1930 Türkiye yerel seçimleri

1930 Türkiye yerel seçimleri, Eylül ve Ekim aylarında gerçekleştirilen Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk çok partili seçimdir. Belediyeler Yasası'nın 4 Nisan 1930 tarihinde yürürlüğe girmesinin ardından yapılan seçime Cumhuriyet Halk Fırkası ve yeni kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası katıldı.^[1] Bu seçimlerde belediye başkanları, belediye meclis üyeleri arasından ve meclis üyeleri tarafından iki kademeli olarak seçildi. Bu seçimlerin önemli bir özelliği de kadınların da seçme ve seçilme hakkına sahip olmasıydı.

Seçim sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim sonuçlarına ilişkin açıklamalara göre, 502 seçim bölgesinden 24'ünde SCF kazandı. SCF'nin kazandığı yerler: Aydın'ın Bozdoğan, Nazilli ve Çine kazaları ile Yenipazar, Atça, Karapınar nahiyeleri; Edirne'nin Keşan kazası; Silifke'nin Merkez kazası; İzmir'in Bergama, Kuşadası, Menemen, Seferihisar, Urla kazaları ile Buca, Kınık Armutlu nahiyeleri; Manisa'nın Gördes kazası; Samsun Merkez ve Ladik kazaları; Amasya'nın Merzifon kazası; Balıkesir'in Edremit ve Susığırlık(Susurluk) kazaları ile Kırklareli'nin Lüleburgaz ve Vize kazaları olmak üzere 2 il (Samsun ve Silifke), 16 kaza ve 6 nahiyedir.^[2] CHF, İstanbul'da toplam olarak 35.942, SCF 12.868 oy aldı. Vakit gazetesi bu sonuçları CHF için 35.934 ve SCF için 12.813 olarak vermiştir. Bu gazetenin bildirdiğine göre İstanbul'da oy kullanmayan seçmen sayısı 250.746 kişiyi bulmuştur.^[3] Diğer şehirlerde ise;

Ayvalık'ta CHF 1.143, SCF 1.044;^[3]
İzmir'de CHF 14.624, SCF 9.600;
Bergama'da CHF 250, SCF 1.371;
Merzifon'da CHF 496, SCF 557;
Samsun'da CHF 416, SCF 3.312 oy aldı.
Lüleburgaz CHF 1.320, SCF 1.989.^[4]

1930 Yerel Seçimleri Kırklareli Sonuçları

Seçim sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

SCF yöneticileri bu seçim sonuçlarının gerçeği yansıtmadığını ileri sürdüler. Onlara göre seçimi SCF kazanmıştı. Sonuçlar baskı ve fesat ile elde edilmişti. Fethi Bey iddia edilen usulsüzlüklerle ilgili olarak TBMM'nin 6 Kasım 1930 tarihindeki birleşiminde bir önerge de verdi. Ardından 15 Kasım'daki oturumda söz alarak yolsuzluk ve baskı iddialarını sıraladı. Fethi Bey'den sonra söz alan CHF'li vekiller ise Fethi Bey'i ve SCF politikalarını eleştirdikten sonra, asıl SCF'nin seçimlerde yolsuzluk yaptığını iddia ettiler. Fethi Bey'in çabaları bir sonuç getirmedi; üstelik tartışmalar iki parti arasındaki ilişkilerin iyice gerilmesine neden oldu. Bu gelişmeler karşısında Fethi Bey 17 Kasım 1930'da SCF'nin feshedilmesine dair dilekçesini İçişleri Bakanlığına gönderdi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "1930'dan 2009'a Türkiye'de yerel seçim sonuçları". 12 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
^ Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Yer Kodu: 490.01, Fon Kodu: 286.1146.1
^ ^a ^b Taşdemir, Serap (2019). "Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın Ayvalık Teşkilatlanması ve 1930 Yılı Belediye Seçimleri" (PDF). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. XIX (626). ataturkilkeleri.deu.edu.tr. s. 14. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020.
^ "1930 Kırklareli yerel seçim sonuçları". dergipark.org. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.

Türkiye'de seçimler ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "1930'dan 2009'a Türkiye'de yerel seçim sonuçları". 12 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.

[2] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Yer Kodu: 490.01, Fon Kodu: 286.1146.1

[:0-3] Taşdemir, Serap (2019). "Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın Ayvalık Teşkilatlanması ve 1930 Yılı Belediye Seçimleri" (PDF). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. XIX (626). ataturkilkeleri.deu.edu.tr. s. 14. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020.

[4] "1930 Kırklareli yerel seçim sonuçları". dergipark.org. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]