İçeriğe atla

Afyonkarahisar

Koordinatlar: 38°45′29″K 30°32′19″D / 38.75806°K 30.53861°D / 38.75806; 30.53861
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu sayfa Afyonkarahisar ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Afyonkarahisar (il) sayfasına bakınız.
Afyonkarahisar
Şehir
Afyonkarahisar'ın Türkiye'deki konumu
Afyonkarahisar'ın Türkiye'deki konumu
Türkiye üzerinde Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Avrupa üzerinde Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Afyonkarahisar (Avrupa)
Asya üzerinde Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Afyonkarahisar (Asya)
Dünya üzerinde Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Afyonkarahisar (Dünya)
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeEge Bölgesi
İlAfyonkarahisar
İdare
 • Belediye başkanıBurcu Köksal (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam14570 km²
Rakım1021 m
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu
03030
Alan kodu272
Plaka kodu03

Afyonkarahisar veya eski ve halk arasındaki ismiyle Afyon, Türkiye'nin Afyonkarahisar ilinin merkezi olan şehirdir. Mermercilik, termal turizmi ve gastronomi sektörlerinde Türkiye içinde ve uluslararası alanda isim yapmıştır. Şehrin Afyon olan ismi, 2005 yılında Afyonkarahisar olarak değiştirilmiştir.[1]

Afyonkarahisar şehir merkezinin rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1.021 metredir.[2]

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerleşimin eski adı Karahisâr-ı Sâhib'dir. Karahisar ismi, şehrin ortasında yükselen koyu renkli volkanik kayaların renginden ve üstünde bulunan hisardan gelir. Sâhib adı ise, Anadolu Selçukluları'nın son devirlerinde yaşayan ve Moğol istilası sırasında buraya gelen Sâhib Ata Fahreddin Ali'nin unvanından gelmektedir. Günümüzde kullanılan Afyon adı da bölgede eskiden beri büyük alanda yapılan haşhaş ekimine dayanmaktadır.[3]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentin tarihi MÖ 3000 yılına kadar uzanmaktadır. MÖ 2000 ilk dönemlerinde Hattilerin egemenliğinde bulunan yerleşim, MÖ 2. bin yılının ortalarında Hititlerin denetimine geçmiştir. Hitit devleti yıkılınca MÖ 1000 yılı dolaylarında yerleşim Friglerin egemenliği altına girdi. Frigler döneminde kale içine "Akronium" ismi verilmiş; daha sonra bu isim şehir içinde kullanılmaya başlanmıştır. MÖ 6. yüzyılın sonlarına doğru Friglerin egemenliği bitmiş ve yerleşim Pers hâkimiyetine geçmiştir. Pers egemenliği, MÖ 333 yılında Makedon Kralı III. Aleksandros'la yapılan İssos Savaşında alınan yenilgiyle son bulmuştur. MÖ 30'lu yıllardan itibaren yerleşimin de içinde olduğu bölge Roma İmparatorluğu egemenliğine girmiştir. Romalılar döneminde yerleşim "Akroenos" adını almıştır. Roma İmparatorluğu'nun MS 395 yılında bölünmesiyle yerleşim Bizans İmparatorluğu topraklarında kalmış ve yerleşime "Akronion" ismi verilmiştir.[4]

12. yüzyılın sonlarına doğru yerleşim Türk egemenliğine geçmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti'nin Kösedağ Muharebesi'nde aldığı yenilgi sonucunda, Afyon'un da içerisinde olduğu bölge, Vezir Sâhib Ata Fahreddin Ali denetimine verilmiş ve 1275 yılında Afyonkarahisar'ın başşehir olduğu Sâhib Ataoğulları Beyliği kurulmuştur. 1341 yılında Germiyanoğulları Beyliği topraklarına katılan yerleşim 1390 yılında Osmanlı egemenliğine geçmiştir. 1402 Ankara Savaşı sonucunda Afyonkarahisar yeniden Germiyanoğulları'nın eline geçmiştir. II. Yakub Bey'in vasiyeti üzerine yerleşim 1429 yılında yeniden Osmanlı egemenliğine katılmıştır.

