IV. Pius
IV. Pius | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Giovanni Angelo Medici 31 Mart 1499 Milano, Milano Dükalığı |
| Ölüm | 9 Aralık 1565 (66 yaşında) Roma, Papalık Devleti |
| Etkin yıllar | 25 Aralık 1559 - 9 Aralık 1565 |
| Yerine geldiği | IV. Paulus |
| Yerine gelen | V. Pius |
| Din | Hristiyanlık (Katolik) |
| Ebeveyn(ler) | Bernardino de' Medici ve Clelia Serbellon |
Papa IV. Pius veya doğum adı ile Giovanni Angelo Medici, (d.31 Mart 1499 Milano, Milano Dükalığı - ö. 9 Aralık 1565 Roma). 25 Aralık 1559 - 9 Aralık 1565 döneminde Papalık yapmıştır. Papa IV. Paulus yerine Papa seçilmiş ve ölünce 223'üncü Katolik Kilisesi papası olarak papalık görevine Papa V. Pius seçilmiştir. Papalık döneminde ortaya çıkan en önemli gelişme Trento Konsili'nin sona erip kapatılmasıdır.
Papalıktan önce yaşamı
Giovanni Angelo Medici 31 Mart 1499'da Milano'da Bernardino de' Medici ve Clelia Serbelloni'nin 11 çocuğundan ikincisi olarak doğdu. Babası Milano'da yaşamakta olup hayatını Milano Düklüğü için kontratlı vergi toplayıcısı olarak kazanmakta ve oğlu Giovanni'nin papa olmasına kadar ailesi ile bir şehir içi semtinde gayet mütavazı bir evde oturmakta idi. Ailesi Floransa'da yaşamış güçlü ve etkin bir aile olan Medici sülalesi ile gayet uzaktan akraba idi. Floransa'lı Mediciler ancak Giovanni Angelo Medici, IV.Pius adı ile papalık tahtına oturduktan sonra bu uzak akrabalıklarını kabullendiler. Giovanni'nin ağabeyi "Gian Giacomo Medici" sonradan ünlü bir paralı asker birliği lideri, kurucusu ve yöneticisi (yani condottieri) olarak isim yaptı ve "İl Medeghino (Küçük Medici)" olarak anıldı. Gian Giacomo Medici Kutsal Roma İmparatoru V. Karl (Şarlken) tarafından lideri oldugu paralı asker birliği kira ile tutulması sırasında Siena'yı imparator adına eline geçirdi ve imparatora olan hizmetleri için imparator (ve Milano Dükü II. Francesco Sforza) tarafından Marignano Markisi ve Musso ve Lecco Markisi olarak şereflendirildi. Giovanni'ni dayısı "Carlo Borromeo" Kardinal ve Milano Başpiskoposu idi ve sonradan Katolik Kilisesi Karşı Reformasyon sürecinde oynadığı önemli roller nedeni ile Katolik Kilisesi tarafından 1610'dan itibaren Aziz olarak ilan edildi.
Giovanni Angelo Medici yüksek öğretiminin başında Pavia Üniversitesi'nde felsefe ve tıp üzerinde tahsil yaptı. Sonra Bologna Üniversitesi'ne geçti ve burada hukuk ve felsefe okudu. 11 Mayıs 1525'te bu üniversiteden kilise hukuku ve medeni hukuk üzerinde doktora aldı. Bu üniversitede iken gayet iyi bir hukuk bilgini olarak isim yapmaya başladı. Giovanni Angelo papazlık mesleğine girmeyi seçerek 27 Aralık 1527'de Roma'ya geçip orada hem papazlık yapıp hem de Papalık Devleti'nde çalışmaya başladı. Orada Papa VII. Clemens (papalığı 1523-1534) tarafından göstermiş olduğu zeka, çalışkanlık ve güvenilirlik ile seçkin bir görevli olduğu anlaşılarak papalık yönetiminde yüksek dereceli bir hukuk görevlisi ilk yazman, Prothonotary, olarak görevlendirildi. Sonra papa seçilen Papa III. Paulus (papalık dönemi:1534-1549) onun yetenekliliği ve doğru dürüstlüğünden çok etkilenerek onun hızla Papalık Devleti görevlileri arasında yükselmesini sağladı. Ardıardına Papalık Devleti içinde bulunan birkaç şehre vali olarak atandı. 1454-1553'de Ragusa (modern Dubrovnik) Başpiskoposu yapıldı. Sonra Bologna'da Papalık yardımcı temsilciliğine tayin edildi. Papa III. Paulus'un papalığının son yılı olan 1549 Nisan ayında Giovanni Angelo Medici Santa Pudenziana için Kardinal-papaz yapıldı. Bu unvan ile Papalık elçisi olarak birkaç kere Almanya'ya bir kere de Macaristan'a gönderildi. Papa III. Julius (papalık dönemi:1550-1555) onu Romagna bölgesi Papalık Temsilcisi yaptı ve Papalık Devleti ordusu başkomutanı olarak atadı. Papa IV. Paulus (papalık dönemi:1555-1559) ondan hoşlanmamakta idi ve Kardinal Giovanni Angelo Medici'ye onun döneminde özel görevler verilmedi. Fakat papanın kendine antipati göstermesi, sonradan Giovanni Angelo Medici papa olunca aldığı kararlar için avantajlı oldu.
