Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimleri
29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilanıyla Türkiye'nin kuruluşundan bu yana 12 farklı Türk vatandaşını cumhurbaşkanlığı makamına getiren yirmi bir cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. TBMM tarafından Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü dört defa, Celâl Bayar üç defa; Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Turgut Özal, Süleyman Demirel, Ahmet Necdet Sezer ve Abdullah Gül bir defa cumhurbaşkanlığına seçildiler. Cemal Gürsel, 27 Mayıs Darbesi sonrası yapılan genel seçimler sonucunda yine TBMM tarafından; Kenan Evren, 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 1982 Türkiye anayasa referandumu sonucu (%91,37) cumhurbaşkanı olmuştur.[1] Recep Tayyip Erdoğan, doğrudan halkoyuyla iki defa cumhurbaşkanı seçilmiştir.
Cumhurbaşkanı 2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumuna kadar TBMM tarafından 7 yıllığına seçilmekte ve en fazla bir dönem görev yapabilmekteydi. Bu değişiklikle beraber cumhurbaşkanının halk tarafından 5 yıllığına seçilmesi ve bir kimsenin en fazla iki dönem görev yapabilmesi sağlandı.
1. Mustafa Kemal Atatürk[değiştir | kaynağı değiştir]
- İlk seçiliş - 29 Ekim 1923
333 milletvekilinin 158'i oylamaya katıldı. Mustafa Kemal Atatürk 1. turda oybirliğiyle seçildi.[kaynak belirtilmeli]
- İkinci seçiliş - 1 Kasım 1927
316 milletvekilinin 288'i oylamaya katıldı. Mustafa Kemal Atatürk 1. turda oybirliğiyle seçildi.
- Üçüncü seçiliş - 4 Mayıs 1931
317 milletvekilinin 289'u oylamaya katıldı. Mustafa Kemal Atatürk 1. turda oybirliğiyle seçildi.
- Dördüncü seçiliş - 1 Mart 1935
399 milletvekilinin 386'sı oylamaya katıldı. Mustafa Kemal Atatürk 1. turda oybirliğiyle seçildi.
2. İsmet İnönü[değiştir | kaynağı değiştir]
- İlk seçiliş - 11 Kasım 1938
399 milletvekilinin 348'i oylamaya katıldı. İsmet İnönü 1. turda oybirliğiyle seçildi.
- İkinci seçiliş - 3 Nisan 1939
429[2] milletvekilinin 413'ü oylamaya katıldı. İsmet İnönü oybirliğiyle seçildi.
- Üçüncü seçiliş - 8 Mart 1943
455 milletvekilinin 435'i oylamaya katıldı. İsmet İnönü 1. turda oybirliğiyle seçildi.
- Dördüncü seçiliş - 5 Ağustos 1946
465 milletvekilinin 451'i oylamaya katıldı. İsmet İnönü 1. turda 388 oyla seçildi.
3. Celâl Bayar[değiştir | kaynağı değiştir]
- İlk seçiliş - 22 Mayıs 1950
487 milletvekilinin 453'ü oylamaya katıldı. Celâl Bayar 1. turda 387 oyla seçildi.
- İkinci seçiliş - 14 Mayıs 1954
541 milletvekilinin 513'ü oylamaya katıldı. Celâl Bayar 1. turda 486 oyla seçildi.
- Üçüncü seçiliş - 1 Kasım 1957
610 milletvekilinin 413'ü oylamaya katıldı. Celâl Bayar 1. turda oybirliğiyle seçildi.
4. Cemal Gürsel[değiştir | kaynağı değiştir]
- Seçiliş - 26 Ekim 1961
638[3] milletvekilinin 607'si oylamaya katıldı. Cemal Gürsel 1. turda 434 oyla seçildi.[4]
5. Cevdet Sunay[değiştir | kaynağı değiştir]
- Seçiliş - 28 Mart 1966
634[5] milletvekilinin 532'si oylamaya katıldı. Cevdet Sunay 1. turda 461 oyla seçildi.[4]
6. Fahri Korutürk[değiştir | kaynağı değiştir]
- Seçiliş - 6 Nisan 1973
635[6] milletvekilinin 557'si oylamaya katıldı. Fahri Korutürk 15. turda 365 oyla seçildi.[4]
7. Kenan Evren[değiştir | kaynağı değiştir]
.png)
- Seçiliş - 7 Kasım 1982
Kenan Evren TBMM'de seçilmedi. 2709 sayılı T.C. Anayasası'nın %91,37 halkoyu ile kabulü sonucu Anayasa'nın Geçici 1’inci Maddesi uyarınca cumhurbaşkanı sıfatını kazandı.
8. Turgut Özal[değiştir | kaynağı değiştir]
_Felipe_Gonz%C3%A1lez_ofrece_una_rueda_de_prensa_con_el_primer_ministro_de_Turqu%C3%ADa._Pool_Moncloa._15_de_septiembre_de_1989_(cropped).jpeg)
- Seçiliş - 31 Ekim 1989
450 milletvekilinin 285'i oylamaya katıldı. Turgut Özal 3. turda 263 oyla seçildi.
9. Süleyman Demirel[değiştir | kaynağı değiştir]
- Seçiliş - 16 Mayıs 1993
450 milletvekilinin 431'i oylamaya katıldı. Süleyman Demirel 3. turda 244 oyla seçildi.
10. Ahmet Necdet Sezer[değiştir | kaynağı değiştir]
- Seçiliş - 5 Mayıs 2000
550 milletvekilinin 533'i oylamaya katıldı. Ahmet Necdet Sezer 3. turda 330 oyla seçildi.