Osmanlı döneminde ilk önceleri "Karahisar-ı Devle", "Karahisar" ve "Karahisar-ı Sahib" adıyla sancak merkezi olarak anılan yerleşim, 1684 yılındaki belgelerde ise "Afyonkarahisar" adıyla da anılmaya başlamıştır. "Yerleşim 1833 yılında Kavalalı İbrahim Paşa kuvvetlerince ele geçirilmiş, ancak aynı yıl içerisinde tekrar Osmanlı egemenliğine geçmiştir.[5]

Afyonkarahisar, Türk Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktası olan Büyük Taarruz’un karargâh ve harekât merkezi konumundadır. 26 Ağustos 1922 sabahı saat 05.30’da, Mustafa Kemal Paşa’nın Kocatepe’de verdiği emirle başlayan taarruz, Türk ordusunun Yunan işgaline son vermesini sağlamıştır.[6] Mustafa Kemal Paşa, Fevzi (Çakmak) Paşa ve İsmet (İnönü) Paşa önderliğindeki karargâh, taarruzun başlangıç noktası olarak Afyonkarahisar’ı seçmiştir. Kocatepe ve çevresi, ordunun topçu bataryalarının ve haberleşme hatlarının konuşlandığı stratejik mevkilerdir.[7] Türk ordusu, 26–30 Ağustos 1922 tarihleri arasında Afyonkarahisar, Dumlupınar ve Uşak hattında ilerleyerek Yunan kuvvetlerini geri çekilmeye zorlamış; 30 Ağustos Başkomutanlık Meydan Muharebesi zaferle sonuçlanmıştır. Afyonkarahisar’ın kurtuluşu 27 Ağustos 1922’de gerçekleşmiş, şehirdeki işgal kuvvetleri tamamen püskürtülmüştür.[8]

Bu zaferin ardından şehir, Türk ordusunun İzmir yönüne ilerleyişinde bir lojistik merkez olarak kullanılmıştır. Günümüzde Kocatepe, Zafertepe–Çalköy ve Dumlupınar bölgeleri Zafer Yolu adıyla anılmakta; her yıl 30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamaları kapsamında binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir.[9]

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar mermer tesisleri ile, 2005 yılı itibarıyla büyüklü küçüklü 356 mermer işletmesinin faaliyet gösterdiği bir şehir olup, zengin ve kaliteli mermer yataklarının işletilmesi ve işlenmesi, sektörün hızla gelişmesini sağlamıştır. Gıda sektörü de gelişmiş durumdadır. Özellikle kaymaklı kadayıfı ve lokumu meşhurdur. Bunun yanında sucuk da diğer önemli gıda maddesidir. Ayrıca patates ve yumurta üretiminde de adını duyurmuştur. Afyonkarahisar konumuna ve nüfusuna oranla çevresindeki illere göre daha az sanayileşmiş durumdadır. Kalkınmada öncelikli yöre kapsamına girmesine rağmen ciddi bir yatırım almamıştır.

Ömer-Gecek, Hüdai, Heybeli ve Gazlıgöl-Yaylabağı termal alanları, Kültür ve Turizm Bakanlığınca Termal Turizm Alanı olarak ilan edilmiştir. Bu kapsamda son yıllarda termal turizme yönelik olarak özel sektör tarafından birçok otel ve konaklama yerleri yapılarak hizmete girmiştir.

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Üniversiteler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde Afyon Kocatepe Üniversitesi ve Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi olmak üzere iki üniversite bulunmaktadır. Bu üniversiteler Afyonkarahisar'da toplam üç yerleşkede eğitim ve öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir. 2024-2025 akademik yılında üniversite fakültelerinde 38.921 öğrenci öğrenim görmektedir.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[10] 102.263 23.422 78.841
1935[11] 121.429 24.159 97.270
1940[12] 126.816 25.897 100.919
1945[13] 136.667 29.030 107.637
1950[14][a] 123.939 29.818 94.121
1955[15][b] 99.880 31.237 68.643
1960[16][c] 90.942 38.394 52.548
1965[17] 104.686 44.026 60.660
1970[18] 120.085 53.497 66.588
1975[19] 130.179 60.150 70.029
1980[20] 148.449 74.562 73.887
1985[21] 169.441 87.033 82.408
1990[22][d] 144.276 95.643 48.633
2000[23] 201.110 128.516 72.594
2007[24] 234.807 159.967 74.840
2008[25] 238.408 163.207 75.201
2009[26] 246.100 170.455 75.645
2010[27] 248.413 173.100 75.313
2011[28] 255.334 179.344 75.990
2012[29] 263.297 186.991 76.306
2013[30] 268.461 203.443 65.018
2014[31] 274.639 209.406 65.233
2015[32] 283.120 217.805 65.315
2016[32] 290.706 224.968 65.738
2017[32] 295.683 229.810 65.873
2018[32] 299.673 231.983 67.690
2019[32] 306.908 239.710 67.198
2020[32] 313.063 245.405 67.658


Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar şehrini profesyonel liglerde, TFF 2. Ligde yer alan Afyonspor futbol takımı ile Kadınlar 2. Liginde yer alan Afyon İdmanyurdu kadın futbol takımının yanı sıra ING Basketbol Süper Liginde yer alan HDI Sigorta Afyon Belediyesi Basketbol erkek takımı ve AXA Sigorta Efeler Liginde yer alan Avşar Maden Suyu Afyon Belediye Yüntaş Voleybol erkek takımı temsil etmektedir.

Şehrin en büyük spor tesisleri: 15.000 kişilik Zafer Stadyumu ve 2833 kişilik Prof. Dr. Veysel Eroğlu Spor Salonudur.

Tarihi Alanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar Kalesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar Kalesi, şehrin merkezinde 226 metre yüksekliğindeki volkanik bir kaya kütlesi üzerine kurulmuş tarihî bir savunma yapısıdır. İlk yerleşimin M.Ö. 1350 civarında Hititler döneminde "Hapanova" adıyla başladığı, daha sonra Frig, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde kalenin sürekli onarılarak kullanıldığı bilinmektedir.[33] Kalenin günümüze ulaşan sur kalıntıları, Bizans ve Selçuklu dönemlerine aittir. Kale içinde sarnıç kalıntıları, tapınak temelleri ve taş basamaklı merdivenler bulunmaktadır. Günümüzde ziyaretçilere açık olan kale, hem tarihî önemini hem de panoramik şehir manzarasını korumaktadır.[34]

Afyonkarahisar Kalesi

Frig Vadisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Frig Vadisi, Afyonkarahisar, Eskişehir ve Kütahya illerine yayılan geniş bir tarihî ve kültürel miras alanıdır. Frigya Krallığı’nın kalbinde yer alan bu bölge, M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren kaya yerleşimleri, tapınaklar ve anıtsal kabartmalarla dikkat çeker.[35] Afyonkarahisar bölümünde özellikle Ayazini, Göynüş Vadisi, Aslantaş ve Yılantaş anıtları öne çıkar. Kaya mezarları, kabartmalar ve tapınak cepheleri Friglerin ölü gömme geleneklerini ve inanç sistemlerini yansıtır. Vadinin tamamı günümüzde yürüyüş parkurlarıyla keşfedilebilir olup, UNESCO Dünya Mirası aday listesinde yer almaktadır.[36]

Afyonkarahisar Evleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Afyonkarahisar evleri

Afyonkarahisar Evleri, 18. ve 19. yüzyıllarda inşa edilmiş geleneksel Osmanlı konut mimarisinin özgün örneklerindendir. Bu yapılar genellikle iki veya üç katlı, cumbalı, çıkmalı ve geniş avlulu planlara sahiptir. Konutların çoğu taş temelli, kerpiç dolgulu ahşap karkas sistemle yapılmıştır.[37]

Evlerin dış cepheleri pastel tonlarda boyanmış, pencerelerinde ahşap kepenkler ve oyma süslemeler kullanılmıştır. Özellikle **Taşpınar, Kalealtı, Hacı Nasrullah, İmaret ve Dervişpaşa Mahalleleri** bu geleneksel dokunun en iyi korunduğu bölgelerdir. Çoğu evin zemin katı taş duvarlı olup kiler veya ahır olarak kullanılırken, üst katlar yaşam alanı olarak düzenlenmiştir.[38]

Afyonkarahisar evleri

Evlerin iç mekânlarında "sofa" adı verilen geniş bir orta alan çevresine odalar yerleştirilmiştir. Ahşap tavan süslemeleri, alçı ocaklar, dolap nişleri ve işlemeli kapılar dönemin zanaatkârlık geleneğini yansıtır. Geleneksel evlerin bir bölümü günümüzde restore edilerek butik otel, kafe veya kültürel tesis olarak kullanılmaktadır.[39] Kale eteklerinden İmaret Camii’ne kadar uzanan tarihî sokak dokusu, taş döşemeli yolları ve ahşap çıkmalı evleriyle Afyonkarahisar’ın sivil mimari kimliğini korumaktadır. Şehir, bu özellikleriyle Türkiye’de “tarihî kent merkezi” unvanına sahip nadir yerleşimlerden biridir.[40]