Kardinallik döneminde değişik dönemlerde değişik kardinallik yeri için unvan verildi: Bunlar tarih sırasıyla şunlardır: Santa Pudenziana için Kardinal-papaz (1549-1550); Santa Anastasia için Kardinal-papaz (1550-15520; San Stefano al Monte Celio için Kardinal-papaz (1553-1557); Santa Prisca için Kardinal-papaz (1557-1559).
Papa IV. Paulus 18 Ağustos 1559de ölünce 5 Eylül 1559de yeni papayı seçmek için " Papalık Konklavi" toplandı. Bu toplantı o zamanki devlet hükümdarlarının devamlı toplantıya katılan taraftarları olan kardinallara müdaheleri ile ve bu konklava katılan Kardinalllerin dış dünya etkenlerden güya tercrit edilip sırf kendi vicadanlarına uyarak opyalama katılacaklarına devamlı dışarıdan müdahelelerden etkilenmekte oldukları için gayet uzun sürüp 25 Aralık 1559'a kadar devam etti ve böylece 16. yüzyıl içinde en uzun Papalık Konlavı olma rekoru kırdı. Bu konlav 25 Aralık 1559'da yeni papa olarak Kardinal Giovanni Angelo Medici'yi seçti ve bu konlav böylece sona erdi. Yeni papa seçilen Kardinal Giovanni Angelo Medici papalık ismi olarak IV. Pius ismini aldı ve IV. Pius olarak papalık tahtına oturdu.
Papalık dönemi
Papa IV. Pius papalık görevine başlar başlamaz ilk önemli faaliyeti daha önceki papa IV. Paulus'un ölümünden sonra ortaya çıkan sokak isyanını çıkartanlar hakkında bir genel af çıkartmak oldu.
Sonraki faaliyetinde IV. Pius kendinden bir önce 1555-1559 döneminde papa olan Papa IV. Paulus görev başında iken onun Carafa sülalesinden gelen akraba ve yakınlarına büyük imtiyazlar verip onlarin görevlerini sırf kendi menfaatleri için kullanıp kendilerini zengin etmeleri sorununa eğildi. IV. Pius önce IV Paulus tarafından imtiyaz ve iş verilen akrabalarının durumunu inceletmek için bir araştırma komisyonu kurdu. Bu komisyonun araştırmaları 1560 başında sona erdi. IV. Paulus'un yeğeni olan Kardinal Karlo Carafa 30 Ocak'ta kardinallikten atıldı ve diğer üç aile mensubu ile birlikte tutuklandı. Diğer imtiyazla atananlar ya işlerinden atıldılar ya da terfi etmeleri önlendi. Tutuklanan Karlo Carafa Papalık Devleti'nin adil olmayan nedenlerle amcasi Papa'nin nufuzunu kullanarak güçlü İspanya krallığı'na karşı bir savaş açmasılmasina neden olmakla ve Osmanlı Sultanı ile özel kanallardan görüşmeler yapıp din doktrinlerine delalet suçları ile itham edildi. Diğer bir IV. Paulus yeğeni olan Paliano Dükü Giovanni Carafa evli karısını zina işlemek bahanesi ile boğdurarak öldürtmekten ve onun sevgilisi olduğunu iddia ettiği kişiyi şahsen öldürmekten suçlandı. Kardinal Alfonso Carafa ölmekte olan amcası olan Papadan zorla büyük miktarda para sızdırmakla itham edildi. Bu suçtan Ferrante Carafa ve Leonardo de Cardenas da tutuklanmıştı. IV. Pius bu tutukluları af etmedi ve onları suçlu bularak idama mahkûm etti. İdamlar Mart 1561'de zindan olarak kullanılan Castel Sant'Angelo'da infaz edildi. Kardinal Carlo Carafa din adamı olduğu için kansız olarak "garrote" adlı idam cihazında iple boğularak idam edildi. .Bir kardinalin idam edilmesinin daha önceki son örneği 1517'de Kardinal Alfonso Petrucci'nin idamı idi. Dük Giovanni Carafa, Ferrante Carafa ve Leonardo de Cardenas ise kafaları kesilerek idam edildiler.