11. Abdullah Gül[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
- Seçiliş - 28 Ağustos 2007
550 milletvekilinin 448'i oylamaya katıldı. Abdullah Gül 3. turda 339 oyla seçildi.
12. Recep Tayyip Erdoğan[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
- İlk seçiliş - 10 Ağustos 2014
Recep Tayyip Erdoğan, ilk kez halk oylamasıyla 1. turda %51,79 oyla cumhurbaşkanı seçildi.[7]
- İkinci seçiliş - 24 Haziran 2018
Recep Tayyip Erdoğan, halk oylamasıyla 1. turda %52,59 oyla cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin ilk cumhurbaşkanı olarak seçildi.[8]
Tablo[değiştir | kaynağı değiştir]
| Parlamento oylaması | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Cumhurbaşkanı | Seçildiği tarih | Toplam üye | Katılan üye | Aldığı oy (Seçildiği tur) | Aldığı oy oranı | Göreve başladığı tarih |
| Mustafa Kemal Atatürk | 29 Ekim 1923 | 333 | 158 | 158 (1. tur) | %100 | 29 Ekim 1923 |
| 1 Kasım 1927 | 316 | 288 | 288 (1. tur) | %100 | 1 Kasım 1927 | |
| 4 Mayıs 1931 | 317 | 289 | 289 (1. tur) | %100 | 4 Mayıs 1931 | |
| 1 Mart 1935 | 399 | 386 | 386 (1. tur) | %100 | 1 Mart 1935 | |
| İsmet İnönü | 11 Kasım 1938 | 399 | 348 | 348 (1. tur) | %100 | 11 Kasım 1938 |
| 3 Nisan 1939 | 429[2] | 413 | 413 (1. tur) | %100 | 3 Nisan 1939 | |
| 8 Mart 1943 | 455 | 435 | 435 (1. tur) | %100 | 8 Mart 1943 | |
| 5 Haziran 1946 | 465 | 451 | 388 (1. tur) | %86 | 5 Haziran 1946 | |
| Celâl Bayar | 22 Mayıs 1950 | 487 | 453 | 387 (1. tur) | %85 | 22 Mayıs 1950 |
| 14 Mayıs 1954 | 541 | 513 | 486 (1. tur) | %95 | 14 Mayıs 1954 | |
| 1 Kasım 1957 | 638 | 607 | 434 (1. tur) | %71 | 1 Kasım 1957 | |
| Cemal Gürsel[4] | 26 Ekim 1961 | 541[3] | 513 | 486 (1. tur) | %95 | 26 Ekim 1961 |
| Cevdet Sunay[4] | 28 Mart 1966 | 636[5] | 532 | 461 (1. tur) | %87 | 28 Mart 1966 |
| Fahri Korutürk[4] | 6 Nisan 1973 | 635[6] | 557 | 365 (15. tur) | %66 | 6 Nisan 1973 |
| Kenan Evren | 7 Kasım 1982[9] | - | - | - | - | 9 Kasım 1982 |
| Turgut Özal | 31 Ekim 1989 | 450 | 285 | 263 (3. tur) | %92 | 9 Kasım 1989 |
| Süleyman Demirel | 16 Mayıs 1993 | 450 | 431 | 244 (3. tur) | %57 | 16 Mayıs 1993 |
| Ahmet Necdet Sezer | 5 Mayıs 2000 | 550 | 533 | 330 (3. tur) | %62 | 16 Mayıs 2000 |
| Abdullah Gül | 28 Ağustos 2007 | 550 | 448 | 339 (3. tur) | %76 | 28 Ağustos 2007 |
| Halk oylaması | ||||||
| Cumhurbaşkanı | Seçildiği tarih | Toplam seçmen | Katılan seçmen | Aldığı oy (Seçildiği tur) | Aldığı oy oranı | Göreve başladığı tarih |
| Recep Tayyip Erdoğan | 10 Ağustos 2014 | 55.892.858[10] | 41.026.021[10] | 21.000.143 (1. tur)[10] | %51,79[10] | 28 Ağustos 2014 |
| 24 Haziran 2018 | 59.367.469[8] | 51.197.959[10] | 26.330.823 (1. tur)[10] | %52,59[10] | 9 Temmuz 2018 | |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020.
- ^ a b 424 milletvekili + 5 Hatay milletvekili
- ^ a b Millet Meclisi üye sayısı 450 + C. Senatosu üye sayısı 188 = TBMM üye sayısı 638’dir.
- ^ a b c d e f Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosunun ortak toplantısında (TBMM’de) seçilmişlerdir.
- ^ a b Millet Meclisi üye sayısı 450 + C. Senatosu üye sayısı 184 = TBMM üye sayısı 634’tür.
- ^ a b Millet Meclisi üye sayısı 450 + C. Senatosu üye sayısı 185 = TBMM üye sayısı 635’tir.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020.
- ^ 2709 sayılı T.C. Anayasasının halkoyu ile kabulü sonucu Anayasanın Geçici 1’inci maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı sıfatını kazandı.
- ^ a b c d e f g "2014 Cumhur Başkanlığı seçim merkezi". Cnnturk.com. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
| Cumhurbaşkanlığı seçimleri | |
|---|---|
| Genel seçimler | |
| Yerel seçimler | |
| Senato seçimleri | |
| Referandumlar | |
| Ara genel seçimler | |
| Ara yerel seçimler | |
* 1982 anayasa referandumu, cumhurbaşkanlığı seçimi ile birleştirildi. Ayrıca bakınız: Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimleri, Türkiye'de genel seçimler, Türkiye'de yerel seçimler, Türkiye'de seçimlere katılım, Türkiye'de seçim anketleri | |