Ayazini Antik Kenti

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayazini, Frig Vadisi

İhsaniye ilçesi sınırlarında yer alan Ayazini Antik Kenti, Frig, Roma ve Bizans dönemlerinde aktif olarak kullanılmış çok katmanlı bir yerleşim alanıdır. Frig döneminden kalma kaya mezarları, tapınak cepheli anıtlar ve ev tipi kaya oyma yapılar, Roma döneminde genişletilmiş ve Bizans döneminde manastır ile kiliselere dönüştürülmüştür.[36] Bölgedeki en dikkat çekici yapılar arasında Meryem Ana Kilisesi, Metropolis kaya yerleşimi ve sütunlu mezar odaları bulunmaktadır. Günümüzde Ayazini, Frig Vadisi’nin en yoğun ziyaret edilen bölümlerinden biridir.

Afyonkarahisar Ulu Camii

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar Ulu Camii, 1272 yılında Anadolu Selçuklu döneminde Emir Hacı Bey tarafından inşa edilmiştir. 40 ahşap direkle taşınan tavanı ve sade taş süslemeleriyle Anadolu’daki ahşap direkli camiler arasında özgün bir örnektir.[40] Cami, dikdörtgen planlıdır ve doğu-batı yönünde uzanır. Tavanında geometrik geçmeli ahşap işçiliği ve kalem işi süslemeler görülmektedir. Günümüzde hâlen ibadete açık olan yapı, Afyonkarahisar’daki Selçuklu mimarisinin en iyi korunmuş örneklerinden biri olarak kabul edilir.[41]

Gedik Ahmet Paşa Medresesi (Taş Medrese)

[değiştir | kaynağı değiştir]

1472 yılında Osmanlı veziri Gedik Ahmet Paşa tarafından yaptırılan medrese, kesme taş işçiliği ve açık avlulu planıyla erken Osmanlı mimarisinin önemli örneklerinden biridir.[42] Dikdörtgen planlı yapı, ortasında bir avlu ve çevresinde revaklı odalardan oluşur. Medrese, 1543-1544'ten önce derece itibarıyla otuzlu, 1565-1566’dan önce ise ellili medreseler arasında bulunuyordu. 20. yüzyılın başlarına kadar medrese olarak kullanılan bina, Cumhuriyet’in ilk yıllarında onarılarak önce (1931) Müze Deposu, 1933 yılından 1971 yılına kadar Müze Müdürlüğü olarak hizmet vermiş, arkasından uzun yıllar boş kalmış, yapılan tamir ve restorasyon sonunda, 1995-1997 yıllarında Türk İslam Eserleri Müzesi olarak kullanıldı.[43]

Afyonkarahisar Mevlevihanesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Afyonkarahisar Mevlevihanesi'nin müzesi içerisinde bulunan balmumu heykellere ait örnekler.

Afyonkarahisar Mevlevihanesi, 13. yüzyılda Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin halifesi Şeyh Nasreddin tarafından kurulmuştur. Osmanlı döneminde Anadolu’daki önemli Mevlevî dergâhlarından biri olmuş, 19. yüzyılda yeniden inşa edilmiştir.[38] Günümüzde müze ve kültür merkezi olarak kullanılan Mevlevihane’de Mevlevî kültürüne ait eşyalar, musiki aletleri ve el yazmaları sergilenmektedir.[42] Ayrıca müze bölümünde dönemin dervişlerini, semazenlerini ve Mevlevî şeyhlerini tasvir eden balmumu heykeller yer almaktadır.[42] Bu heykeller, Mevlevî âyinlerini ve günlük yaşam sahnelerini canlandıracak biçimde düzenlenmiştir. Ziyaretçiler, sema törenlerinin yapıldığı mekânları, neyzenlerin, kudümzenlerin ve dervişlerin yer aldığı canlandırmaları görebilmektedir. Ayrıca müzede Mevlevîliğe özgü müzik aletleri, sikke, hırka ve el yazması eserler de sergilenmektedir.[38]

Afyonkarahisar Müzesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar Müzesi, 1933 yılında kurulmuş olup Frig, Lidya, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait zengin arkeolojik koleksiyonlara ev sahipliği yapmaktadır. 1971 yılında Gedik Ahmet Paşa Medresesi’ne taşınan müzede Frig kabartmaları, Lidya seramikleri, Roma dönemi heykelleri ve Bizans mozaikleri sergilenmektedir.[42] Müze, Batı Anadolu’daki en kapsamlı bölgesel müzelerden biri olarak kabul edilir.

