Günışığında cepheler sade ve doğal bir görünüme sahipken, akşamları yapılan ışıklandırma ile cephelerdeki kesme taş kullanımının oluşturduğu bütünlük, tarihi bir atmosfer oluşturmuştur.
Hizmetler[değiştir | kaynağı değiştir]
| Önceki İstasyon | TCDD Taşımacılık | Sonraki İstasyon |
|---|---|---|
Eskişehir yönünde | ||
Konya yönünde | ||
Balıkesir yönünde | ||
Balıkesir yönünde | ||
Balıkesir yönünde | ||
Bandırma yönünde | ||
Uşak yönünde | ||
Denizli yönünde | ||
Nazilli yönünde | ||
Ödemiş yönünde | ||
Söke yönünde | ||
Tire yönünde | ||
Uşak yönünde | ||
| Önceki İstasyon | İzmir metrosu | Sonraki İstasyon |
Fahrettin Altay yönünde |
Evka 3 yönünde |
Bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
ESHOT, Gazi Bulvarı üzerinden gara otobüs bağlantısı sağlamaktadır.
| Hat | Durak | Güzergâh | Konum |
|---|---|---|---|
| 35 | Çardak | Ballıkuyu - Konak | Gazi Bulvarı |
| 251 | Çardak | Halkapınar - Konak | Gazi Bulvarı |
| 302 | Çardak | Otogar - Konak | Gazi Bulvarı |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- Genel
- Emel Kayın ve Feyzal Avcı Özkaban, eds. İzmir Kent Ansiklopedisi: Mimarlık I&II (İzmir: Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi, 2013)
- Basmane Garı ve Çevresi (Sabri Sürgevil)
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Basmane Garı ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