Papa IV. Pius'un en önemli faaliyeti Papa III. Julius tarafından toplantıları tatil edilmiş olan ekümenik Trento Konsili'nin 18 Ocak 1562'de üçüncü ve son defa yeniden toplanmasını sağlamak oldu. Bu ekomenik konsilin 17inci oturumundan son 25inci oturumuna kadar toplanması Papa IV. Pius başkanlığı altında yapıldı. Bu ekümenik konsil toplantısında bulunan önemli büyvk devlet taraftarları devamlı olarak kendi özel isteklerine göre menfaatler doğuracak Konsil kararlarının bu konsilin sonuçlarından olması için çalışmaktaydılar ve bunlar Papalık istekleri ile uyuşmamaktaydı. Papa bu büyük devletler taraftarlarının aralarında özel anlaşmalar yapıp Papalık'ın menfaatlerine tamamen zıt olarak Konsil kararları çıkartmalarından korkmaktaydı. Bunun için Papalık gayet dikkatli, incelikli ve iyi diplomatik tutumla bunun ortaya çıkmaması için çaba gösterdi. Papa, Kardinal Morone ve Kardianal Karlo Borromeno destekleri ile, bazen zorlama bazen karşıtlarına teslim olma ile iyi bir diplomasi kullanıp bu konsilde kararlar almışlardır. Alınan bu konsil kararları Martin Luther'in kurduğu Protestanlıktan Katolik Kilisesi'nin aldığı tenkitlere Katolik Kilisesi'nin reaksiyonu olarak görülmüştür. Bu konsil sonuçları olarak çok geniş bir alanda Katolik Kilisesi'nin inanç doktrinlerin ve öğretilerinin ana anahtar kavramları ya tekrar yeniden belirtilmiş ya da ekler, revizyonlar ve açıklamalar yapılıp daha açıklığa kavuşturulması sağlanmaya çalışılmıştır. Tüm bu değişikler kilise üzerinde Papalık, merkezi papalık hiyerarşinin ve papalık kontrolü altındaki papazların otoritelerine en küçük bile zarar gelmesi önlenerek yapılmıştır. Bu konsil sonucu olarak, o zamanki Katolik Hristiyan inançlarında fikir ayrılıkları ortaya çıkaran konuları ele alıp kapsayan, 17 dogma kararı ortaya çıkmıştır. Bu alınan kararlar Katolik karşı reformasyonu başlatılmasına ve devam ettirilmesine önayak olmuştur. Bu konsil 1563'de son oturumunu yapmış ve bu oturumda Papa'ya verilen bir dilekçe ile Papa IV. Pius'dan bu konsilde alınan kararları açıkça belirten bir Papalık Kanunu'nu hazırlayıp yayılması istenmiştir.
Papa IV. Pius bu istenilen açıklamalar ve kararları içeren Papalık Kanunu'nu 26 Ocak 1564'te Benedictus Deus adı ile yayımlayıp ilan etmiştir. 13 Kasım 1565'te ise Papa IV. Pius diğer bir Iniunctum Nobis adlı Papalık Kanununu ilan edip yayınlamıştır ve bu kanun "Tridentin İttikadı"'nı içinde ihtiva etmektedir. Bu Papalık Kanunu (1545–1563 de toplanmış olan) ekümenik Trento Konsili'nde alınan kararların özetidir. Bu Papalık Kanunları, Fransa'da ve İspanya'da bazı küçük kısıtlamalardan sonra kabul edilmekle beraber, genel olarak Katolik Hristiyanlar tarafından "IV. Pius İttikadı" veye "Tridentin İttikadı" olarak Katolik Hristiyanlık öğreti ve inançlarınin güvenilir ve yetkili olarak ifade edilmesi olarak kabul edilmişlerdir.