Taşhan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Taşhan'ın restore edilmeden önceki görünümü

Taşhan, Afyonkarahisar şehir merkezinde, bugünkü Bedesten ve Ulu Cami çevresinde yer alan Osmanlı dönemi ticaret yapılarından biridir. 17. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen han, kesme taş ve tuğla malzemeyle inşa edilmiştir ve klasik Osmanlı han mimarisi özelliklerini taşır.[40] Yapı iki katlı olup, ortasında geniş bir avlu, çevresinde revaklı dükkân sıraları ve üst katlarda misafir odaları bulunur. Alt kat ticaret ve depolama alanı olarak kullanılırken, üst kat konaklama amacıyla yapılmıştır. Giriş kapısı taş kemerli olup, cephelerinde geometrik kabartmalar ve devşirme malzeme kullanımı göze çarpar.[38] Taşhan, 19. yüzyılın sonlarına kadar kervanların ve tüccarların konaklama noktası olarak hizmet vermiştir. Cumhuriyet döneminde ise restore edilerek uzun yıllar boyunca çarşı ve el sanatları merkezi olarak kullanılmıştır. Günümüzde restore edilmiş yapısı içerisinde yöresel ürünlerin, el sanatlarının ve hediyelik eşyaların satıldığı dükkânlar yer almakta; ayrıca hanın avlusunda dönem dönem kültürel etkinlikler düzenlenmektedir.[39]

Zafertepe - Çalköy Anıtı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar’ın Dumlupınar ilçesi yakınlarındaki Zafertepe - Çalköy Anıtı, 30 Ağustos 1922’de Mustafa Kemal Atatürk’ün Büyük Taarruz emrini verdiği noktayı simgelemektedir.[44] 1964 yılında inşa edilen anıt, Türk Kurtuluş Savaşı’nın en önemli dönüm noktalarından birine adanmıştır. Her yıl 30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamaları kapsamında ziyaret edilmektedir.

Afyonkarahisar Bedesteni

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar Bedesteni, 15. yüzyılda Osmanlı döneminde inşa edilmiş olup şehir merkezinde yer almaktadır. Kesme taş ve tuğladan yapılan yapı, kubbeli tavanı ve kemerli geçişleriyle klasik Osmanlı ticaret yapısı özellikleri gösterir.[45] Günümüzde kısmen restore edilerek yöresel ürünlerin satıldığı bir çarşı olarak kullanılmaktadır.

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]
Adeyze Camii (Ekim 2019)

Şehirde 2001 yılından beri Afyonkarahisar Caz Festivali düzenlenmektedir.[46]

Afyonkarahisar'da yayım yapan yerel gazeteler şöyledir: Afyon Postası, Kocatepe, Gazete 3, Türkeli, Odak, Kadınana.

