Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Makale serilerinden
Türkiye arması
Anayasa
Yasama
Yürütme
Yargı
Seçimler
Dış ilişkiler
Ayrıca bakınız

Türkiye'nin kuruluşundan bu yana 12 farklı Türk vatandaşını cumhurbaşkanlığı makamına getiren yirmi bir cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. TBMM tarafından Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü dört defa, Celâl Bayar üç defa; Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Turgut Özal, Süleyman Demirel, Ahmet Necdet Sezer ve Abdullah Gül bir defa cumhurbaşkanlığına seçildiler. Cemal Gürsel, 27 Mayıs Darbesi sonrası yapılan genel seçimler sonucunda yine TBMM tarafından; Kenan Evren, 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 1982 Türkiye anayasa referandumu sonucu (%91,37) cumhurbaşkanı olmuştur.[1] Recep Tayyip Erdoğan, doğrudan halkoyuyla iki defa cumhurbaşkanı seçilmiştir.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhurbaşkanı 2007 anayasa değişikliği referandumuna kadar TBMM tarafından 7 yıllığına seçilmekte ve en fazla bir dönem görev yapabilmekteydi. 2017 anayasa değişikliği referandumu ile yapılan değişiklikle beraber cumhurbaşkanının halk tarafından 5 yıllığına seçilmesi ve bir kimsenin en fazla iki kere 5 yıllık dönem görev yapabilmesi sağlandı.

Adaylık Süreci[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhurbaşkanı olma şartları[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhurbaşkanı milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmasının yanı sıra 40 yaşını doldurmuş, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve üniversite mezunu olan adaylar arasından doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Aday gösterme[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhurbaşkanları mecliste grubu bulunan partiler, son seçimde birlikte veya ayrı ayrı geçerli oyların %5'ini alan siyasi partiler veya en az 100.000 seçmenin tarafından aday gösterilir.

Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde En Fazla İmza Toplayan İlk 10 Aday[değiştir | kaynağı değiştir]

# Resim İsim Partisi Seçim Topladığı İmza Sonuç
1 Meral Akşener, September 2021 (cropped).jpg Meral Akşener İYİ Parti 2018 255.582
Evet Aday oldu
2 Temel Karamollaoğlu (cropped, 2022).jpg Temel Karamollaoğlu Saadet Partisi 2018 167.967
Evet Aday oldu
3 Doğu Perinçek 2018 elections (cropped).jpg Doğu Perinçek Vatan Partisi 2018 118.575
Evet Aday oldu
4 Muharrem İnce in May 2018.jpg Muharrem İnce Memleket Partisi 2023 111.305
Evet Aday oldu
5 Sinan ogan (cropped).jpg Sinan Oğan Bağımsız 2023 107.637
Evet Aday oldu

Tablo[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçimler Tarih Toplam üye
veya seçmen 		Toplam
kullanılan oy 		Aday sayısı Kazanan Aldığı oy Aldığı oy oranı
ve seçildiği tur 		Kaynak
İki dereceli seçim
1. seçim 29 Ekim 1923 333 158 1 Mustafa Kemal Atatürk 158 100 (1. tur)
2. seçim 1 Kasım 1927 316 288 1 Mustafa Kemal Atatürk 288 100 (1. tur)
3. seçim 4 Mayıs 1931 317 289 1 Mustafa Kemal Atatürk 289 100 (1. tur)
4. seçim 1 Mart 1935 399 386 1 Mustafa Kemal Atatürk 386 100 (1. tur)
5. seçim 11 Kasım 1938 399 348 1 İsmet İnönü 348 100 (1. tur)
6. seçim 3 Nisan 1939 429 413 1 İsmet İnönü 413 100 (1. tur)
7. seçim 8 Mart 1943 455 435 1 İsmet İnönü 435 100 (1. tur)
8. seçim 5 Haziran 1946 465 451 3 İsmet İnönü 388 86 (1. tur)
9. seçim 22 Mayıs 1950 487 453 2 Celâl Bayar 387 85 (1. tur)
10. seçim 14 Mayıs 1954 541 513 2 Celâl Bayar 486 95 (1. tur)
11. seçim 1 Kasım 1957 638 607 1 Celâl Bayar 434 71 (1. tur)
12. seçim 26 Ekim 1961 541 513 1 Cemal Gürsel 486 95 (1. tur)
13. seçim 28 Mart 1966 636 532 2 Cevdet Sunay 461 87 (1. tur)
14. seçim 6 Nisan 1973 635 557 4 Fahri Korutürk 365 66 (15. tur) [2]
15. seçim 22 Mart 1980 - - - -[a] - - [3]
16. seçim 31 Ekim 1989 450 285 2 Turgut Özal 263 92 (3. tur) [4]
17. seçim 16 Mayıs 1993 450 431 4 Süleyman Demirel 244 57 (3. tur)
18. seçim 5 Mayıs 2000 550 533 10 Ahmet Necdet Sezer 330 62 (3. tur) [5]
19. seçim 28 Ağustos 2007 550 448 3 Abdullah Gül 339 76 (3. tur) [6]
Tek dereceli seçim
20. seçim 10 Ağustos 2014 55.892.858 41.026.021 3 Recep Tayyip Erdoğan 21.000.143 51,8 (1. tur) [7]
21. seçim 24 Haziran 2018 59.367.469 51.197.959 6 Recep Tayyip Erdoğan 26.330.823 52,6 (1. tur) [8]
  1. ^ Türkiye Büyük Millet Meclisi, 22 Mart 1980'den 12 Eylül 1980'e kadar cumhurbaşkanı seçemedi. 12 Eylül Darbesi'yle yönetime gelen Kenan Evren, 1982 referandumu sonucu cumhurbaşkanı oldu.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020. 
  2. ^ "6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk". gencgelisim.com. 12 Mart 2021. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  3. ^ Yildiz, Muhammet; Edi̇, Ahmet (15 Aralık 2021). "1980 cumhurbaşkanlığı seçim süreci". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 10 (4): 1651-1658. ISSN 2147-0146. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  4. ^ "Turgut Özal'ın Cumhurbaşkanı Seçilmesi". tarihibilgi.org. 11 Şubat 2018. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  5. ^ "Ve Sezer, 330 oyla 10'uncu Cumhurbaşkanı". Hürriyet. 5 Mayıs 2000. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  6. ^ "11. Cumhurbaşkanı ve ettiği yemin". Hürriyet. 29 Ağustos 2007. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  7. ^ "2014 Cumhurbaşkanlığı seçim merkezi". Cnnturk.com. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiye_cumhurbaşkanlığı_seçimleri&oldid=29479701" sayfasından alınmıştır