1565'te Papa IV. Pius aleyhinde hazırlanmakta olan bir suikast planı bulunup bunun gerçekleşmesi önlendi. 1564'te Kont Antonio Canossa, Kont Taddeo Manfredi, şövalye Giangiacomo Pelliccione, (Kardial Pietro Accolti'nin gayrmeşru oğlu) Benedetto Accolti; Prospero Pittori ve (kont Manfredi'nin uşağı) Giovanni da Norcia Papa IV. Pius'a suikast yapıp onu öldürmek için bir komplo hazirladilar. 6 Kasım akşamı Borgo semtinde "San Lorenzo in Piscibus Kilisesi" yanında bir binada toplandılar ve ertesi sabah Papa IV. Pius'dan onu ziyaret edip şahsen görüşmek için randevu alarak kılıç ve kamalarını yanlarında taşıyarak onu Vatikan Sarayındaki "Signature Odası"'nda onu ziyarete gittiler. Fakat bilinmeyen bir nedenle bu komployu uygulayamadılar. Takip eden haftalarda IV. Pius'u ziyaret etmek için tekrar randevu almak istediler ve bunu için izin ancak 14 Aralık'ta çıktı. Fakat 13 Aralık akşamı şövalye Giangiacomo Pelliccione Vatikan'a Papa'nın kaldığı daireye gitti ve papanın korumaları ile uzun süren bir konuşmadan sonra Papa ile görüşebildi. Ona kendisine karşı ertesi gün bir suikast komplosu hazırlandığını ifşa etti. Ertesi sabah Papalık güvenlik mensupları Kont Manfredi'nin sarayına bir baskın düzenlediler ve komplo hazırlayanların hepsini, bir hayat kadını yanında olup orada bulunmayan ama dört dört gün sonra yakalanan Kont Canossa hariç, uykularında yakalayıp tutukladılar. Soruşturmalar, işkenceler ve yargılama bir ay sürdü. 18 Ocak'ta yargılama sonuçları verildi. Canossa, Manfredi ve Benedetto Accolti idama mahkûm edildiler; Şövalye Pelliccione sürgüne gönderildi ve diğer tutuklular suçsuz bulundular
Papa IV. Pius 9 Aralık 1565'te 66 yaşında iken, bazı tarihçilere göre "Roma Humması" adı verilerek teşhis edilen ve diğerleri tarafından boşaltım sistemi iltihabı olarak bildirilen, hastalıktan dolayı ölmüştür. Papa IV. Pius ölüm yatağında iken yatağı başında Katolik karşı reformasyonu liderlerinden olan Filippo Neri ve dayısı Karlo Borromeo bulunmakta olduğu bildirilmektedir. Cenazesi önce Aziz Petrus Bazilikası bodrum katı altında katakomba gömülmüştür. Ama sonra 4 Ocak 1583 tarihinde IV. Pius'un mimar olarak Michelangelo'ya antik "Diocletianus Hamamı" kalıntıları içinde tasarlatıp yaptırdığı "Santa Maria degli Angeli e dei Martiri Kilisesi"'ne nakledilerek o kilisenin sunağının doğusunda ("Presbytery") gömülmüştür.
Papa IV. Pius yerine Papa V. Pius papa olarak seçilmiştir.
Papa IV. Pius Roma'da yaptığı imar faaliyetleri ile de isim yaptı. Roma'ya su taşımak için antik çağlarda yapılmış su yollarını onartıp renove ettirdi. Roma İmparatoru Diocletianus tarafından yaptırılmış olan ama uzun yıllar kullanılmadan ve bakımsızlıktan harabeye dönmüş olan büyük antik "Dıocletianus Hamamı" harabesi içinde Santa Maria degli Angeli e dei Martiri Kilisesi'ni eski Romalı yapı kısımlarını da kullanıp tamamen yeniden yapmak için Michelangelo'ya sipariş verip bu kilisesiyi yaptırttı. Ayrıca Vatikan Sarayı içinde 16. yüzyıl başında mimar Donato Bramante tarafından tasarlanıp yapılmış büyük bir avlu olan Belvedere Avlusundaki bitmemiş saray kısmını mimar Pirro Ligorio'yatamamlattı. Bu avlunun batısında daha önce başlatılmış olan bir villayı mimar Pirro Ligorio'ya yeniden tasarlatıp yaptırdı. Antik patrisiyen villası tipinde bu villaya "Villa Pia" veya "Casina Pio IV" adı verilmiştir. Günümüzde bu villa "Papalık Bilimler Akademisi"; "Papalık Sosyal Bilimler Akademisi" ve "Papalık San Thomas Aquinas Akademisi"ni barındırmaktadır.
Kaynakça
- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Pope Pius IV" maddesi kaynaklıdır: [1] (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Loughlin, James Francis (1913) "Pope Pius IV" Catholic Encyclopedia (1913), Cilt 12 Catholic Encyclopedia (1913)/Pope Pius IV - Wikisource, the free online library (İngilizce)
- "Treccani, la cultura italiana", (2000) "Pio IV" maddesi Enciclopedia dei Papi [2] (İtalyanca)
| Katolik Kilisesi unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Papa IV. Paulus |
 Papa 1559-1565 |
Sonra gelen: Papa V. Pius |
}