Mutfak

[değiştir | kaynağı değiştir]
Coğrafi Işaretin Adı Türk Patent ve Marka Kurumu Tescil Tarihi
Afyon Ağzıaçığı 29.04.2021
Afyon Bükmesi 11.06.2020
Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı 15.08.2017
Afyon Kaymağı 10.07.2009
Afyon Kebabı 29.04.2021
Afyon Lokumu 25.01.2021
Afyon Manda Yoğurdu / Afyonkarahisar Manda Yoğurdu 27.07.2021
Afyon Pastırması 02.08.2005
Afyon Patlıcan Böreği 29.04.2021
Afyon Sucuğu 02.08.2005
Afyon Velense Hamur Aşı / Afyonkarahisar Velense Hamur Aşı 29.04.2021
Afyon İlibada Sarması/Afyon İlibada Dolması/Afyonkarahisar İlibada Sarması/Afyonkarahisar İlibada Dolması 10.03.2021
Afyonkarahisar Göce Köftesi / Afyon Göce Köftesi 15.11.2021
Afyonkarahisar Hurma Baklavası / Afyon Hurma Baklavası 23.05.2022
Afyonkarahisar Mercimekli Pilav / Afyon Mercimekli Pilav 23.05.2022
Afyonkarahisar Patatesli Ekmeği 30.07.2018
Afyonkarahisar Çullama Köfte 17.03.2021
Afyonkarahisar Övmesi / Afyon Övmesi 23.05.2022
Dinar Taptama Köfte / Dinar Taplama Köfte 06.06.2022
Emirdağ Dolgulu Köftesi 26.05.2021
Emirdağ Güveci 19.01.2021
Emirdağ Koyun Yoğurdu 06.09.2021
Emirdağ Yumurtalı Pidesi 26.05.2021
Sandıklı Haşhaş Ezmesi 20.01.2022
Sandıklı Kapama Yemeği 17.12.2021
Sandıklı Kürek Helvası 20.01.2022
Sandıklı Saç Eti 20.01.2022
Şuhut Keşkeği 11.12.2018

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Demir yolu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bulunduğu konum itibarıyla şehre dört bir yandan demir yolu ulaşımı bulunmaktadır. Şehre demiryolu, ilk olarak Osmanlı Devleti'nin yaptığı yatırımlar sonucunda, bugün Afyon Şehir İstasyonu olarak adlandırılan istasyonla ulaşılmıştır. İlerleyen yıllarda Türkiye Cumhuriyeti döneminde demiryollarına yapılan yatırımlar sonucunda bugün hâlen kullanılmakta olan Afyon Gar Binası yapılmış ve işletmeye alınmıştır.

Afyonkarahisar'a Polatlı-Menemen yüksek standartlı demiryolu çalışmaları neticesinde yüksek hızlı tren hattı şehirden geçecek ve ayrıca şehirde yüksek hızlı tren istasyonu kurulacaktır. Çalışmalar TCDD kontrolünde devam etmektedir.

Havaalanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

NATO'nun 2. ve Türkiye'nin en büyük askerî havaalanına sahiptir. Ancak sivil amaçlı kullanılmamaktadır. Sivil amaçlı olarak Kasım 2012'de hizmete açılan Zafer Havalimanı'ndan yararlanılması düşünülmektedir. Bu havaalanı Türkiye'nin 4. büyük havalimanıdır. 29 Ekim 2012 tarihinde hizmete açılmıştır. Kütahya'ya 39 km, Afyonkarahisar'a 60 km, Uşak'a 103 km ve Eskişehir'e 113 km uzaklıktadır.

Kara yolu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir bulunduğu konum itibarıyla kavşak noktada olan bir yer olduğundan kara yolu ulaşımı çok kolay ve gelişmiştir. İl genelinde bulunan yollar iyi durumdadır. Bunun haricinde toplu ulaşım otogardan yapılmaktadır. Otogar Aftaş 13 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tarafından işletilmektedir.

Belediye başkanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]
№ Şehremini Görev Başlangıcı Görev Bitişi
1 Hacı Tevfik Bey 1879 1912
2 Mehmet Sait Bey 1912 1922
3 Hacı Abdullah Göbeloğlu 1922 1922

Cumhuriyet dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]
№ Belediye Başkanı Görev Başlangıcı Görev Bitişi Parti
1 Halil Ağa 1922 1929 Cumhuriyet Halk Partisi
2 Hüseyin Tiryakioğlu 1929 1940
3 Kemal Aşkar 15 Nisan 1941 7 Nisan 1945
(2) Hüseyin Tiryakioğlu 1946 1947
4 Tevfik İsca 23 Nisan 1947 11 Eylül 1950
(2) Hüseyin Tiryakioğlu 11 Eylül 1950 1 Ekim 1951 Demokrat Parti
5 Mehmet Arpacıoğlu 1 Ekim 1951 1 Haziran 1952
6 Asım İzmirli 1952 1955
7 A. Celal Artüz 23 Kasım 1955 28 Şubat 1957
8 Hayri Telekoğlu 19 Mart 1957 30 Mayıs 1960
9 Ethem Boysan 30 Mayıs 1960 1 Eylül 1961 Askerî
10 Burhanettin Özkul 1 Eylül 1961 3 Kasım 1961
11 Şevket Gürses 3 Kasım 1962 20 Kasım 1963
(5) Asım İzmirli 1963 1968 Adalet Partisi
12 Hazım Bozca 6 Haziran 1968 7 Aralık 1971
13 Sami Öznur 7 Aralık 1971 1 Eylül 1977 Bağımsız
14 Nuri Demirayak 15 Aralık 1977 12 Eylül 1980 Adalet Partisi
12 Eylül 1980 14 Şubat 1983 Bağımsız
15 Turan İmre 14 Şubat 1983 27 Ocak 1984 Askerî
16 Erdal Akar 1984 1989 Anavatan Partisi
17 M. Sami Hancıoğlu 26 Mart 1989 27 Şubat 1994 Doğru Yol Partisi
(16) Erdal Akar 1994 1999 Anavatan Partisi
18 Muhsin Özer 15 Ocak 1999 17 Nisan 1999
19 Hayrettin Barut 18 Nisan 1999 28 Mart 2004 Milliyetçi Hareket Partisi
20 Abdullah Kaptan 29 Mart 2004 29 Mart 2009 Adalet ve Kalkınma Partisi
21 Burhanettin Çoban 30 Mart 2009 31 Mart 2019
22 Mehmet Zeybek 1 Nisan 2019 3 Nisan 2024
23 Burcu Köksal 3 Nisan 2024 Görevde Cumhuriyet Halk Partisi

Resim galerisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Cumhuriyet Meydanı ve Utku Anıtı
    Cumhuriyet Meydanı ve Utku Anıtı
  • Kocatepe'den bir bakış
    Kocatepe'den bir bakış
  • Kocatepe Anıtı
    Kocatepe Anıtı
  • Büyükkalecik beldesine bakış
    Büyükkalecik beldesine bakış

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Şuhut ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
  2. ^ Sinanpaşa ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
  3. ^ İhsaniye ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
  4. ^ Çobanlar ve İscehisar ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018. 
  2. ^ "Genel Bilgiler". afyon.ktb.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-11-12. 
  3. ^ ""AFYONKARAHİSAR" cilt: 1, sayfa: 443-446, yıl: 1988". 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
  4. ^ ""Vilayet Salnamelerinde Afyonkarahisar" Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, yıl: Afyonkarahisar 2011, Kadir KOPARAL" (PDF). 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
  5. ^ ""XVII. Yüzyılın Sonlarında Afyonkarahisar Sancağının İdari ve Fiziki Yapısı" Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: 17, Sayı:2, Sayfa:39-57, Aralık 2002" (PDF). 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
  6. ^ "TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI". www.kulturportali.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  7. ^ https://www.afyondayiz.gov.tr/afyonda-zaferin-izinde/
  8. ^ https://www.atam.gov.tr/ataturkun-soylev-ve-demecleri/buyuk-taarruz-ve-baskomutanlik-meydan-muharebesi
  9. ^ "TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI". www.kulturportali.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  10. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  11. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  13. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  16. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  17. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  30. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  31. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  32. ^ a b c d e f
  33. ^ "Afyonkarahisar' da 1 Gün – Afyonkarahisar". Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  34. ^ "AFYONKARAHİSAR KALESİ". Kültür Portalı. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  35. ^ "TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI". www.kulturportali.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  36. ^ a b "Ayazini Frig Vadisi – Frig Vadileri | Eskişehir – Afyonkarahisar – Kütahya – Burdur – Isparta – Konya – Bursa – Balıkesir – Ankara – Çorum -Sivas". Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  37. ^ "TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI". www.kulturportali.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  38. ^ a b c d "UNESCO Tescilli Gastronomi Şehri Afyonkarahisar". www.afyon.bel.tr. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  39. ^ a b "Afyonkarahisar – Gastronomi Şehri". Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  40. ^ a b c "TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI". www.kulturportali.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  41. ^ "Arama". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  42. ^ a b c d "TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI". kulturportali.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  43. ^ "TAŞ MEDRESE (GEDİK AHMET PAŞA MEDRESESİ)". Kültür Portalı. Erişim tarihi: 2025-10-26. 
  44. ^ https://www.kulturportali.gov.tr/
  45. ^ https://www.afyon.bel.tr/
  46. ^ "Afyon'da caz zamanı - Magazin Haberleri". Hürriyet. 30 Mayıs 2008. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afyonkarahisar&oldid=36391803" sayfasından alınmıştır